سال 2014 در واقع برای افغانستان یک مقطع بسیار مهم و حیاتی در تاریخ این کشور خواهد بود؛ در این سال مشخص خواهد شد که افغانستان برای باردوم به سقوط و تباهی سالهای دهه هشتاد و نود برخواهد گشت و یا اینکه مسیر ترقی و پیشرفت را که از سال 2001 آغاز کرده، بدون حضور گسترده ی نیروهای خارجی طی خواهد کرد؟آیا جهانی که هم اکنون وطی یک دهه گذشته با تمام توان و قوت از افغانستان حمایت کرده است، پس از سال 2014 به افغانستان پشت کرده و این کشور را به حال خودش رها خواهد کرد و بالاخره روزها و ماههای نخست پس از خروج -حد اقل- تعداد زیادی از نیروهای خارجی از افغانستان برای شهروندان و کشور افغانستان چگونه خواهد بود؟

کمک های مالی و بخصوص بودجه انکشافی افغانستان چگونه تامین خواهد شد و افغانستان برای برخوداری از استمرار حمایت های سیاسی کشورهای قدرتمند جهان از چه جایگاهی برخوردار خواهد بود و آیا تنش ها و واگرایی های سیاسی در این کشور که به صورت عمیق و گسترده ی هم اکنون جریان دارد، تا دو سال دیگر خاتمه خواهد یافت و یک نظام سیاسی با پایه های وسیع مردمی و مشارکت گسترده ی افغان ها شکل خواهد گرفت و یا این تنش ها- بر اساس برخی از تحلیل های جاری سیاسی- سبب به انحصار کشیدن بیشتر قدرت و استبدادی شدن فرایند سیاسی در افغانستان خواهد شد و خروج نیروهای خارجی از افغانستان طی این سال که مصادف با انتخابات ریاست جمهوری نیز هست، منجر به کشکمش های قدرت طلبانه و نیز دمکراسی خواهی گردید؟ اینها و دهها سوال دیگر از هم اکنون بر فراز افغانستان خود نمایی می کند و ذهن اقشار و طیف های مختلف در افغانستان را درگیر خود ساخته است.

بدون شک هر شهروند افغان در حیطه و زمینه شغلی و کاری خود سوالاتی دارند که بخشی از آنها مربوط به سال 2014 می شود و به دنبال جواب های دقیق و مشخص تر از سوی مراجع مربوط بخصوص حکومت افغانستان می گردند. البته 2014 تنها برای افغان ها و طیف ها و گروه های مختلف اعم از سیاسی و غیر سیاسی این کشور به عنوان یک دغدغه و سوال بزرگ مطرح نیست بلکه حتی برای اکثریت شهروندان جهان که با دادن مالیات از وضعیت موجود در افغانستان حمایت می کنند نیز این وضعیت به صورت واضح و مشخص روشن نیست بلکه شبکه های مختلف اطلاع رسانی و مدنی در جوامع حامی افغانستان نیز به دنبال دریافت تصویر روشن وواضح از وضعیت افغانستان پس از سال مذکور هستند؛ امری که از مطالب منتشره در رسانه های جهانی و جهت گیریهای مدنی در جهان بوضوح مشخص است.

ریشه های خوشبینی و بدبینی سال 2014
با اینکه تا 2014 دوسال باقی مانده است، از هم اکنون نگرانی ها و خوشبینی ها در مورد سرنوشت افغانستان پس از این سال در افغانستان به صورت کامل و برجسته احساس می شود؛ حلقه ی نزدیک به حکومت و نهادهای سیاسی اجتماعی نزدیک به کشورهای همسایه و منطقه، خروج نیروهای غربی از افغانستان را به فال نیک می گیرند و آن را به گونه ی سر اغاز استقلال افغانستان تلقی می کنند.

از دید این گرایش، افغانستان هم اکنون به کشوری شبیه کشور اشغال شده و فاقد اراده سیاسی است که در تمام مسایل و عرصه ها حکومت اختیاری از خود ندارد و مداخله کشورهای غربی حاضر در افغانستان وضعیت کشور بخصوص مسایل امنیتی،مواد مخدر و بی ثباتی سیاسی را در پی داشته است. از همه مهمتر اینکه حضور غرب در افغانستان و ماجرا جوی های منطقه و جهانی آنها، کشورهای قدرتمند و همجوار افغانستان را تشویق به مداخله در امور این کشور ساخته است که با رفتن غربی ها در 2014 این مداخلات نیز پایان خواهد یافت.

البته این جریان پاسخ های روشنی در برابر بسیاری از چالشهای مطرح ندارند و غالبا به کلی گوی و حتی پاسخ های کاملا نا مدلل و متناقض می پردازند؛ سخنان آشفته و متضاد رییس جمهور کرزی در سال گذشته بخوبی بیان گر موضع و استدلال این جریان به حساب می رود.

جریان دیگر، کسانی هستند که با بدبینی و نگرانی قضایای افغانستان را دنبال می کنند. به باور این جریان، خروج زودهنگام و نسنجیده کشورهای غربی می تواند منجر به فروپاشی نظام سیاسی نیم بند در افغانستان شود و بامداخله گسترده همسایه ها و درگیری بر سرکنترول افغانستان بین کشورهای منطقه ی، بار دیگر افغانستان دچار جنگ های داخلی شده و در نهایت سقوط خواهد کرد؛ به تصور طرفداران این جریان، حضور سربازان مسلح غربی هم اکنون سد بزرگی فراراه کسانی است که در تلاش هستند تا با راه اندازی قیام های مسلحانه قدرت را در افغانستان بدست بگیرند؛ طالبان و دیگر گروه های قدرت طلب از جمله گروه های مورد اشاره این جریان هست که می پندارند با بر طرف شدن این مانع، به نظام سیاسی افغانستان حمله خواهند کرد.

از طرف دیگر، فساد گسترده، انحصار گرای سیاسی، اختلاس های بزرگ مقامات دولتی، نفوذ اشخاص نامناسب در ساختار قدرت از جمله نگرانی های این جریان است که معتقدند پس از سال 2014 به آفت ها و چالشهای به مراتب بزرگتر از امروز برای افغانستان تبدیل خواهند شد.

هرچند به نظر می رسد که بخش بزرگ از گرایش ها و استدلال های این گروه محصول نا پایدار دانستن دستاوردهای ده ساله در افغانستان و همچنین بی اعتمادی به نظام سیاسی حاکم است اما به نظر نمی رسد که اتکاء به نیروهای خارجی برای مدت طولانی در افغانستان امکان پذیر و یا هم معقول باشد؛ قطعا حضور طولانی مدت نیروهای نظامی غربی در کشور باعث وارد شدن صدمات جبران نا پذیر در کشور می شود همچنان که طی ده سال گذشته افغانستان در کنار اینکه بخشی های از منافع خود را بدست آورد اما لطمه های جبران نا پذیری نیز از ناحیه حضور سربازان خارجی متحمل شد.

طیف سوم، طرفدار تلاش برای تغییر اوضاع کشور توسط خود افغان ها هستند و معتقدند تا در صورت می توان به وضعیت و سرنوشت آینده کشور خوشبینی بود که گروه های مختلف داخلی با یکدیگر به توافقات گسترده ی سیاسی برسند و در تعامل و جلب توجه جهانی با چالشها و تهدیدهای که در مسیر افغانستان قرار دارند مقابله کنند.

تاثیرات روانی 2014 و مسولیت دولت
شک و تردید میان شهروندان افغانستان در مورد سرنوشت کشور پس از سال2014 به صورت فزاینده ای رو به افزایش است؛ نا به هنجاریها، بی عدالتی ها و انحصار گرای های حکومت مردم را بیش از پیش نگران ساخته و گرایش های حکومت به سمت گروه های مخالف مسلح و قوت گرفتن احتمال برگشت قدرتمندانه آنان به قدرت، از عواملی هستند که مردم را بیش از گذشته نسبت به سرنوشت و اینده کشور نگران ساخته است.

گزارشهایی وجود دارد که تعداد زیادی از سرمایه گزاران دست از سرمایه گزاری در افغانستان کشیده اند و حتی عده ی زیادی از انها بخشهای از سرمایه خود را از کشور خارج ساخته اند. روند سرمایه گزاری در افغانستان نیز طی سال گذشته و جاری وضعیت مطلوب و مورد انتظار را نداشته و در بخشهای دیگر نیز افغانستان دچار رکود معنی دار شده است.

صرف نظر از درست بودن و یا نبودن آمارها، آنچه مشخص و معین می باشد این است که احتمالات گوناگون و برجسته بودن جنبه های منفی سال 2014 سایه سنگینی بر وضعیت روانی کشور انداخته است و بر تمام بخشها اثرات نامطلوبی بجا گذاشته است؛ حتی برخی ها معتقدند که ممکن است وضعیت به مراتب بدتر از این شود و در صورت که دولت تدابیر جدی و اثر گزاری برای زودن آثار نگرش منفی در مورد سال 2014 در نظر نگیرد، افغانستان شاید دچار هرچ و مرج غیر قابل کنترول گردد.