صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

مذاکرات صلح یا انتحار سیاسی

-

مذاکرات صلح یا انتحار سیاسی

پراوین سوامی–روزنامه هندو / برگردان:‌ عبدالاحد بهرامی

رییس جمهور کرزی همه اعتبار سیاسی خود را بر مذاکرات صلح با طالبان هزینه کرده است اما حملات هماهنگ اخیر این گروه بر کابل و شهرهای دیگر افغانستان نشان داد که تلاش های آقای کرزی کاری از پیش نمی برد.

سال گذشته در حالی که میانجیگران گروه طالبان،در تلاش برای مذاکرات صلح، اسلام آباد، دوحه و مونیخ را زیر پا می گذاشتند،در یکی از عصرهای ماه جون، راکتی که از سوی جنگجویان طالبان فیر شده بود، بر فراز شهر غزنی به حرکت آمد. در حالی که خاطره رضایی نه ساله برای غذای شام آماده می شد، این راکت به خانه این دختر خوردسال در منطقه توحیدآباد اصابت کرد و او هشت ساعت بعد از آن در اثر زخم های ناشی از اصابت قطعات راکت از دنیا رفت.

موسی خان اکبرزاده،‌ والی غزنی بعدا در سخنانی به شورای عالی صلح افغانستان توضیح داد که این حمله چطور روی داده است. والی غزنی گفت: "طالبان در غزنی از طرف فرماندهان ارشد خود در رابطه به تمایل شان به مصالحه با دولت افغانستان و اینکه چرا بر شهر راکت فیر نمی کنند،‌ تحت فشار بودند. به این دلیل، ما به آنها اجازه دادیم تا فقط دو راکت بر شهر غزنی شلیک کنند."

حملات بی امان اخیر طالبان بر شهرهای کابل، پکتیا و لوگر درسی را که خانواده دخترک خوردسال شهر غزنی تابستان سال گذشته فرا گرفته بود، بار دیگر برجسته ساخت:‌ اینکه صلح،‌ همانند جنگ بهای خود را می طلبد.

با اینکه این حملات طالبان، بصورت چشمگیری در رسانه ها انعکاس یافت،‌ اما دستاوردی برای طالبان نداشت. با آنکه طالبان هنوز هم از این توانایی برخوردارند تا عملیات های پیچیده و هماهنگ تروریستی را راه اندازی کنند اما این گروه در عملیات نیروهای ویژه ناتو،‌ بخش بیشتری از فرماندهان رده متوسط خود را از دست داده اند.

اغلب ناظران امور نظامی به این موضوع اتفاق نظر دارند که که گروه طالبان دیگر توانایی آنرا ندارند که عملیات های تقابلگرایانه و جنگ های منظم از نوع آنچه که بتوانند شهرها و مناطق مشخصی را به تصرف خود درآورند، علیه نیروهای خارجی و حتی علیه نیروهای ارتش افغانستان راه بیاندازند.

سوال کلیدی اینجاست که آیا زمانی که نیروهای خارجی افغانستان را ترک می کنند، دولت شکننده ای که حامد کرزی رییس جمهور افغانستان بنا کرده، همچنان پابرجا و منسجم خواهد ماند یا اینکه در اثر شکاف های خطرناک سیاسی ناشی از تلاش های صلح آقای کرزی با طالبان از هم خواهد گسیخت.

در هفته های اخیر حملات بهاری گروه طالبان در شهرهای مختلف افغانستان سر بر آورده است. ساکنان ولایت شمالی قندوز به خصوص ولسوالی های چهاردره، دشت ارچی و علی آباد از حضور گروه های جدید جهادی در این مناطق خبر می دهند که از کمپ های آموزشی آنسوی مرز آمده اند. این پیکارجویان، فرزندان دهقانان و ساکنان محلی را تحت فشار قرار می دهند تا به صفوف آنها بپیوندند.

فرماندهان شورشیان در ولایت غور، اخیرا برای تامین اسلحه و مهمات مورد نیاز خود بر مردم مالیه وضع کرده اند. در بعضی مناطق،‌ طالبان بر کسانی از مقررات وضع شده توسط اعضای این گروه تخطی کنند، جریمه های نقدی و یا هم مجازات فزیکی از قبیل شلاق زدن را اعمال می کنند. به عنوان نمونه،‌ یکی از مقررات تصریح می کند که هیچ خانواده ای نمی تواند در عروسی، بیشتر از 150000 افغانی، 80 گوسفند و 15 گاو بیشتر طویانه و جهیزیه درخواست کند.

هفته گذشته،‌ نیروهای ویژه افغانستان عملیاتی را در ولایت کوهستانی کنر که اخیرا شاهد نفوذ گروه های جهادی پاکستانی بوده، راه اندازی کردند. به گفته ساکنان محلی، تحریک نفاذ شریعت محمدی وابسته به ملا محمد فضل الله و لشکر طیبه، هماننده دوره طالبان،‌ حتی اداره امر به معروف و نهی از منکر ایجاد کرده اند و ساکنان محلی را که ریش خود را می تراشند، نصوار می کشند و یا به موسیقی گوش می دهند،‌ شلاق می زنند.

طالبان به عنوان بخشی از خشونت های این گروه به هدف تضعیف حضور دولت در مناطق دورافتاده، در ماه جاری ملا محمدهاشم منیب،‌ رییس شورای عالی صلح در کنر را به قتل رساندند. حاجی محمد دوران صافی،‌ یکی از فرماندهان طالبان که رابطه نزدیکی با شبکه القاعده دارد، اخیرا گفت که قبل از این هدف قرار دادن نیروهای امریکایی برای آنها در اولویت قرار داشت اما نیروهای امنیتی افغان اکنون بیش از گذشته ضربه های مهلک تری بر افراد طالبان وارد می آورند و بر این اساس،‌ "اکنون اولویت آنها نیروهای امنیتی داخلی اند."‌

با آنکه حضور شورشیان بیشتر در مناطقی محسوس است که دولت در آنجا حاکمیت خود را برقرار نکرده است و گزارش هایی مبنی بر اینکه طالبان مناطقی را به تصرف خود در می آورند،‌ گمراه کننده است. از آنجایی که دولت از ابتدا در این مناطق سلطه خود را به خوبی اعمال نکرده است،‌ نفوذ خزنده گروه های شورشی در این مناطق نگران کننده است.

اکتر حسین یاسا، مدیر مسئول گروه روزنامه های افغانستان و تحلیلگر سیاسی مقیم کابل می گوید،‌ "مردمی که دوره طالبان را به خاطر دارند، همه نگران آنند که چه پیش خواهد آمد. اینکه ممکن است طالبان کابل را درنوردند و یا هم اینکه اینکار را نتوانند. اما ممکن است زمان آن رسیده باشد که برای بدترین حالت آماده باشیم."‌

ساعاتی پیش از آنکه تیم مهاجم گروه طالبان بر شهر کابل یورش برند،‌ رییس جمهور کرزی، انتصاب رییس جدید شورای عالی صلح افغانستان را که دیپلمات ملایم و تحصیلکرده در غرب محسوب می شود،‌ اعلام کرد تا رهبری روند مصالحه با گروه های شورشی را به بر عهده گیرد. صلاح الدین ربانی، سفیر سابق افغانستان در ترکیه و پسر برهان الدین ربانی رییس پیشین شورای عالی صلح،‌ پس از آنکه پدرش در حمله انتحاری کشته شد، از ترکیه به افغانستان برگشت.

تاکنون به سوالات اندکی پیرامون این ترور سیاسی پاسخ داده شده است. منابع نظامی و استخباراتی افغانستان می گویند، این حمله احتمالا با حمایت سازمان اطلاعاتی پاکستان صورت گرفته است که از آن بیم داشتند که تلاش های صلح رییس پیشین شورای عالی صلح افغانستان ممکن است حلقه های طالبان وابسته به پاکستان را در حاشیه قرار دهند.

نزدیکان آقای کرزی می گویند بعد از این حمله رییس جمهور، بیش از همیشه متقاعد شد که فقط پاکستان است که کلید صلح در افغانستان را در اختیار دارد. تلاش های صلح آقای کرزی از همان ابتدا بر واقعیت گرایی و مصلحت گرایی سیاسی وی استوار بود نه اینکه بر اساس یک معیار و اصول مشخصی به پیش برود. از سال 2006 به بعد گروه طالبان حملات گسترده ترور هدفمند بزرگان و رهبران قومی را در قندهار، مرکز سنتی قدرت سیاسی آقای کرزی،‌ به راه انداختند.

این حملات که جان حدود 150 تن از بزرگان قبیله ای را گرفت،‌ ثابت کرد که تلاش های آقای کرزی برای آشتی و مصالحه با رهبران قبایل الکوزی به شکست انجامیده است و اینکه اعتبار وی در میان قبیله خودش پوپلزی از بین رفته است. احمد ولی کرزی برادر قدرتمند رییس جمهور کرزی نیز سال گذشته در قندهار به قتل رسید.

در انتخابات ریاست جمهوری سال 2009،‌ آشکار شد که آقای کرزی از حمایت اندکی اقوام پشتون خود در جنوب برخوردار است. اما وی سرانجام با حمایت گروه های قومی هزاره به رهبری محمد محقق و ازبک ها به رهبری عبدالرشید دوستم دوباره به قدرت رسید.

آقای کرزی در تلاش احیای مجدد ساختار و اعتبار سیاسی خود به حزب جمعیت اسلامی به رهبری برهان الدین ربانی روی آورد؛ جناح اسلامگرایی که از سال های 1970 به بعد در بیرون کردن نخبگان سنتی از عرصه قدرت نقش اساسی را بازی کرده بود. رییس جمهور کرزی دست به دامان حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار شد؛‌ حزبی که با آنکه یک جریان شورشی قلمداد می شود،‌ اما هواداران و نمایندگانی در داخل دولت افغانستان دارد.

پس از آنکه برنامه خروج نیروهای ناتو در سال 2014 از افغانستان مشخص شد،‌ چهره های نزدیک به پاکستان در درون کاخ ریاست جمهوری در کابل جایگاه مستحکمتری یافتند که از جمله آنها کریم خرم، رییس دفتر ریاست جمهوری است.

از سال 2010،‌ آقای کرزی در تلاش جدی تری برای مذاکرات صلح با طالبان برآمد و بخش اعظم جریان های اپوزیسیون دولت بیش از پیش از دولت فاصله گرفتند. با آنهم،‌ پاکستان نتوانست و یا هم نخواست حملات طالبان را از قلمرو خود بر افغانستان متوقف سازد. اما با آنهم آقای کرزی به امید دست یافتن به معامله صلح،‌ به تلاش های خود ادامه داده است. در سال 2010،‌ محمد محقق با دست برداشتن از حمایت اولیه خود از حامد کرزی،‌ هشدار داد که "مسیر جدید سیاسی که آقای کرزی در پیش گرفته است، نه تنها خودش را بلکه کشور را نیز نابود خواهد کرد." وی تصریح کرد که این کار رییس جمهور کرزی نوعی از خودکشی سیاسی است.

حملات اخیر فرصتی برای تصمیم گیری برای نمایندگان اقلیت های قومی از قبیل آقای محمد محقق است. چهره هایی از قبیل عبدالله عبدالله کاندید ریاست جمهوری در سال 2009،‌ امرالله صالح رییس سابق امنیت ملی و محمدیونس قانونی رییس سابق پارلمان افغانستان در سال های اخیر در تلاش بوده اند تا جبهه واحدی را در انتخابات سال 2014 تشکیل دهند به امید اینکه بتوانند ائتلاف فراگیری تشکیل دهند که رهبرانی از جنوب کشور چون چهره هایی مثل علی احمد جلالی را در بر داشته باشد.

عمر شریفی،‌ تحلیلگر سیاسی می گوید،‌ "در جریان یک دهه گذشته بسیاری ها در افغانستان به روند دست یافتن به صلح بیشتر علاقه مند شده اند. تاجران و قرارداد کنندگانی که در نظام کنونی ذینفع هستند،‌ جوانانی که جویای تحصیل اند و حتی قاچاقبران مواد مخدر که تجارت شان توسط جنگ مختل می شود به پا گرفتن صلح علاقه مندند. اما سوال اینست که در این شرایط چگونه می توان به صلح دست یافت."‌

رییس جمهور کرزی نیز با لحظات ناگذیر از تصمیم گیری روبروست:‌ این اکنون مشخص شده که طالبان که آقای کرزی در تلاش برای بستن معامله صلحی با آنها بود، حاضر به پذیرفتن معامله ای نیست که بر اساس آن بتواند با نظام کنونی افغانستان کنار بیاید. در سال 2010،‌ آقای محقق هشدار داد: "مسیر جدید سیاسی که آقای کرزی در پیش گرفته است، نه تنها خودش را بلکه کشور را نیز نابود خواهد کرد. این نوعی از خودکشی است." مسلما این جملاتی است که آقای کرزی بصورت حتم باید آنرا در نظر داشته باشد.

دیدگاه شما