ملک سراج اکبر – هافینگتن پست / برگردان: عبدالاحد بهرامی

در آستانه خروج امریکا از افغانستان، آینده این کشور و روند مذاکره با گروه های شورشی، موضوع داغ مباحثات میان وزارت خارجه و "انستیتوت ایالات متحده برای صلح" بوده است. در شرایطی که موعد خروج نیروهای بین المللی از افغانستان نزدیک و نزدیکتر می شود و واشنگتن مذاکره با "گروه های آشتی طلب" طالبان را آغاز کرده است،‌ بسیاری از فعالان مدنی، روشنفکران و دانش آموختگان افغان همانند دولت امریکا در رابطه با روند وضعیت در افغانستان و به ویژه مذاکره با گروه های شورشی خوشبین نیستند.

بسیاری از این افغان ها –خواه بصورت فردی و یا جمعی- با تردید به روند مذاکره با طالبان که مسئول کشتن شهروندان بیگناه افغان و نظامیان خارجی اند، نگاه می کنند و منطق چنین مصالحه ای را زیر سوال می برند. اما با انتشار گزارش های تلاش ها برای افتتاح دفتر سیاسی طالبان در قطر، این طیف از افغان ها، بصورت نگران کننده ای در حاشیه رانده شده است.

اکنون آینده این بخش از جامعه افغان به عنوان طیف متحول کننده جامعه، و خلاقیت های سازنده آنها در افغانستان بعد از سال 2014 بصورت مطلق مبهم و غم انگیز می نماید چه آنکه گروه طالبان که هنوز هم قانون اساسی و اساسات حقوق مدنی و شهروندی را نپذیرفته اند، قرار است در چارچوب نظام سیاسی آینده افغانستان مدغم شود و چشم انداز تسلط آنها بر سیاست آینده افغانستان به شدت نگران کننده است.

این دقیقا چیزی است که نیلوفر سخی، یک مدافع حقوق زنان افغان و مدیر یک موسسه غیر دولتی مدافع حقوق زنان، نگران آنست. خانم نیلوفر می گوید:‌ "بدبینی های شدیدی میان مردم در رابطه با مذاکره با طالبان افغانستان وجود دارد. مردم این روند مصالحه با طالبان را به منزله "معامله سری"‌ امریکا به طالبان تلقی می کنند."‌ وی استدلال کرد که واشنگتن نه تنها نگرانی های گروه های مدافع حقوق زنان را در مذاکره با طالبان نادیده گرفته بلکه دولت افغانستان را نیز در این راستا در حاشیه نگه داشته است. بنابر این،‌ این مذاکرات از دیدگاه بسیاری از افغان ها شفاف نیست و لااقل تاکنون دیدگاه همه طرف های دخیل و جامعه افغان را در نظر نگرفته است.

گروه طالبان،‌ در زمان حاکمیت خود بر افغانستان محدودیت های سختگیرانه ای را بر کار و تحصیل زنان در جامعه اعمال کردند. گروه های حقوق بشری در افغانستان از آن بیم دارند که طالبان با مذاکره با جامعه بین المللی به عرصه سیاست افغانستان بر گردند و بار دیگر چنین تجربه تلخ و قوانین بربری را حاکم کنند یا دستکم حقوق زنان محدود شود.

خانم نیلوفر سخی با اشاره با دستاورهای شگرف طیف های تحصیلکرده و گروه های تجاری و اقتصادی در افغانستان در یک دهه گذشته، معتقد است که "افغانستان یک ماموریت شکست خورده نیست."‌ و ضرورت آن وجود داد که هماهنگی و انسجام بیشتری در روند پیشبرد این دستاوردها از سوی جامعه مدنی ایجاد شود. زمانی که از خانم نیلوفر سخی سوال شد که آیا در جریان یک دهه گذشته،‌ دیدگاه ها و سیاست های شان را در قبال زنان تعدیل ساخته اند،‌ وی جواب داد که شواهدی وجود ندارد که نشان دهد طالبان بصورت مثبت در رابطه با حقوق زنان متحول شده باشند.

احمد رشید،‌ نویسنده و تحلیلگر پاکستانی که اخیرا خود یکی از مدافعان مذاکره با گروه طالبان و خروج فوری نیروهای امریکایی از افغانستان بوده است،‌ می گوید: "برای سالها،‌ طالبان توسط ارگان های استخباراتی پاکستان در مامن های امن نگهداری شده اند و از این رو باز کردن دفتر سیاسی برای این گروه در قطر به هدف مفاهمه و مذاکره از اهمیت زیادی برخوردار است."

احمد رشید که اخیرا کتابی تحت عنوان "پاکستان بر لبه پرتگاه" نوشته است، تاکید کرد که دفتر سیاسی در قطر به طالبان این فرصت را می دهد تا از روزنه جدیدی با زنان تحصیلکرده و فعالان مدنی به تبادله آرا بپردازند و چنین روند مستمری می تواند دیدگاه جهانی طالبان را در رابطه با زنان دچار تحول سازد.

اما این دیدگاه آقای رشید پرسش های مهم دیگری را برای فعالان مدنی و اجتماعی مطرح می کند و تصویری مبهم و ترسناک از آینده افغانستان ترسیم می کند. آیا این به معنای آن خواهد بود که بخش تحصیلکرده جامعه افغان، اکنون باید به نفع طالبان از خود مصالحه نشان دهند و دست به سوی دفتر سیاسی طالبان در قطر دراز کنند تا مجوزی برای حضور خود در آینده افغانستان بگیرند؟

مارک گروسمن، نماینده امریکا در امور پاکستان و افغانستان از ایده مذاکره با طالبان دفاع می کند و معتقد است که تاکنون گروه ها و جریان های سیاسی در افغانستان با هم بر سر میز مذاکره ننشسته اند و امریکا در واقع طرحی را به جلو می برد تا گروه های افغان خود با همدیگر مفاهمه و مذاکره کنند.

اکنون که مذاکره با طالبان در محراق ماموریت افغانستان قرار گرفته است،‌ پیام آن برای طیف های لیبرال، دموکراتیک و میانه رو جامعه افغانستان اینست که طالبان بصورت رسمی به رسمیت شناخته می شود. چنین چیزی همچنان گذشته خونبار و جنایات طالبان را مشروعیت می بخشد و به آنها جسارت عمل بیشتری می بخشد تا وقتی به عرصه قدرت و سیاست برگردند، مخالفان سیاسی خود و حامیان و نزدیکان کشورهای غربی را تحمل نکنند.

اما در مسیر پیش رو چالش های بیشتری قرار دارد. موعد خروج نیروهای خارجی از افغانستان با انتخابات ریاست جمهوری در این کشور همزمان خواهد بود. علاوه بر انتقال امنیتی، این کشور همچنان باید در تحول اقتصادی نیز به سختی تلاش کند.

ثبات و یا بی ثباتی در افغانستان به صورت عمده ای با نحوه مداخله همسایگان این کشور،‌ پاکستان و ایران،‌ در حال نوسان خواهد بود. نفوذ و سرمایه گذاری های هند در افغانستان نیز به صورت موثری، سیاست و رفتار پاکستان در افغانستان را تعیین خواهد کرد.

بعد از دهه ها سال جنگ،‌ افغانستان هنوز هم کشوری است که قابلیت آنرا دارد تا بدون مداخله همسایگانش و یا نایبان آنها، خود از عهده حاکمیت خود برآید. افغان ها به عنوان جامعه بلندپرواز باید خود فرصت این را بیابند تا با حمایت جامعه بین المللی، مسئولیت را بر عهده گیرند و کشور شان را به سوی رفاه و بازسازی سوق دهند.

عمر صمد، سفیر سابق افغانستان در فرانسه در سخنانی بجا و شایسته ای چنین می گوید: "ما نباید دموکراسی با مدل غربی انتظار داشته باشیم. زیرا در کشوری هستیم که در میانه بنیادگرایان و دموکراسی ضعیف گیر کرده ایم."

طالبان با استبداد مطلق بر افغانستان حاکمیت کردند و در یک دهه اخیر،‌ آقای کرزی با حکومت مملو از فساد و تبارگماری، جامعه جهانی را از خود و دولت افغانستان رنجیده خاطر ساخته است.

بر این اساس، در حالی که مذاکره و معامله صلح با طالبان در میان مخالفت های افکار عمومی و جریان های سیاسی متعدد در این کشور جریان دارد،‌ نسل جدید جامعه افغانستان در راستای ساختن کشور خود باید تلاش کنند تا اساسات و ارزش هایی چون عدالت، مساوات و حکومت داری سالم را تقویت کنند.