طبق گزارشها عمده ترین خواسته جامعه جهانی از افغانستان در یک دهه آینده و بعد از اجلاس شیکاگو، اصلاحات جدی و سریع در افغانستان توسط دولت این کشور است. بارک اوباما رئیس جمهور امریکا در دیدار با رئیس جمهور کرزی خواستار اصلاحات جدی در دولت افغانستان شده از رئیس جمهور کرزی خواسته است تا در بخش های مبارزه با فساد اداری، ایجاد اصلاحات در قانون انتخابات و تلاش برای گفتگوهای سری با طالبان، گام های لازم و جدی بردارد.

خبر گذاری شینهوا گزارش داد بارک اوباما با "ادبیات جدی" و متفاوت از گذشته، از آقای کرزی خواسته است تا اقدام به اصلاحات در سیستم دولتی کند. حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان نیز در دیدار با اوباما گفته که افغانستان نیز خواهان ایجاد اصلاحات لازم در نهادهای دولتی است.

آقای کرزی تاکید کرد که افغانستان کاملا از مسئولیت های خود آگاهی دارد و نمی خواهد بار دوش جامعه جهانی باشد و افغانستان در انتظار پایان جنگ و آغاز دهه تبدیل و تحول است تا پایه های حکومتداری را تحکیم بخشد." اما درخواست بارک اوباما مبنی بر ایجاد اصلاحات در دولت افغانستان در حالی مطرح می شود که پیش از این، دولت افغانستان همواره به دلیل وجود فساده گسترده مالی، با هشدار های تندی متحدان جهانی اش روبرو شده است وافغانستان، از نظر فساد اداری در میان کشورهای جهان، جایگاه دوم را دارد.

اصلاحات جدی و مبارزه با فساد اصلی ترین خواسته های جامعه جهانی است که چندی پیش از جانب کشورهای اروپایی نیز مطرح شده بود اما اینکه این خواسته اصلی و بنیادی جامعه جهانی را دولت کنونی افغانستان می تواند تامین نماید یا نه پرسشی است که باید گذر زمان به آن پاسخ دهد.

اما تجربه ده سال گذشته به روشنی نشان داده است که ادارات در نظام کنونی در افغانستان غرق فساد است و با چنین وضعی بعید است بتواند فساد زدایی نماید. متاسفانه گسترش فساد در نظام کنونی زایده عوامل مختلف است ساختار وروش حکومت داری در این کشور خود نیز سبب پدید آمدن فساد شده از جانب دیگر نبود قانون و گستره ی تطبیقی آن نیز عامل دیگر ایجاد فساد می باشند.

اما مشکل اساسی تر در جوامع جهان سوم و کشورهای مانند افغانستان که در بحران درگیرهستند،جنبه های دیگر را دربرمی گیرد و در افغانستان دلایل متفاوت در امر موجودیت فساد دیده می شود. نبود اعتماد ملی و باور ملی در میان هویت ها و المون های قومی که هریک محق هستند مشارکت متوازن در قدرت داشته باشند و از قانون دموکراتیک پیروی کنند، همینطور نبود دادگاه های فعال و جدی و تصمیم گیرنده در برابر آنانی که از قانون سرپیچی می کنند و در برابر ارزشهای ملی و مالی مردم متعهد نیستند، همچنین نبود ساختار و نظام متناسب به بافت اجتماعی سیاسی جامعه افغانی خود از عوامل اصلی گسترش و ریشه گرفتن فساد در نظام کنونی است.

موجودیت هنجارهای ناقانونمند درساختار جامعه‌ی ما و قدرت مدار بودن گروهی مافیایی و بی بندوبار، نبود فرهنگ دادگری و دادخواهی به گونه ی قانونی و دین مدارانه ی آن با توجه به میزان رشد وآگاهی مردم افغانستان نیز از عوامل مهم دیگر در این زمینه اند.

حال با توجه به این جنبه های مختلف فساد در ساختار نظام کنونی افغانستان، آیا میتوان انتظار داشت که این نظام بتواند در یک دهه آینده از عهده مبارزه با فساد براید؟ این درحالیست که وابستگی مالی و سیاسی به نهاد های خارجی که همه از بنیاد با فرهنگ و بافت جامعه ی ما از هرلحاظ متفاوت هستند نیز به تقویت فساد در افغانستان کمک کرده و خواهد کرد.

بنا براین یکی از اصلی ترین چالشها افغانستان در یک دهه آینده چالش فساد و ناتوانی نظام کنونی از مبارزه جدی با این پدیده است. از این رو به نظر می رسد تا زمانیکه تغییرات بنیادی در ساختارهای نظام کنونی بوجود نیاید روند مبارزه با فساد نیز چندان مثبت وقابل قبول نخواهد بود.

در یک ساختار و نظام فاسد مطمئنا سرمایه گذاریها در بخش های زیربنایی نیز نمی تواند صورت بگیرد و زمانیکه چنین اتفاقی در یک کشور نیافتد خود بخود فقر در جامعه رشد می کند و بسترهای توسعه فساد را فراهم می نماید. در یک دهه گذشته فرصت هاي مناسب براي سرمايه گذاري دربخش هاي مختلف زير بنايي درافغانستان وجود داشت كه ميتوانست اشتغال زایی نموده و جمعيت بزرگ مردم افغانستان را كه از بيكاري رنج ميبرند نجات دهد .

سرمايه گذاري در بخش هاي چون توليد برق و زراعت و معادن فرصت خوبي بود که ميتوانست زمينه ساز تغيير درسياست و پاليسي كشورهاي همسايه نيز باشد. اما فساد گسترده موجود در ساختار نظام کنونی افغانستان عملا مانع چنین سرمایه گذاریهای اساسی در این کشور شد.

با توجه به تجربه ده سال گذشته اگر تغییرات اساسی در ساختار نظام کنونی افغانستان بوجود نیاید بعید است در این دهه پیشرو نیز اتفاق خاصی در این زمینه بیافتد. اما چالشهای امنیتی افغانستان در یک دهه آینده نیز همچنان مهم و اساسی است. زیرا برنامه هاي عام اقتصادي دولت وابسته به تامين امنيت است و امنیت نقش عمده و تعیین کننده دارد .

اما اینکه امنیت افغانستان در ده سال آینده بدرستی تامین شود در این زمینه تردیدهای وجود دارد. در یک دهه گذشته كنفرانس هاي متعددي پيرامون موضوع افغانستان داير گردید که در تمامی این کنفرانس ها كمك به افغانستان ، حل مشكلات این کشور و برآورده شدن خواسته هاي مردم افغانستان از جمله تامین امنیت آنان مسائل اصلی نشست ها را تشکیل می داد.

اما اکنون باید از دولت مردان افغانستان پرسید که چه بر سر این کشور آمد که با وجود این همه حمایت های وسیع جهانی از این دولت این نظام همچنان ناتوان از تامین امنیت خود و شهروندان این کشور است؟ اکنون اگر بار دیگر افغانسان ناتوان ازا تامین امنیت خود باشد ایا کمک های اقتصادي كه جامعه جهاني دركنفرانس توكيو و بعدا"ً دركابل مشخص تعهد خواهند نمود گرهی از مشکلات افغانستان خواهد گشود؟ افغانستان در ده سال گذشته نیز حمايت قدرت هاي جهان را با خود داشت اما دست آوردهای این نظام بسیار اندک و غیر قابل توجه است.

دولت افغانستان هم در زمینه مبارزه با فساد و فراهم نمودن بسترهای توسعه در کشور هم در بخش تامین امنيت بسیار ضعیف عمل کرده است از این رو ازموده را آزمودن خطا است مردم افغانستان و جامعه جهانی باید بدنبال تغییرات اساسی و اصلاحات بنیادین در ساختارهای نظام کنونی باشد در غیر این صورت فرصت سوزی های یک دهه گذشته تکرار خواهد شد.

در پایان باید گفت یکی از اصلی ترین چالشهای دیگر افغانستان نگرانی ها و دلمشغولی های مقامات پاکستان در قبال این کشور است. حامد کرزی در شهر شیکاگو با آصف علی زرداری رئیس جمهور پاکستان دیدار کرده و محور اصلی این دیدار را بحث روی پروسه صلح افغانستان و نقش پاکستان در آن تشکیل می داده است. مقامات پاکستانی بخاطر تسریع پروسه صلح از صلاح الدین ربانی رئیس شورای عالی صلح خواسته است تا به اساس دعوت قبلی که از وی صورت گرفته در آینده نزدیک به آن کشور سفر نماید.