کریستین ساینس مانیتور / برگردان: عبدالاحد بهرامی

در جریان جنگ های تابستانی سال جاری، هم نیروهای ناتو و هم طالبان از بسته بودن مسیر تدارکاتی پاکستان ناراضی و شاکی بودند. گلوله و مهماتی که هر دو طرف برای ادامه جنگ به آن نیاز داشتند به علت مسدود بودن مسیر تدارکاتی نیروهای ناتو از طریق خاک پاکستان بصورت سرسام آوری گران شده بود. اما در این میان، نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان در موضع برتری قرار داشتند و می توانستند از عهده بودجه مالی تامین تدارکات مهمات مورد نیاز در جنگ از طریق مسیر آسیای میانه برآیند. اما هر دو جانب از این وضعیت ناراضی بودند.

بعد ازماه ها فشارهای دیپلماتیک سرانجام پاکستان در این باره کنار آمد و در هفته های قبل بصورت موقت مسیر تدارکاتی نیروهای ناتو و امریکایی را به سوی افغانستان باز کرد و به تازگی ایالات متحده و پاکستان توافقنامه ای را درباره استفاده نیروهای ائتلاف از این مسیر تدارکاتی تا سال 2015 میلادی، به امضا رساندند. این توافقنامه، برای همه طرف های دخیل در جنگ، سودآور و مطلوب است. پاکستان کمک های یک میلیارد دالری امریکا را که قبلا از سوی واشنگتن معلق شده بود، به دست می آورد. ناتو تدارکات مورد نیاز نیروهای خود را بصورت سریعتر و ارزان تر به افغانستان انتقال می دهد. و طالبان که با استفاده از شبکه وسیع نیروهای ناتو، تدارکات نیروهای خود را تامین می کنند، نیز دوباره به منبع تدارکاتی دست یافته است.

چه؟ بلی، درست است. همه این را می دانند که طالبان از رانندگان پاکستانی و افغان لاری های حامل مواد تدارکاتی نیروهای ناتو، مبالغ هنگفتی را به عنوان باج دریافت می کنند. اما این موضوع که طالبان نیز از طریق شبکه تدارکاتی ناتو، منابع مورد نیاز خود را تامین می کنند، تاکنون و در جریان یک دهه جنگ جاری در افغانستان چندان فاش نشده و مورد بحث قرار نگرفته است. با توجه به این واقعیت، مالیه دهندگان امریکایی و اروپایی بصورت غیر مستقیم برای گلوله ها و بمب های کنار جاده ای پول می پردازند که سربازان خود آن کشورها را هدف قرار می دهد.

اما اکنون با توافقنامه جدید میان واشنگتن و اسلام آباد، همه طرف ها خرسند اند. ریچارد هوگلاند، معاون سفیر امریکا در پاکستان این توافقنامه جدید را "نشاندهنده شفافیت و وضاحت فزاینده" میان امریکا و پاکستان خواند. براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، یک مقام دفاعی پاکستان این توافقنامه را یک "رویداد بزرگ" خوانده است. بر اساس این گزارش، طالبان نیز از این توافقنامه راضی اند و تبسم بر لب دارند.

یک فرمانده طالبان که حدود شصت تن از شورشیان را در تحت فرماندهی خود دارد، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است که "توقف این کاروان های تدارکاتی برای ما یک مشکل جدی ایجاد کرده بود.

درآمدهای ما بسیار پایین آمده بود و بر این اساس، نبرد ما آنطور که ما می خواستیم به خوبی پیش نمی رفت." فرمانده دیگری از طالبان گفته است که پول هایی را که آنها از کمپنی های امنیتی خصوصی دریافت می کنند، از منابع کلیدی برای تمویل نیازهای جنگی طالبان از قبیل استخدام جنگجویان، خریدن اسلحه و مهمات و تدارکات دیگر به شمار می رود. "باز شدن مسیر تدارکاتی ناتو برای ما بسیار مهم است و ما می توانیم اکنون پول های هنگفتی را در بیاوریم."

افغانستان یکی از فاسدترین کشورها در سطح جهان است و صدها میلیون دالری که در جریان یک دهه گذشته قرار بود در بخش های توسعه و بازسازی این کشور مصرف شود، به جیب مقامات فاسد دولتی و کارمندان خارجی سرازیر شده است. این واقعیت که طالبان همچنان یک تهدید جدی محسوب می شود، فقط بخشی از مشکل است؛ به ویژه اینکه کمک شبکه تدارکاتی نیروهای ناتو قسما در بقای آنها موثر بوده است.

معضل جدی تر در این کشور به تازگی در گزارشی از سوی بازرس کل امریکا در امور بازسازی افغانستان برجسته شده است. این گزارش به تازگی تحت عنوان "بودجه پروژه های انکشافی افغانستان در سال 2011: پروژه های زیربنایی در افغانستان مطابق برنامه به پیش نمی رود و فاقد برنامه های پایدار است" منتشر شده است. این در حالی است که ایالات متحده در جریان یک دهه گذشته حدود 90 میلیارد دالر در بخش های بازسازی در افغانستان هزینه کرده است.

نویسنده این گزارش می نویسد: "بعد از ده سال از تهاجم نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری امریکا در افغانستان، دولت امریکا، جامعه بین المللی و دولت افغانستان همچنان با تطبیق برنامه های اعمار پروژه های اساسی زیربنایی با چالش مواجه اند؛ به خصوص برنامه هایی که برای فراهم ساختن برق برای شهرهای بزرگ در این کشور روی دست گرفته شده است. به عنوان نمونه، پنج پروژه از مجموع هفت پروژه ای که مربوط به بودجه سال مالی 2011 است، از شش الی 15 ماه از برنامه عقب است و بسیاری از این پروژه ها برای سال های آینده نیز اهداف استراتژی مبارزه با شورش و جلب اذهان و قلب های مردم را برآورده نخواهد توانست.

در حالی که ایالات متحده در سال 2009 میلادی، برنامه جامعی را برای مبارزه با شورش در افغانستان روی دست گرفت که در این برنامه بازسازی، تمرکز عمده ای روی پروژه های بازسازی به هدف جلب حمایت مردمی برای دولت مرکزی صورت گرفته بود. اما در حالی که این کشور برای خروج از این کشور آماده می شود، به نظر می رسد که به تدریج در حال عقب نشینی از این برنامه ها است. دولت امریکا استدلال می کند که یکی از محورهای اساسی این استراتژی –جلب حمایت مردمی برای دولت مرکزی افغانستان از طریق ارائه خدمات اساسی و توسعه پروژه های زیربنایی– نمی تواند تا خروج عمده نیروهای امریکایی از این کشور محسوس باشد و نتیجه ملموسی به بار آورد.

در این گزارش، بازرسان امریکایی نگران آن هستند که در بسیاری موارد، این پروژه های نا تمام، ممکن است نه تنها نتایج مطلوب برای مبارزه با شورش و جلب حمایت مردمی را به دست نیاورد، بلکه ممکن است به صورت عکس عمل کند. زیرا این پروژه ها، یک شکافی را میان انتظار جمعیت متاثر از جنگ و نتایج عملی این پروژه ها ایجاد کرده است و بر این اساس، نمی تواند حمایت مردمی را طوری که انتظار می رود، جلب کند.

در رابطه با پایداری این پروژه ها، این نگرانی ها برجسته شده است که ممکن است آنها نتواند بدون ادامه حمایت های مالی امریکا و مدیریتی امریکا بصورت پایدار ادامه یابد. به عنوان نمونه در این گزارش آمده است که شرکت برق افغانستان فقط پول صرفیه سی درصد از برقی را که در شهر قندهار فراهم کرده، به دست می آورد.

این شرایط به وضوح چالش هایی را که در برابر خروج نیروهای امریکایی از این کشور وجود دارد، برجسته می سازد؛ چالش هایی عمیق و اساسی که منجر به ایجاد شرایطی می شود که هم طالبان از کمک های انکشافی امریکا و سایر کشورهای ناتو سود می برند و هم کمک های بین المللی در بسیاری از حفره های دیگر ذوب و حیف و میل می شود.