رسیدن به انکشاف اقتصادی یکی از اهداف اساسی یک جامعه و یک کشور را تشکیل میدهد. هر کشوری تلاش زیادی به خرج میدهد تا بتواند به رشد و انکشاف اقتصادی برسد وراه را برای تامین رفاه اجتماعی باز سازد که انکشاف اقتصادی یک شرط قبلی برای رسیدن به رفاه اجتماعی می باشد. مفهوم انکشاف یک مفهوم بسیار گسترده بوده و در بخش های مختلف مانند انکشاف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ذهنی وغیره مطرح می گردد که انکشاف اقتصادی یک بخش از آنرا تشکیل میدهد.

علاوه برآن، تیوری های مختلف در مورد انکشاف اقتصادی و راه های تحقق آن در طی دوره های مختلف زندگی بشر ارائه گردیده است. جوامع مختلف همواره در تلاش بوده اند که برای بسط قدرت اقتصادی و سیاسی خویش، توانایی های شان را به شیوه های متفاوت بکار اندازد.

اما باید تفاوت ها بین مفاهیم انکشاف اقتصادی و رشد اقتصادی را درک کرد یعنی انکشاف اقتصادی چیست و رشد اقتصادی چیست؟ رشد اقتصادی چیزی است که بیشتر جنبه های کمی در آن مد نظر گرفته می شود یعنی رشد اقتصادی افزایش در تولیدات نا خالص داخلی و یا ملی نظر به یک سال اساس. به این اساس، رشد اقتصادی افزایش در تولیدات، عاید ملی و عاید سرانه را در بردارد که بیشتر جنبه های کمی را مطالعه می کنیم.

انکشاف اقتصادی عبارت از افزایش در تولیدات همراه با افزایش امکانات در زندگی انسانها می باشد. در واقع رشد اقتصادی یک پیش زمینه برای انکشاف اقتصادی است وهر انکشاف اقتصادی می تواند رشد اقتصادی را در بر داشته باشد و لی هر رشد اقتصادی نمی تواند انکشاف اقتصادی را در بر داشته باشد.

اهداف انکشاف اقتصادی در جوامع توسعه یافته یا جوامع عقب مانده از همدیگر متفاوت است. اهداف انکشاف اقتصادی در جوامع عقب مانده بیشتر به کاهش فقر و افزایش عدالت اجتماعی است در حالیکه در هدف انکشاف اقتصادی در جوامع صنعتی بیشتر افزایش رفاه و امکانات رفاهی است.

عقب ماندگی کشورها چیزی نیست که ناشی ازیک پدیده باشد بلکه عوامل مختلف و در هم تنیده یکجا شده و پروسه انکشاف را به تاخیر می اندازد. این عوامل و پدیده های اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی باهم یکجا شده و هر گونه استراتیژی برای رسیدن به انکشاف اقتصادی را به چالش می کشاند.

برای آغاز و به حرکت انداختن فرایند انکشاف اقتصادی در یک کشور نیاز است تا بررسی دقیق و علمی ازتمام زمینه های اجتماعی ، سیاسی، اقتصادی و تاریخی آن صورت گیرد تا بتوان با استفاده از این ارزیابی مهم ترین موانع انکشاف را شناسایی و در راستای رفع آن تلاشهای را به خرچ داد. افغانستان هم یکی از عقب مانده ترین کشور های جهان است که چند سال پیش یک از کانون های اصلی بحران در خاورمیانه و جهان بشمار می رفت و اکنون نیز موانع و چالش های جدی در مقابل انکشاف اقتصادی آن وجود دارد.

فقر گسترده، بیکاری ، عدم موجودیت معیار های مناسب صحی، اقتصاد زراعتی و تک محصولی همراه با زراعت سنتی، فساد اداری فوق العاده گسترده در ادارات در رده های بالا و پایین حکومت، فقدان اراده سیاسی برای انکشاف ، تروریزم و ناامنی، عدم موجودیت زیربناهای اساسی مانند سرکها، انرژی ، راه آهن وتولیدات گسترده مواد مخدر و پولشویی گسترده ، اینها عوامل با هم تنیده یی اند که انکشاف اقتصادی را به مشکل جدی مواجه ساخته است.

در اینجا عوامل مهم که مانع انکشاف اقتصادی در افغانستان گردیده بصورت خیلی خلاصه بررسی می کنیم:
کمبود سرمایه انسانی : سرمایه انسانی نقش بسیار بارز را در تامین انکشاف اقتصادی بازی می کند. علمای زیادی در زمینه تحقیق کرده ونقش سرمایه انسانی را در رشد و انکشاف اقتصادی برجسته کرده و به آن تاکید کرده است. در واقع سرمایه انسانی به تمام قابلیتها و مهارتهایی اطلاق می شود که در وجود یک فرد به واسطه تعلیم و تربیه ایجاد گردیده و استفاده از این قابلیتها در پروسه تولید منجر به بازدهی بیشتر این فرد و به دنبال آن منجر به افزایش عاید آن می گردد. متاسفانه افغانستان طی چند دهه جنگهای ویرانگر تعداد زیاد ی از نفوس آن از تعلیم وتربیه باز ماندند و بی سواد می باشند.

در طی این چند دهه جنگ اکثر مکاتب و پوهنتون ها بسته شده بود و در های مکاتب بروی شاگردان باز نبود. تاثیر این عوامل اند که امروز اکثریت نفوس افغانستان بی سواد اند. به اساس آمار که از طرف وزارت معارف نشر شده بود 11.2 میلیون نفر در افغانستان بی سواد اند که نیمی از آن را افرادی تشکیل میدهند که سن شان بالاتر از 16 سال می باشد. هم چنان 26% از کسانی که بالاتر از شش سال سن دارند ، سواد خواندن و نوشتن را دارند . اما به اساس آمار یونسکو در حدود 90% از زنان دهات و 65% از مردان دهات بی سواد اند.

امنیت: یکی از پارامتر های اساسی غیر اقتصادی است که به عنوان یکی از مهم ترین موانع در برابر انکشاف اقتصادی در افغانستان عمل می کند. هر گونه تلاش برای انکشاف اقتصادی بدون تامین امنیت ثمری نخواهد داشت. امنیت خوب بستر مساعدی برای سرمایه گذاری های داخلی و خارجی و باالاخره انکشاف اقتصادی بشمار می رود. به این اساس یک رابطه یی تنگاتنگ بین انشکاف اقتصادی وامنیت وجود دارد که تامین امنیت روند انکشاف اقتصادی را تسریع می بخشد.

علاوه برآن، کمیت ها دیگر نیز وجود دارد که روند انکشاف اقتصادی را در افغانستان به کندی مواجه ساخته اند . عوامل دیگر که موانع را در انکشاف اقتصادی ایجاد می کنند عبارت اند از : فقدان رشد صنعت ، فساد، کشت و قاچاق مواد مخدر، مشکلات زیربنایی ، وجود گروه های مافیایی و غیره . امیدوارم دولت ما گام متین را در قسمت انکشاف اقتصادی بردارد تا باشد که مردم ما به رفاهیت و عدالت اجتماعی دست رسی پیدا کنند.