اخیرا در کشور ما توجهات بیشتر مقامات و مسئولین و همینطور مردم به ورزش معطوف شده است و این پدیده توانسته است اذهان بیشتر شهروندان و مقامات کشور را با خود درگیر کند. روز گذشته وزیر مالیه کشور از کمیتۀ ملی المپیک دیدن کرد. وی رشد و گسترش ورزش را یادآوری نموده، ورزشکاران را سفیران صلح خواند. وزیرمالیه کشور در صحبت با رسانه ها وعده سپرد که به خاطر حمایت همه جانبه از ورزش هایی که می توانند برای افغانستان افتخار کسب نمایند، توجه خاصی را مبذول خواهند داشت. وی در قسمت افزایش بودجۀ سال 1392 ریاست تربیت بدنی و ورزش نیز اطمینان داد. اما براستی تقویت ورزش چه راهکارهای عملی دارد و برای آن چه باید کرد؟

برای روشن شدن این مسئله ابتدا باید دید که آيا ورزش در رشد و شكوفايي اقتصاد تاثير گذار است يا خير؟ و چه رابطه ی میان این دو وجود دارد؟ زیرا اگر چنین رابطه ی وجود داشته باشد بهتر می تواند راهکارهای عملی برای رشد صنعت ورزش ودر نتیجه رشد اقتصادی کشور مطرح کرد. این یک واقعیتی است که در کشورهای توسعه یافته، ورزش هم مانند صنعت و علم پيشرفت چشمگيري داشته اند.

در واقع اين كشورها با صدور فن آوري ورزشي به ديگر كشورها توانسته اند سود قابل ملاحظه اي را بدست آورند.اين فن آوري شامل صدور انواع تجهيزات ورزشي و صدور ورزشكاران و مربيان ورزشي به ساير كشورها مي باشد كه با اين كار موفق شده اند ضمن افزايش اشتغال و ارز آوري باعث توسعه اقتصادي در كشور خود شوند. تنها کشور سویس که شبیه ترین کشورها به لحاظ طبیعی با افغانستان است سالانه بیش از چهل ملیارد دالر از صنعت ورزش اسکی درامد دارد.

بنا بر این امروزه ورزش در جهان به عنوان يك صنعت پولساز و جذاب مي تواند بسياري از مشكلات اقتصادي و فرهنگي هر جامعه اي را بهبود ببخشد . در كنار ورزش مي توان صنعت گردشگري را توسعه داد و با جذب سرمايه هاي كلان در اين زمينه اقتصاد كشور را شكوفا كرد.

اما به نظر میرسد درافغانستان موانع توسعه اقتصادي صنعت ورزش بویژه فوتبال وجود دارد . بررسی وضعیت اقتصادی صنعت فوتبال در افغانستان و اطلاعات مالی و اقتصادی لیگ حرفه ای فوتبال افغانستان گواه روشن بر این مدعا است. این مسئله در یک نگاه مقایسه ای با وضعیت اقتصادی صنعت فوتبال در کشورهای انگلستان، اسپانیا و ژاپن بیشتر روشن می گردد. در تقویت ورزش در هر کشور مولفه های بسیاری نقش دارد از جمله سرمایه گذاری و حمایت مالی، توسعه نهادها، حمایتهای دولتی، سازماندهي و هدايت هواداران، پخش رسانه ای، نیروی انسانی، امکانات و فضاهای ورزشی، توسعه حقوقی و قانونی و توسعه علمی پژوهش، نقش محوري و اساسي در توسعه اقتصادی صنعت فوتبال افغانستان ايفا مي كنند.

اما صنعت فوتبال درواقع يك مقوله مهم و تأثيرگذار در رشد اقتصاد ملي كشورهاي توسعه‌يافته قلمداد مي‌گردد. به طوري كه داراي تأثيرات مستقيم و غيرمستقيم در بهبود وضعيت اقتصادي كشورها مي‌باشد. از جهت ديگر،‌ صنعت ورزش فوتبال، اثرات مستقيم و ملموسي در حوزه‌هاي مسائل اقتصادي و اجتماعي مانند افزايش توليد ناخالص داخلي(GDP)، كاهش هزينه‌هاي بهداشتي و درماني و كاهش آمار بزهكاري و ... به همراه خواهد داشت.

تاثيرات شگرف صنعت فوتبال بر توليد ناخالص داخلي(GDP) برخي كشورهاي توسعه يافته و صاحب فوتبال، غیر قابل انکار است. در سال 2006 مقدار 48.1 ميليارد يورو فقط از ناحيه صنعت فوتبال به GDP آلمان اضافه شد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد آلمان هدف خود را از برگزاري مسابقه جام جهاني توسعة گردشگري قلمداد كرده است. اين بررسي در فوتبال اسپانيا هم بسيار جالب است. به طوري كه ارزش وجودي صنعت فوتبال اين كشور در سال 2002، 64.4 ميليارد يورو بوده كه تقريباً 0.9 درصد از GDP اسپانيا در 2002 را به خود اختصاص داده است،‌ همچنين 47 هزار شغل از صنعت فوتبال در اين كشور بوجود آمده است.

اما این مهم زمانی می تواند تحقق یابد که یک اراده ملی قوی برای تقویت ورزش در کشور وجود داشته باشد. زیرا برخي موانع در پيشبرد توسعه اقتصادي صنعت ورزش از جمله فوتبال وجود دارد که لزوم اراده ملي براي رفع اين موانع را ایجاب می کند. نكته‌اي كه بايستي در آسيب‌شناسي موانعي كه در توسعه پشتيباني و حمايت ملي شناسايي شوند این است که برخي موانع خارج از محيط ورزش است و قاعدتاً از حيطه كنترل صنعت ورزش خارج است. از جمله برخی متغيرهاي اثرگذار مي‌باشند و چنانچه يك اراده و تصميم ملي در سطح كلان كشور براي حل آ‌ن اتخاذ نگردد اين معضل همچنان لاينحل خواهد ماند. بنا براین با ارائه راهكارها و پيشنهادات عملی می توان، مواردي را براي برون رفت از شرايط فعلي و تبديل فوتبال غيرحرفه اي و غيرصنعتي افغانستان به يك صنعت اقتصادي مفيد براي جامعه، مطرح کرد.

به نظر می رسد مهم ترین نکته این است که با ايجاد منطق هزينه – فايده در باشگاه‌هاي حرفه‌اي فوتبال كشور می توان به تقویت سریع صنعت ورزش کمک کرد. در این راستا باید به تشكيل كميته تخصصي خصوصي‌سازي در ورزش كشور زير نظر بالاترين مقام ورزش كشوراقدام کرد. نقش رسانه ها در بخش اطلاع رسانی به هواداران یک ورزش بسیار مهم و حیاتی است اما هم خود ورزش باید مربوط به بخش خصوصی باشد و هم اطلاع رسانی آن به عهده بنگاه های خصوصی باید باشد.

البته باید به بهبود كيفيت و استفاده از فناوري‌هاي مدرن در پخش زنده مسابقات ورزشی وهمچنین پيگيري و تحقق منابع درآمدي بالقوه و جديد صنعت فوتبال نظير موبايل رايت، پخش اينترنتي و صحه‌گذاري نیز باید مد نظر باشد. در واقع باید با تدوین برنامه زماني فرايند خصوصي‌سازي باشگاه‌هاي حرفه‌اي را تقویت کرد.

افغانستان از کشورهای است که در تمامی حوزه های سیاسی و اقتصادی از فساد رنج می برد بنا بر این در صنعت ورزش نیز باید با ايجاد شفافيت در اطلاعات مالي و اقتصادي صنعت فوتبال و افشاسازي قراردادهاي بازيكنان و مربيان می توان از شکل گیری فساد جلو گیری کرد. البته روش‌هاي موجود خصوصي‌سازي به منظور انتخاب مؤثرترين روش براي واگذاري باشگاه‌ها باید بررسی و بازبینی گردد.

در تمامی کشورها بازار بورس نقش مهمی در توسعه و تقویت اقتصادی آن کشور دارد بنا براین در افغانستان نیز اولا باید این بازار بوجود بیاید بعد از ان پيش‌زمينه‌هاي لازم براي خصوصي‌سازي باشگاه‌هاي فوتبال و نيز پيوستن برخي از آنها به بازار بورس فر اهم گردد. این هم مهم است که برای شرکت ها حامی مالی نیز بهترین محيط و تسهيلات مناسب براي تحقق حداكثري اهداف این شرکت ها فراهم گردد.

آنچه که درشرائط کنونی به نظر می رسد در افغانستان بسیار مهم است این است که باید به تدوين طرح ملي توسعه و بازسازي استاديوم‌هاي ورزشی و ارائه آن به مجلس شوراي ملی اقدام کرد و درعین حال باید سعی کرد که رابطه مشخص،‌نظام‌مند و منطقي مابين نهادهاي صنعت فوتبال و مراجع دولتي بوجود بیاید و نظام ارزیابی و اعتبار یابی باشگاه های ورزشی از جمله فوتبال نیز بیش از همه مورد اهتمام باشد. در بخش هوا داران باید تلاش شود كا نون هواداران توسط هر يك از باشگاه‌ها باتدوین اساسنامه ها بوجود آید.

دولت به کمک نهاد های خصوصی باید در تدوين و اجراي نظام ايجاد، اداره و نگهداري و توسعه باشگاه‌هاي حرفه‌اي فوتبال و همینطور تدوين نظام جامع حمايت دولت از صنعت فوتبال كشور (شامل حمايت از باشگاه‌داري، حمايت از ميزباني مسابقات بين‌المللي و ...) همت کند. در این زمینه باید برای تدوین و اجراي برنامه‌هاي تأمين، انتخاب و توسعه نيروي انساني در باشگاه‌ها، سازمان ليگ و فدراسيون فوتبال توجه صورت بگیرد.

در پایان به چند راهکار عملی در حوزه تقویت ورزش اشاره می گردد که عبارت اند از ایجاد اتحاديه‌هاي بازيكنان، مربيان و باشگاه‌هاي حرفه‌اي؛ استفاده از رويه‌هاي علمي در قيمت‌گذاري بليط؛ برگزاري مسابقات ورزشی با بهره‌گيري از تحقيقات بازار و فنون بازاريابي ورزشي؛ ايجاد نظام جذب، حفظ و توسعه هواداران در صنعت ورزش كشور؛ تدوين الگوي واحد براي وضعيت حقوقي و اساسنامه‌اي باشگاه‌هاي حرفه‌اي؛ ايجاد آژانس‌هاي تخصصي بازاريابي ورزشي به عنوان پل ارتباطي بين صنعت ورزش با ساير صنايع؛ تدوين راهكارهاي ايجاد فضاي مناسب فرهنگي در استاديوم‌هاي ورزشی.