صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

افغانستان و سازمان همکاری شانگهای

-

افغانستان و سازمان همکاری شانگهای

تجارت و ارتباط روز افزون جوامع باعث شکل گیری سازمان های بین المللی شد و از طرفی برقراری صلح و امنیت و ایجاد همکاری های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از اساسی ترین نیاز های دیرینه بشر بوده است و دولتها برای این مهم سازمان های بین المللی و منطقه ای و فرا منطقه ای را ایجاد نمودند تا در پرتو آن بتواند روابط دوستانه را گسترش داده و صلح و امنیت جهانی را تضمین نماید.

سازمان های بین المللی در اول بیشتر با محوریت دولت شکل گرفتند اما بعد ها سازمان های بین المللی غیر دولتی نیز به وجود آمدند که اعضای آن نهاد ها و شرکت های غیر دولتی است و بیشترین دغدغه سازمان های غیر دولتی مسائل اقتصادی و فرهنگی می باشد. قبل از شکل گیری سازمان های دولتی و غیر دولتی دولت ها تنها بازیگران اصلی در صحنه بین الملل محسوب می شدند اما با شکل گیری سازمان های بین المللی جهانی، منطقه ای و فرا منطقه ای هم بازیگران و هم قواعد حاکم بر بازیگران عرصه بین الملل تغییر کردند. سازمان ها در کنار دولت به عنوان بازیگران جدید نقش بازی می کردند.

ناگفته پیدا است که امروزه سازمان ها به عنوان بازیگران جدید در کنار دولت ها مطرح می باشد.سازمان همکاری شانگهای یکی از سازمان های مهم میان دولتی است که افغانستان به عنوان ناظر در سال 2012 پذیرفته شد. از آنجایی که سازمان همکاری شانگهای نقش برجسته ای در مناسبات میان کشور های عضو دارد بنابراین مهم است بدانیم که اهمیت این سازمان برای افغانستان چیست. این سازمان چه نقشی در روابط افغانستان با اعضای دیگر این سازمان دارد. اعضای این سازمان چه کمک های می تواند برای افغانستان از طریق این سازمان انجام دهد.

سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی٬ اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای ۵» است که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.

علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، و هند و افغانستان در سال ۲۰۱۲ به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند .اهداف این سازمان عبارت است از تقویت همکاری با محور های سیاسی، اقتصادی، تجاری و نظامی. ضدیت با فعالیت های غیر قانونی، مبارزه مشترک با تروریسم و بر ضد جدایی طلبی و مهاجرت های غیر قانونی. احترام به اصل حاکمیت مشتمل بر دفاع از اصل حاکمیت بر اساس منشور ملل متحد. احترام به قرار داد موشک ضد بالستیک و امنیت منطقه ای .

فعالیت های سازمان همکاری شانگهای را در سه دسته می توان دسته بندی کرد. فعالیت های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی. مسایل امنیتی در آسیای میانه به ویژه تروریسم، جدایی طلبی و افراطی گری عموماً دغدغه اصلی این سازمان محسوب می‌شود.«ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم» سازمان همکاری شانگهای در نشست ژوئن ۲۰۰۴ در شهر تاشکند در ازبکستان تهیه و تصویب شد.

این سازمان در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد که بر اساس مفاد توافقنامه منطقه‌ای، با قاچاق مواد مخدر در طول مرزهای کشورهای عضو مبارزه خواهد کرد.گریگوری لگنینف در آوریل ۲۰۰۶ اعلام کرد که پیمان همکاری شانگهای قصد ندارد به سازمانی نظامی (مشابه پیمان ناتو یا پیمان ورشوی سابق) تبدیل شود. اما وی اذعان کرد که برای مقابله با تهدیدهای روزافزون تروریسم، جدایی‌طلبی و افراطی‌گری ممکن است نیاز به استفاده از نیروهای ارتش کشورهای عضو بوجود آید. در همین راستا کشورهای عضو چندین مانور مشترک نظامی به اجرا گذاشته‌اند.

اولین مانور نظامی در سال ۲۰۰۳ طی دو فاز در قزاقستان و چین به اجرا درآمد .در چهارچوب توافقنامه همکاری اقتصادی کشورهای عضو پیمان نخستین بار در نشست مورخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ تهیه و به امضا رسید. در این نشست رئیس دولت چین پیشنهاد کرد که برنامه بلندمدتی برای تشکیل منطقه آزاد تجاری در سازمان تهیه شود. وی در این پیشنهاد ضمناً چندین راهکار کوتاه مدت برای افزایش سطح بازرگانی در میان کشورهای عضو ارائه داد. یکسال پس از این پیشنهاد، در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۴، سندی شامل یکصد برنامه مشخص برای افزایش سطح بازرگانی میان کشورهای عضو به امضا رسید .

در نشست مسکو مورخ ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵، دبیر کل سازمان اعلام کرد که پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی دارای اولویت بالا هستند. این پروژه‌ها شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز، و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین می‌باشند.

دستاورد مهم دیگر این نشست توافق برای تشکیل شورای مشترک بانکی بین کشورهای عضو سازمان بود. هدف از تشکیل این شورای مشترک بانکی تسهیل در فراهم نمودن سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مشترک سازمان عنوان شده‌است. در پی این توافق، نخستین گردهمایی شورای مشترک بانکی سازمان همکاری شانگهای در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۶ در پکن پایتخت چین برگزار شد.همکاریهای فرهنگی بخشی از چارچوب فعالیت سازمان همکاری شانگهای است.

وزیران فرهنگ کشورهای عضو سازمان برای نخستین بار در ۱۲ آوریل ۲۰۰۲ سند همکاری مشترک فرهنگی را در نشست پکن امضا کردند. برای سرعت بخشیدن به همکاریهای مشترک فرهنگی، اعضای سازمان در سال ۲۰۰۵ فستیوال و نمایشگاه مشترکی در شهر آستانه در کشور قزاقستان برگزار کردند.برای افغانستان این سازمان از چند جهت می تواند مهم و قابل توجه باشد.

اول اینکه افغانستان تازه در مسیر توسعه گام برداشته و نیازمند کمک کشور های دیگر در بخش های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی است و در چهارچوب این سازمان می تواند روابط خود را با کشور های عضو حسنه ساخته و کمک های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی آنها را برای بازسازی افغانستان دریافت نماید.

دوم اینکه افغانستان یکی از کشور های است که بیشتر میزان مواد مخدر در آن تولید شده و از آنجا به کشور های دیگر قاجاق می شود که در برای از بین بردن کشت مواد مخدر و قاجاق آن می تواند از همکاری سازمان استفاده کرده و به این مهم دست یابد. زیرا سازمان در سال 2005 گروه مبارزه با مواد مخدر ایجاد نمودند تا کشت مواد مخدر و قاچاق ان را در منطقه از بین ببرد.سوم اینکه افغانستان کشوری بوده است که بیش از دیگر کشور ها از تروریسم و بنیادگرایی آسیب دیده است. در حقیقت می توان گفت که مرکز و میدان جنگ تروریست ها در افغانستان بوده است.

افغانستان با جلب کمک های کشور های عضو سازمان همکاری شانگهای می تواند پدیده تروریسم و بنیاد گرایی را از افغانستان برچیند. چون یکی از اهداف اساسی سازمان مبارزه با تروریسم و بنیادگرایی در منطقه می باشد.

همسایه های افغانستان، ایران و پاکستان از اعضای ناظر، روسیه، چین و تاجکیستان از اعضای اصلی این سازمان می باشد که افغانستان در چارچوب این سازمان می تواند همکاری های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی خود را گسترش داده و منافع مشترک برای خود تعریف نماید تا در پرتو ان منافع مشترک بتواند بر مسائل امنیتی فائق آید.تعریف منافع مشترک میان افغانستان و کشور های همسایه باعث می شود روابط خارجی کشور ها همگرایی بیشتر داشته باشد و بتواند بهتر با تهدید های مشترک مبارزه نمایند.

از طرفی وضعیت افغانستان بعد از خروج نیروهای بین المللی در سال 2014 برای اعضای سازمان همکاری شانگهای مهم می باشد. بی ثباتی و ناامنی در افغانستان بدون شک ثبات و امنیت کشور های منطقه و اعضای سازمان همکاری شانگهای را نیز با تهدید مواجه خواهد کرد. بنابراین وضعیت افغانستان بعد از 2014 برای کشور های عضو سازمان همکاری شانگهای مهم است. برای این مهم افغانستان می تواند در چهارچوب این سازمان حمایت ها، همکاری ها و کمک های این کشور ها جهت حفظ ثبات و امنیت در افغانستان استفاده نماید.

از آنجایی که روسیه و چین دو عضو اصلی و از ابر قدرت ها در عرصه بین الملل می باشد بنابراین برای افغانستان لازم است توازن در مناسبات و روابط خود میان آمریکا به عنوان بزرگترین حامی افغانستان و یک ابر قدرت در عرصه بین المللی و چین و روسیه در طرف دیگر برقرار نماید.

دیدگاه شما