یکی از دغدغه های اساسی اقتصاد دانان و سیاستمداران هر کشور چگونگی افزایش تولیدات ناخالص ملی و تولیدات سرانه ملی می باشد. برای این مهم راهکار ها و روش های مختلف ارائه می دهد تا رشد اقتصادی کشور خود را بالا ببرد و در نهایت بتواند به توسعه اقتصادی دست یابد.این اقتصاد دانان و سیاستمداران جلب توریست ها را برای رشد اقتصادی مهم می داند زیرا امروزه توریسم به عنوان یک صنعت مطرح است که می تواند تاثیرات مهم و اساسی بر اقتصاد کشور ها وارد نماید.

بررسی صنعت توریسم در افغانستان از آنجا مهم و اساسی می نماید که افغانستان هم نیازمند رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی است و هم ظرفیت های جلب گردش گری دارد. حال این سوال مطرح می شود که برای اقتصاد دانان و سیاستمداران و استراتژیست های ما مسئله توریسم و جلب توریست ها چقدر دارای اهمیت و اساسی می نماید؟

گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می‌شود. هر چند که در سال‌های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می‌شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود. به کسی که گردشگری می‌کند گردشگر، سیاح یا توریست گفته می‌شود.واژه گردشگر از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط اقدام به مسافرت کردن نمودند.

از زمانی که مردم توانایی مالی بیشتری پیدا کردند و عمرشان طولانی‌تر شد، این امر ممکن شد. بنابراین می توان گفت که توریسم از جهتی از گذشته های دور وجود داشته است. سفرنامه های که امروزه می بینیم بدست گردشگران نوشته شده که آن گردشگران به کشور های مختلف سفر کرده و چشم دید های خود را به صورت کتاب در آورده است. اما گردشگری در دنیایی امروز بخاطر صنعتی شدن کشور ها و ذخیره بیشتر پول، به یک امر رایج و همگانی تبدیل شده است. در کشور های توسعه یافته گردشگری به صورت یک امر فرهنگی در آمده است. هر فردی به طور متوسط یک ماه از سال را به گردشگری می پردازد.

اغلب گردشگرها بیش از هر چیز به آب و هوا، فرهنگ، آثار باستانی یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. در گذشته ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کرده‌اند، البته نه به صورت اتفاقی، بلکه در نهایت به یک منظور خاص. به طور مثال برای دیدن ساختمان‌های معروف و آثار هنری، آموختن زبان‌های جدید و چشیدن غذاهای متفاوت.

توریسم در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و به‌ویژه در فعالیت‌های اقتصادی آنها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب می‌شود. از آنجایی که توریسم در فعالیت های کشور ها تاثیر فوق العاده دارد برای اکثر کشور ها توریسم به عنوان یک صنعت مطرح است. به همین خاطر است که کشور ها میزان زیادی بودجه برای جلب گردشگرها یا توریست ها اختصاص می دهد.

حال این سوال مطرح می شود که اهمیت گردشگری در چیست؟ چرا کشور ها برای جلب توریست ها سرمایه گذاری های زیادی می کند؟ یکی از اهمیت های مهم جلب گردشگری برای کشور ها افزایش درآمد می باشد چون وقتی جهانگردان به کشوری وارد می‌شوندالزاماً باید هزینه‌هایی را در آن کشور بپردازند مثل هزینه غذا و هزینه محل اقامت، هتل، مهمانخانه، هزینه تفریحات، هزینه حمل و نقل، هزینه گشتها، تورها، و همچنین پولی که بابت خرید سوغاتی و کالای بومی کشور میزبان می‌پردازند و هزینه ورود به موزه یا مکان دیدنی؛ این هزینه‌ها از طریق ارزی که وارد کشور میزبان می‌کنند باعث رونق اقتصادی کشور میزبان می‌شوند. رونق اقتصادی در حقیقت با گردش پول میان شهروندان صورت می گیرد.

با وجود افزایش درآمد، جلب گردشگری باعث ایجاد اشتغال برای شهروندان نیز می شود. تخمین زده اند که از هر ده نفر گردشگر که وارد کشور میزبان می شود یک فرصت شغلی ایجاد می گردد. بنابراین این مسئله برای کشور های مانند افغانستان که دارای جمعیت جوان و متقاضی کار می باشد بسیار مهم و اساسی می نماید. مسئله ایجاد اشتغال پیوند اساسی با نوع و هدف گردشگران دارد.

گردشگران را به طوری کلی با توجه به اهداف شان می توان به انواع که در پی می آید، تقسیم بندی کرد. گردشگران تفریحی، گردشگران درمانی و گردشگران مذهبی. گردشگران تفریحی امروزه رایج ترین نوع گردشگری به حساب می آید. این نوع گردشگری به خاطر این رایج شده است که صنعتی شدن، زندگی هر روزه انسان ها را تکراری کرده است به همین خاطر انسان ها به مسافرت های می پردازد تا از تکرار کارها و زندگی یک دست رهایی یابد.

گردشگری اما برای درمان نیز صورت می گیرد. این نوع گردشگری هم در گذشته رایج بوده است و هم امروزه در کشور های که در بخش پزشکی و طب رشد نکرده اند رایج می باشد. یعنی انسان ها برای درمان از کشور های عقب مانده به کشورهای توسعه یافته برای درمان سفر می کند. امروزه بسیاری از شهروندان خود ما به کشور های چون هند، پاکستان و ایران برای تداوی سفر می کند.

گردشگری مذهبی نوعی دیگر از گردشگری است که انسان های زیادی را به خود جلب می کند. سفر های زیارتی، حج و انواع دیگر سفر که بیشتر درون مایه دینی دارد را می توان از گردشگریهای مذهبی دانست.انواع دیگر از گردشگری وجود دارد که افغانستان نمی تواند آنان را جلب کند لذا از آوردن انواع دیگر خودداری می گردد.

حال آیا افغانستان ظرفیت جلب گردشگران تفریحی، مذهبی و درمانی را دارد؟ افغانستان ظرفیت جذب گردشگران مختلف را دارد زیرا دارای آثار باستانی، مناظر طبیعی برای توریست های تفریحی و هم نماد های مذهبی دارد که گردشگران زیادی را می تواند جلب و جذب کند. برای مثال می توان از قلعه بزرگ بلخ، تخت رستم در استان سمنگان و شهر غلغله در بامیان و همچنین بودای بامیان و مناره جم و بسیاری دیگر از بقایای باستانی را نام برد که از عصر باستان به جا مانده است.ولایت های چون بامیان، بلخ، هرات ،قندهار، غور و غزنی بیشترین جاذبه‌های گردشگری افغانستان را درخود جای داده‌اند.

افغانستان به طور خاص می تواند گردشگران تفریحی را به خاطر مناظر طبيعي زیبایی که دارد به خود جلب کند. از آنجایی که افغانستان يك سرزمين كوهستاني بوده و بر اساس بعضي بررسي ها يك سوم وسعت جغرافيايي آن را كوه ها تشكيل مي دهند بنابراین بیشتر مناظر طبیعی آن را در کوه ها و قله ها می توان دید. سلسله كوه هاي پامير،‌ هندوكش، بابا، فيروزكوه، سياه كوه و... منظره هاي زيبا و جذاب طبيعي را بوجود آورده اند. در بعضی مناطق وجود دریا ها بر زیبایی مناظر طبیعی افزوده است. این سلسله کوه ها هم می تواند کوه نوردان و هم گردشگران تفریحی را جلب نماید. از میان منظره های زیبا به طور نمونه می توان بند امیر در بامیان ذکر کرد که نمونه شان در کمتر جایی دنیا وجود دارد.

افغانستان در كنار جاذبه هاي طبيعي، بناها و آثار تاريخي زيادي دارد كه در مناطق مختلف افغانستان وجود دارد و بر جاذبه هاي توريستي كشور افزوده است؛ بناهايي كه هر كدام از ويژگي ها و جذابيت خاص برخوردار مي باشد و مي تواند سالانه پاي هزاران توريست و جهانگرد را به افغانستان باز نمايد. مجمسه هاي بودا، شهر ضحاك، شهر غلغله، چهل ستون و قلعه بربر در باميان، مسجد جامع هرات،‌ قلعه تاريخي هرات،‌ مناره ها و آرامگاه خواجه عبدالله انصاري در هرات، بالاحصار، قبر سلطان محمود، آرامگاه سنائي و... در غزني، خرقه مباركه و باغ بابا در قندهار و تنگي شاديان و زيارت سخي در مزار می تواند نمونه های باشد که هم گردشگران مذهبی و هم تفریحی را می تواند جلب کند.

در کنار این ظرفیت ها اما مشکلات و موانع نیز وجود دارد که آن موانع مانع آمدن گردشگران می شود. ناامنی یکی از مشکلات جدی است که گردشگران افغانستانی با آن مواجه است. اصل مهم و اساسی برای همه انسان ها حفظ ذات می باشد به همین خاطرانسان ها برای تفریح یا زیارت جان خود را در خطر نمی اندازد. عدم اطلاع رسانی از مکان ها و آثار باستانی علت دیگر نیامدن گردشگران می باشد و در کنار اینها تسهیلات و وسایل حمل و نقل از دیگر مشکلات است که افغانستان تا هنوز نتوانسته است این مشکلات را برطرف نماید.

بنابراین وزارت اطلاعات و فرهنگ به طور خاص و نهاد های دیگر به طور عام باید در این زمینه اقدامات اساسی و جدی نماید تا افغانستان با توجه به ظرفیت های خود بتواند از طریق صنعت گردشگری درآمد ملی خود را افزایش دهد.