صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

چشم انداز آیندۀ افغانستان پس از 2014

-

چشم انداز آیندۀ افغانستان پس از 2014

بسیاری بر این باور اند که طرح خروج آمریکا از افغانستان پس از 2014 جدی است و این کشور همانگونه که عراق را بدلیل عدم پذیرش شرائط این کشور برای ادامه حضور در عراق نپذیرفتند، افغانستان را نیز در شرائط مشابه ترک خواهد گفت. اما شواهد و قرائن موجود در افغانستان و منطقه خلاف این نظریه است به این معنا که با مقایسه اوضاع عراق و افغانستان بخوبی می توان درک کرد که اهمیت این دو کشور برای آمریکا قابل مقایسه نیست. در خصوص افغانستان باید گفت به نظر می رسد آمریکا برای آسیا استراتژی بلند مدت دارد زیرا آسیا در قرن بیست و یکم هم به لحاظ اقتصادی و هم نظامی مساله اصلی دنیا است بنا براین می توان گفت آمریکا حساب ویژه ای برای افغانستان باز کرده و افغانستان از این جهت اهمیت ویژه ی دارد.

موقعیت حساس و جئواستراتیژیک افغانستان در همسایگی قدرتهای بزرگی چون چین، هند، روسیه و ایران باعث می شود که آمریکا با استفاده از افغانستان مانع از توسعه قدرت و نفوذ این قدرتها شود. طبیعی است که روسیه و چین رقبای جدی آمریکا در چهار دهه آینده است. پیشبینی ها چین را قدرت اول جهان در 40 سال آینده معرفی کرده اند. با توجه به آنچه گفته آمد نمی توان گفت آمریکا به افغانستان آمده تا آنرا براحتی رها کند و برود.  از طرفی با توجه به تداوم تهدیدهای تروریستی و افراط گرایی در افغانستان و منطقه، منطقی به نظر نمی رسد که دولت کنونی افغانستان شرائط آمریکا را برای تداوم حضور در این کشور نپذیرد حتی اگر چنین شود در آینده نزدیک تیم جدیدی پس از نتخابات ریاست جمهوری افغانستان قدرت را بدست خواهد گرفت و این تیم با توجه به شرائط پیچیده افغانستان حاضر به همکاری دراز مدت با امریکا خواهد شد.

البته برخی سعی می کند وضعیت افغانستان را با عراق مقایسه و کرده و چنین نتیجه بگیرند که با توجه به خروج آمریکا از عراق این کشور افغانستان را نیز ترک خواهد گفت در حالیکه برای آمریکا حضور در عراق آنقدر اهمیت نداشت چرا که آنها دور تا دور عراق و منطقه خاورمیانه پایگاه نظامی و حضور تمام قد دارند در اردن، بحرین، ترکیه و حتی در قطر و عربستان. اما در این منطقه از آسیا جایی که افغانستان قرار دارد موضوع خیلی فرق می کند. بنا بر این در خصوص چشم انداز آینده افغانستان باید گفت این کشور با تداوم همکاری های جامعه جهانی خواهد توانست تهدیدها را پشت سر بگذارد مشروط بر اینکه دولت مردان و مسئولان این کشور شرائط حساس افغانستان را درک کرده و با مدیریت قوی سعی کند بحران کنونی را پشت سر بگذارد. به نظر می رسد با توجه به اینکه اوباما در دور دوم ریاست جمهوری خود قرار دارد قطعا نسبت به دوره قبل اقتدار بیشتری دارد و بسیار از ملاحظاتی را که در دور اول داشت اکنون ندارد بنا بر این باید دید او در باره آینده حضور نیروهای کشورش در افغانستان چه تصمیمی خواهد گرفت.

به نظر می رسد همین مسائل باعث شده است که شاهد یک نوع نرمش از جانب مخالفان مسلح نظام کنونی باشیم زیرا از طرفی حزب اسلامی اعلام کرده است که برای انتخابات ریاست جمهوری آینده نامزد معرفی می کند. بنابراین بدیهی است که اگر شرائط کشور به روال کنونی پیش برود و آمریکا مصمم به حضور بلند مدت در افغانستان باشد طالبان نیز خواهند پذیرفت که با آمریکا کنار بیاید. این مسئله باعث خواهد شد در آینده شاهد شکل گیری ائتلاف های مختلف و در عین حال جدی در صحنه بازی قدرت در افغانستان باشیم. ممکن است برخی جریان های مخالف مسلح مانند طالبان و حزب اسلامی در مقاطعی سعی کنند روند کنونی را به هم بزنند اما در دراز مدت این گروه ها بدنبال امتیازهای در صحنه قدرت اند و در نهایت این بازی گران قوی تر اند که در صحنه قدرت پیروز خواهند بود.

 البته این را هم نباید فراموش کرد که عملکرد آمریکا در یک دهه گذشته در افغانستان نشان میدهد که بنای این کشور بر حذف طالبان نیست. این احتمال قوی است که آمریکا بخواهد در دهه آیندده این گروه را نیز در چارچوب های قانونی وارد بازی کند  بنا براین موضوع صلح با طالبان برای آمریکایی ها خیلی مهم است. واقعیت این است که امریکایی ها می خواهند مسئله طالبان را یا با تفاهم یا با سرکوب به هر نحو ممکن حل کند در غیر این صورت این کشور با چالش های فزاینده مواجه خواهد بود. به همین خاطر است که آمریکا توافق کرده است طالبان دفتری در قطر داشته باشد و مذاکرات با گروه طالبان انجام شود. بنا براین شرایط برای مشارکت طالبان در قدرت مهیا است این بحث خود طالبان است که ایا این ظرفیت را دارند که بتوانند در یک چارچوب سهمی از قدرت داشته باشند یا نه.

با توجه به آنچه گفته آمد می توان به راحتی پیش بینی کرد که چشم انداز آینده افغانستان بگونه ی نیست که بتوان بازگشت این کشور به شرائط گذشته را پیش بینی کرد. زیرا در این کشور اکنون هم چین هم هند و سایر قدرتهای منطقه منافع استراتیژیک و مهمی دارند که اجازه نمی دهند این کشور دوباره به وضعیت گذشته برگردد. نفوذ هند نیز در افغانستان زیاد است، هندی ها بسیار خوب در افغانستان عمل کرده اند. آنها به شدت در طرح های عمرانی و زیرساختی به یاری افغانستان آمده اند و کارهای عام المنفعه خیلی زیادی انجام داده اند و حتی در برخی موارد به صورت رایگان برای افغانستان خدمات انجام داده اند. این مسئله علاوه بر آنکه سبب شده تا نفوذ معنوی آنها در میان مردم افغانستان خیلی زیاد شود خود حاکی از اهمیت افغانستان برای هند و حساسیت بالای این کشور نسبت به وضعیت افغانستان است. این در حالی است که چین نیز سرمایه گذاری های کلانی در افغانستان ظرف یک دهه گذشته انحام داده است که اجازه نمی دهد افغانستان ثبات و امنیت خود را از دست بدهد.

از سوی دیگر آمریکا در افغانستان در یک دهه گذشته مرتکب اشتباهاتی شده است که بعید به نظر می رسد این کشور یک بار دیگر آنرا تکرار کند. یکی از اشتباهاتی که در جنگ کنونی افغانستان ایالات متحده مرتکب شده است جدی نگرفتن خطر ظهور مجدد طالبان و قدرت گرفتن این گروه بود.

 بعد از سقوط رژیم طالبان، اداره بوش تصور می کرد که طالبان کاملاٌ از بین رفته است و دیگر خطر جدی متوجه دولت افغانستان نیست و این برداشت اداره بوش سبب شد تا طرح کاهش نیروی نظامی افغانستان مطرح شود و به این ترتیب طالبان یک بار دیگر در سال های 2005 و 2006  ظهور کنند. اکنون به نظر می رسد امضای سند همکاری های استراتژیک میان افغانستان و امریکا به این معناست که امریکا به تعهدات بلند مدت خود در قبال این کشور پای بند است.

این درحالیست که در گذشته کمی دور تر یعنی در سال های 1990 نیز اشتباه آمریکا و غرب باعث حوادث دهه 90 در افغانستان شد. حال آیا می توان تصور کرد که امریکا بار دیگر به خانه خود بر می گردد تا راه برای حضور شورشیان افراطی در افغانستان باز کند. این درحالیست که اگر غرب پیش از وقت افغانستان را ترک کند، شبکه القاعده توان آن را پیدا خواهد کرد که تمام کشورهای غربی را تهدید کند. البته تمامی مسائل به نحوه مدیریت بحران توسط دولت مردان و نخبگان افغانی نیز بستگی دارد و باید دید که دولت مردان افغانستان تا چه میزان واقعیت های افغانستان را بخوبی درک کرده و تصامیم مناسب خواهند گرفت.

دیدگاه شما