یکی از دغدغه های اساسی اقتصاد دانان و سیاستمداران هر کشور چگونگی افزایش تولیدات ناخالص ملی و تولیدات سرانه ملی می باشد. برای این مهم راهکار ها و روش های مختلف ارائه می دهد تا رشد اقتصادی کشور خود را بالا ببرد و در نهایت بتواند به توسعه اقتصادی دست یابد. برای رشد و توسعه اقتصادی جلب سرمایه گذاران خارجی به منظور سرمایه گذاری در کشور از اهمیت اساسی بر خوردار است. افغانستان نیز تلاش می کند تا سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری در افغانستان جلب نماید. برای همین منظور رئیس جمهور حامد کرزی در جشن نوروز در ترکمنستان در سخنرانی خود بیان نمود که زمینه ها و فرصت های سرمایه گذاری برای خارجی ها در افغانستان فراهم است. جلب سرمایه گذاران خارجی در افغانستان از چند مهم است. اول اینکه تولیدات ناخالص ملی و تولیدات سرانه ملی افزایش می یابد، دوم اینکه سرمایه گذاری باعث ایجاد اشتغال در افغانستان می شود و شهروندان افغانستان می تواند از صاحب کار شود. سوم اینکه سرمایه گذاران خارجی می تواند ما را با اقتصاد جهانی  و یا بین المللی پیوند دهد. این مسئله باعث می شود که منافع اقتصادی میان افغانستان و کشور های دیگر ایجاد شده و منافع اقتصادی زمینه گفتگو را بجای جنگ و خشونت فراهم کند. چهارم اینکه ذهن شهروندان افغانستان بیشتر درگیر مسائل اقتصادی شده و ممکن مسائل خشونت آمیز چون جنگ را فراموش نماید.

با توجه به اهمیت سرمایه گذاری خارجی در افغانستان ضرورت می یابد که چالش ها و فرصت های سرمایه گذاری را در افغانستان مورد بررسی قرار دهیم. در زیر تلاش می شود که فرصت ها و زمینه های و همچنین چالش های سرمایه گذاری خارجی مورد بررسی قرار گیرد.

مسئله مهم این است که آیا زمینه های جلب سرمایه گذاری خارجی در افغانستان وجود دارد. از آنجایی که امروزه ما در عصر جهانی شدن قرار داریم و جهانی شدن اقتصاد یکی از ابعاد جهانی شدن می باشد که به طور جدی در مطالعات توسعه سیاسی، اقتصاد سیاسی، روابط بین الملل و خیلی از رشته های دیگر مورد توجه قرار گرفته است. این جنبه در بردارنده جهانی شدن تولید و معاملات مالی می باشد. این امر به گونه ای تناتنگ با پیشرفت تحلیل داده ها و تکنولوژی اطلاعاتی مرتبط است که بر قراری ارتباطات عظیم بین نقاط مختلف جهان و تشکیل یک نظام مالی فراملی را ممکن می سازد و اقدامات شرکت های چند ملیتی را تسهیل می کند. تولید جهانی و جابجایی سرمایه اکنون از طریق اقدامات شرکت های چند ملیتی یکپارچه شده است. این شرکت ها سردمدار جهانی شدن اقتصاد هستند که بر اساس آن، تولید شرکت به کشوری که شرکت در آن تاسیس شده، محدود نمی شود بلکه نمایندگی های مختلف تولیدی در کشور های مختلف بر مبنای سرمایه گذاری خارجی مستقیم به وسیله خود شرکت، به امر تولید می پردازندi. بنابراین جهانی شدن اقتصاد خود دنبال جایی می گردد که منابع ارزان داشته باشد و با کمترین هزینه بتواند اجناس خود را تولید کرده و به بازار عرصه نماید. یعنی جهانی شدن برای کشور ها این زمینه را فراهم کرده است که نمایندگی شرکت های چند ملیتی را در کشور خود جلب و جذب نماید.

اما مهم است بدانیم که در افغانستان زمینه ها و فرصت های جلب سرمایه گذاران خارجی فراهم است یا نه. از آنجایی که افغانستان منابع مختلف زیر زمینی دارد و جدیدا این منابع کشف و به بهره برداری سپرده می شود و کشور های مختلف تلاش دارد در بخش منابع زیر زمینی افغانستان با افغانستان همکاری نماید بنابراین می توان گفت که منابع وجود دارد اما اینکه نسبت به کشور های دیگر ارزان است بستگی به دولت افغانستان دارد. اگر دولت این منابع را ارزان در اختیار شرکت ها قرار بدهد از این جهت شرکت ها ممکن نمایندگی تولید و مالی خود را در افغانستان تاسیس نماید. از طرفی منابع انسانی ارزان در افغانستان وجود دارد که شرکت ها می تواند از منابع انسانی موجود با کمترین هزینه استفاده نماید. منابع انسانی از آنجا در افغانستان ارزان می باشد که دولت و سکتور خصوصی تا هنوز نتوانسته است در زمینه ایجاد اشتغال موفق باشد و بنابراین میزان بیکاری در افغانستان زیاد است و سرمایه گذاران خارجی می تواند با کمترین هزینه از منابع انسانی استفاده نماید. بنابراین منابع مادی و انسانی تا هنوز برای جلب سرمایه گذاران خارجی فراهم است.

همان طور که در بالا گفته آمد سرمایه گذاری در کشورها به گونه تنگاتنگ با پیشرفت تحلیل داده ها و تکنولوژی اطلاعاتی مرتبط است که بر قراری ارتباطات عظیم بین نقاط مختلف جهان و تشکیل یک نظام مالی فراملی را ممکن می سازد و اقدامات شرکت های چند ملیتی را تسهیل می کند. در افغانستان بعد از سال 2001 میلادی در بخش های تکنولوژی مخابراتی پیشرفت های خوبی داشته است. یعنی پیشرفت های تکنولوژی مخابراتی باعث شده است که ارتباطات با کشور های مختلف دیگر تسهیل شده و سرمایه گذاران خارجی از این بابت دغدغه ای نداشته باشند. بنابراین پیشرفت تکنولوژی مخابراتی زمینه سرمایه گذاری خارجی را فراهم کرده است.

افغانستان از آنجا که تمام نیازمندی های خود را از کشور های مختلف دیگر با هزینه زیاد وارد می سازد ایجاد شرکت های مختلف باعث می شود که نیازمند های مردم با کمترین هزینه برآورده شود. بنابراین مردم از سرمایه گذارن به دلیل ایجاد اشتغال و برآورده شدن نیاز های شان با کمترین هزینه حمایت خواهد کرد. حمایت مردم از سرمایه گذاران خارجی باعث می شود که سرمایه گذارن با اطمینان و اعتماد دست به سرمایه گذاری در بخش های مختلف بزند.

چالش مهم فراروی سرمایه گذارن خارجی در افغانستان وجود دارد و آن مسئله امنیت افغانستان می باشد. یعنی نبود امنیت باعث می شود که زمینه ها و فرصت های سرمایه گذاری از خارجیان در افغانستان گرفته شود. دولت افغانستان تا هنوز نتوانسته است مسئله امنیت را حتی در پایتخت حل نماید. یعنی گاه گاهی در پایتخت افغانستان شورشیان با قرار گرفتن در ساختمان های نیمه کاره نهاد های مهم دولتی را هدف قرار می دهند. همچنین با حملات انتحاری زندگی خیلی از شهروندان غیر نظامی و نظامی افغانستان می گیرد. این مسئله این سوال را برای شرکت های چند ملیتی و سرمایه گذاران خارجی مطرح می کند که دولت افغانستان وقتی نتواند امنیت نهاد های مهم و شهروندان افغانستان را در پایتخت تامین نتواند چطوری می تواند امنیت شرکت ها را تامین نماید. این مسئله در نهایت باعث می شود که شرکت های چند ملیتی و سرمایه گذاران خارجی افغانستان گزینه مناسب برای سرمایه گذاری نیابد.

همچنین باید توجه داشته باشیم که شرکت های چند ملیتی و سرمایه گذاران خارجی زمانی در کشوری سرمایه گذاری می کند که جابجایی سرمایه با کمترین تهدید ممکن گردد. نقل و انتقال سرمایه با امنیت فعلی در افغانستان ممکن نیست بنابراین شرکت های چند ملیتی و سرمایه گذاران نمی تواند با وضعیت امنیتی موجود در افغانستان اعتماد نموده و در افغانستان سرمایه گذاری نماید.

بنابراین باید گفت که بعضی زمینه ها و فرصت ها مانند منابع مادی و انسانی ارزان، پیشرفت های تکنولوژیک برای برقراری ارتباط و تحلیل داده ها برای سرمایه گذاری در افغانستان فراهم است اما نبود امنیت باعث می شود که تمام زمینه ها و فرصت ها نادیده گرفته شود. بنابراین دولت برای جلب سرمایه گذاران خارجی باید تلاش نماید که امنیت بخش های مختلف افغانستان را تامین نماید.

i  جامعه شناسی سیاسی معاصر: جهانی شدن، سیاست و قدرت؛ کیت نش، ترجمه دکتر محمد تقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر، چاپ نهم، 1390، ص 73