ششنک بنگالی، لس آنجلس تایمز، برگردان: حسن زاده

در مقابل دروازه ورودی یکی از مکاتبی که با کمک ایالات متحده امریکا در قسمت جنوبی شهر چاریکار ولایت پروان افغانستان ساخته شده است، غلام نبی با تکه سنگ هایی در دست ایستاده است، او می گوید برای فراری دادن سگ های ولگرد از داخل ساختمان نیمه کاره مکتب به این سنگها احتیاج دارد.

اعمار این مکتب 24 اتاقه با هزینه 310 هزار دالر از حدود چهارسال پیش آغاز شد؛ اما تا کنون تکمیل نشده است، یک بنای متروک که با خواسته های ایالات متحده برای پیشرفت و بازسازی افغانستان بسیار فاصله دارد. لکه های ناشی از نفوذ آب در سقف این ساختمان دیده می شود، لین های برق از دیوارها بیرون زده و انسان را به یاد ریشه درختانی می اندازد که به هر طرف می رود.

این ساختمان کانکریتی یکی از حداقل شش مکتب ناتمام در ولایت پروان است، تمامی این مکاتب از طرف تیم بازسازی ولایتی ایالات متحده تمویل شده اند؛ حالا که جنگ افغانستان به پایان خود نزدیک می شود این ساختمان ها به عنوان بخشی از یک دهه تلاش این کشور برای توسعه زیرساخت های ملی افغانستان به شمار می آید.  

شاید یکی از علت های ناتمام ماندن این پروژه ها این باشد که این تیم ها – تیم های بازسازی ولایتی - که به عنوان پی آر تی شناخته می شوند به صورت عموم از نظامیان تشکیل شده و تعداد کمی متخصصان غیر نظامی نیز به خاطر پیشبرد امور با آنها همکاری می کنند، یادگارهای مختلفی از این دست در مناطق مختلف افغانستان از جمله چاریکار که یک ساعت با کابل فاصله دارد به جا مانده است.

از سال 2002 به بعد تیم های بازسازی ایالات متحده، سالانه صدها میلیون دالر را برای ساخت سرک های جدید، پل ها، کلینیک های صحی و ساختن مکاتب به افغانستان سرازیر کردند تا با این کار هم دولت افغانستان را تقویت نمایند و هم امنیت و ثبات را پایدار سازند.

سراسیمگی و عجله برای بدست آوردن هر چه زودتر این اهداف باعث حضور دوازده تیم بازسازی ولایتی در ولایات فقیر و عقب مانده افغانستان گردید؛ اما در نهایت بعضی از این پروژه ها ناتمام ماند و نتوانست نیازهای محلی و داخلی این ولایت ها را برآورده سازد.

با اینکه تیم های بازسازی ولایتی فقط مسئول مصرف بخشی از 89 میلیارد دالری که از سوی ایالات متحده برای بازسازی افغانستان مصرف شده، هستند؛ اما آنها نیز از نبود یک برنامه منظم و دقیق برای انجام پروژه های زیربنایی، رنج بردند و این امر در نهایت منجر به کمرنگ شدن تلاش های ایالات متحده برای بازسازی افغانستان گردید.

اکنون چهار تیم بازسازی ولایتی به فعالیت های خود خاتمه داده اند و ماموریت هفت تای باقی مانده هم تا آخر تابستان امسال به پایان می رسد. بعد از اتمام وظیفه این تیم ها، مقامات افغان با چالش نگهداری و اتمام پروژه های ناتمام تیم های بازسازی ولایتی روبرو خواهند بود.

مکتبی که در ابتدای این نوشته از آن نام بردیم شاید هیچ وقت به بهره برداری نرسد، چون تیم بازسازی ولایتی که نزدیک پایگاه بگرام موقعیت دارد کارهای خود را در این ساحه متوقف کرده است، شرکت های افغانی مسئول اجرای این پروژه می گویند پول پرداختی برای پروژه تمام شده و اداره محلی هم توان پرداخت پول، برای اتمام آن را ندارد. فعلا مقامات ریاست معارف از بودجه ناچیز خود یک نفر را استخدام کرده اند تا از این ساختمان محافظت کند.

مقامات ولایت پروان می گویند مکتب دیگری که از سوی تیم بازسازی ولایتی ایالات متحده تمویل شده و یک شرکت افغان آن را ساخته است، بسیار بی دقت و با استفاده از مواد ساختمانی بی کیفیت ساخته شده است با اینکه فقط پنج سال از ساخت این مکتب می گذرد، اما سقف آن در حال فروریختن است و به همین دلیل آنها به دانش آموزان اجازه نداده اند از صنف های این مکتب استفاده کنند.

مسئولان ولایتی پروان می گویند تیم بازسازی بعضی مکتب ها را بدون توجه به نفوس و نیاز منطقه ساخته است، در بعضی مناطق مکاتبی ساخته شده که اکثر صنف های آن بدون استفاده می ماند و در مناطقی که به مکاتب بزرگ با صنف های درسی زیاد نیاز است، اکثر صنف ها بسیار بیشتر از ظرفیت خود، دانش آموز دارند.

اما مسئولان امریکایی می گویند کارهای چشمگیری صورت گرفته است، پیشرفت در قسمت صحت مادران، جلوگیری از مرگ و میر کودکان، رفتن دانش آموزان به مکاتب و ... همگی بر این دلالت می کند که تلاش های ما در ولایات افغانستان موفقیت آمیز بوده است.

الکساندرا تیلور یکی از سخنگویان نیروهای ناتو می گوید: تیم های بازسازی ولایتی کمک و پشتیبانی زیادی به مردم افغانستان در زمانی که دولت این کشور از انجام این کمک ها و خدمات ناتوان بود، ارائه کرده است.

مقامات امریکایی مسئول تیم های بازسازی ولایتی احتمالا مقدار پول مصرفی و تعداد پروژه هایی را که انجام داده اند را اعلام نخواهند کرد. بخش بزرگی از پول مصرفی تیم های بازسازی ولایتی از 45/3 میلیارد دالر بودجه فوق العاده و اضطراری که در اختیار فرماندهان قرار داشته تامین شده است.

بعد از حادثه یازده سپتامبر 2001 و متعاقب آن مداخله نظامی ایالات متحده در افغانستان، ارتش امریکا توجه زیادی را معطوف فراهم سازی زندگی عادی برای مردم و بازسازی افغانستان به خاطر مقابله با تروریسم کرد. پنتاگون به همین خاطر تیم های بازسازی را در افغانستان و عراق ایجاد کرد، و به نیروهای امریکایی مسئولیت داد تا به خاطر پیشرفت این کشورها کار کنند.

حالا در حدود یک دهه از آن زمان می گذرد و انتقادات زیادی متوجه کارآیی این استراتژی دولت ایالات متحده، یعنی ایجاد تیم های بازسازی است. گزارشی که در سال 2011 توسط کمیته روابط خارجی مجلس سنای امریکا منتشر شد حاکی از آن است که کمک های مالی به دولت افغانستان باید همچنان دوام یابد و مصرف صدها میلیون دالر در جنگ افغانستان نتیجه دلخواه را نداشته است.

بسیاری از منتقدان می گویند تیم های بازسازی ولایتی بودجه شان را با انجام پروژه هایی که در کوتاه مدت موثراند اما در درازمدت ارزشی ندارند، هدر داده اند.

جرالد میرلی محقق ارشد در موسسه تحقیقی غیرانتفاعی CNA که مشاور نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان هم بوده است، می گوید بسیاری از پروژه ها قابل تحمل اند اما بسیاری هم هدر دادن پول هستند.

نکته دیگر اینکه، این تیم ها به وسیله فرماندهان نظامی که حداقل در سالهای اخیر در جریان کارهای بازسازی نبوده اند، رهبری می شدند. متخصصان می گویند بعضی از پروژه ها بنا به درخواست و علایق جنگ سالاران و یا گروه های قومی تمویل شده اند، در حالی که سایر پروژه ها توسط قراردادی های غیر مسلکی افغان که فقط به فکر منافع و سود بیشتر بوده اند به انجام رسیده و یا حتا نیمه کاره رها شده است.

نیروهای نظامی ایالات متحده در حدود کمتر از یکسال دیگر افغانستان را ترک می کنند، ممکن است دولت افغانستان و یا سایر نهادهایی که مسئول به پایان رسانیدن این پروژه ها می شوند نتوانند و یا نخواهند آنها را تکمیل کنند.