غزنی در سال ۲۰۰۷، از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی کشورهای اسلامی (ایسسکو) به عنوان مرکز فرهنگ و تمدن جهان اسلام برای سال ۲۰۱۳، انتخاب شد. از سال ۲۰۰۷ به این طرف دولت افغانستان به ظاهر برنامه های برای بازسازی شهر غزنی روی دست گرفتند اما با گذشت چندین سال دگرگونی چندانی در چهره شهر غزنی دیده نشد.

 مقام های محلی در غزنی، وزارت های اطلاعات و فرهنگ و شهرسازی و مسکن را به غلفت در کار باسازی این ولایت برای معرفی آن به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن جهان اسلام، متهم می کنند. وی همچنین بیان می دارد که "برنامه غزنی ابتدا به عهده وزارت شهرسازی بود که نتوانست، بعدا برای وزارت اطلاعات و فرهنگ واگذار شد، که می توانم بگویم این وزارت ها در سه سال اخیر کار موثری انجام نداده است و در این سال های اخیر که مسئولیت پروژه به عهده ولایت گذاشته شد که جریان دارد."

مسئله اما به اتهام مقام ها و نهاد های داخلی خاتمه نمی یابد و برای کاهش فشار ها از مقام ها و نهاد داخلی کشورهای دیگر مورد اتهام قرار می گیرد. موسی‌خان اکبرزاده والی غزنی گفته است که کشورهای اسلامی و جهان برای آماده شدن ولایت غزنی به عنوان پایتخت تمدن اسلامی سال ۲۰۱۳، هیچ کمکی به دولت افغانستان برای بازسازی این شهر نکردند.

سوالی که برای خیلی از شهروندان افغانستان مطرح می باشد این است که چرا غزنی در مدت شش سال بازسازی نشد؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که یادآوری گذشته تاریخی با شکوه می تواند ما را در بازسازی و توسعه اکنون کمک نماید و مردم افغانستان توانایی یادآوری گذشته را ندارد. از طرف دیگر برنامه ای جهت بازسازی شهر غزنی وجود نداشته است و در کنار این دو مسئله فهم و درک از توسعه وجود نداشته است که با توجه به آن به جنبه های مختلف توسعه توجه کرده و بر اساس آن دست به بازسازی شهر غزنی می زدند.

انتخاب شدن شهر غزنی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام بیشتر به خاطر گذشته تاریخی با شکوه این شهر بوده است. این شهر از دوران تاریخی مختلف آثار در خود جای داده است و این آثار اهمیت تاریخی- فرهنگی برای کشور های جهان اسلام به طور عام و افغانستان به طور خاص دارد. غزنی در دوره امپراتوری‌های غزنوی و تیموری، در گسترش و انتقال علوم، معارف و فرهنگ اسلامی نقش بزرگی بازی کرده است.

 این ها نشانگر فرهنگ تاریخی غنی غزنی است. بازسازی و توسعه شهر غزنی می توانست ما را به رویداد های گذشته تاریخی ببرد که آن رویداد ها مسبب دگرگونی و تحول در زندگی اکنون ما می شد. به نظر می رسد که جامعه ما فاقد توانایی یادآوری گذشته تاریخی خود است و برای همین نتوانست در بازسازی شهر غزنی کار های قابل توجه انجام دهد.

بازسازی شهر تاریخی رابطه تنگاتنگ با برنامه های شهری و توسعه دارد. شهر پدیده مدرن است و این پدیده مدرن تصادفی شکل نگرفته است بلکه انسان ها و نهاد های مختلف برای به وجود آوردن یک شهر برنامه ریزی کرده اند. داشتن پلان برای بازسازی یک شهر تنها مربوط به ساختن سرک ها و دیوار ها نمی باشد بلکه داشتن برنامه برای رشد اقتصادی، فرهنگ شهر نشینی و ... می باشد.

دولت افغانستان برای بازسازی شهر غزنی نه پدیده شهر را به شکل مدرن آن فهم کردند و نه برای بازسازی آن برنامه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی روی دست گرفتند. برای فهم بازسازی و گسترش شهر نشینی لازم است که معنی توسعه را و چگونگی رشد شهر نشینی در کشور های صنعتی و جهان سوم را مورد بررسی قرار دهیم زیرا بازسازی با توسعه و مسئله شهرنشینی رابطه نزدیک دارد.

معنی ها و مفهوم های مختلف از توسعه وجود دارد. توسعه را می توان به یک فرایند (میزان تغییر) و همچنین به عنوان یک شرط (یا سطح) تمایز قائل شد. توسعه با میزان تغییر (رشد اقتصادی) و یا به معنای سطح کلی رفاه اقتصادی،i. اگر توسعه را فرایند یا میزان تغییر در نظر بگیریم بیشتر به معنای رشد اقتصادی که شاخص درآمد ناخالص ملی اشاره دارد. اما اگر توسعه را به معنی یک شرط و سطح کلی رفاه جامعه در نظر بگیریم بیشتر توسعه انسانی و برابری درآمد ها منظور است.

در توسعه به مثابه "توسعه انسانی" شاخص های چون میزان سرانه تولید ناخالص داخلی امید به زندگی، مرگ و میر کودکان و سطح سواد در جامعه را مورد بررسی قرار می دهد. توسعه به مثابه "برابری در آمد ها" به این معنی است که نابرابری کم یا متوسط با سطوح بالای توسعه همراه است ولی نابرابری های شدید نمایانگر سطوح پایین توسعه است. این معانی از توسعه نشان فراگرد شهر نشینی زمانی رخ می دهد که شمار انبوهی از مردم، مناطق روستایی کشور را رها کنند و سکونتگاههای شهری را برای زندگی شان بر پا کنند.

شهر نشینی در سراسر جهان رو به گسترش است. در کشور های صنعتی پیشرفته، شهرنشینی به گونه ای تدریجی و همراه با رشد صنعت و بازرگانی رخ داده و اکنون بیش از 70 در صد جمعیت این کشورها را شهرنشینان تشکیل می دهند. ولی در کشورهای توسعه نیافته این گرایش به شهرنشینی بر اثر بهبود در فنون پزشکی و پایین آمدن نرخ مرگ و میر و هجوم جمعیت اضافی روستاها به شهرها، به گونه ای تقریبا ناگهانی پدید آمده است، بدون آنکه صنایع نوپای شهری بتواند این جمعیت اضافی را به خود جذب کنند. رشد شهر نشینی در این کشورها جنبه ای بیمار گونه به خود گرفته و مسائل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی خطرناکی را برای این کشورها به بار آورده استii.

شهرنشینی پدیده ای مدرن است که بعد از انقلاب صنعتی در انگلستان آغاز شد. صنعتی شدن موجب شد که محل کار تغییر کند. قبل از صنعتی شدن خانه ها هم محلی برای زندگی و هم محل کار برای کسب درآمد بود. شهرها اگر هم وجود داشت سربار مناطق روستایی و توده های روستایی بودند که کار کشت و زرع می کردند و به شهر ها سرازیر می شدند که این مایه حیات شهرنشینان بود. به همین خاطر نابودی شهرها از آرزوهای دهقانان بود.

با شهر نشینی صنعتی این رابطه معکوس شد. یعنی مناطق روستایی به شهر وابسته شدند. روستا به جزئی لازم اما پیرامونی برای نظام اقتصادی تبدیل شد که مرکز آن در شهرها بود. قدرت اقتصادی و سیاسی در شهر مستقر گردید. شرکت های مالی و صنعتی مسلط شدند و جای مالکیت فردی را گرفتندiii. اما شهری شدن در قرن بیستم و بیست و یکم فرایند جهانی شد، که جهان سوم به گونه فزاینده ای به آن کشانده می شود. قبل از سال 1900 تقریبا رشد شهرها مربوط به شهرهای غرب بود: پنجاه سال بعد از آن افزایش در رشد شهرها در جهان سوم پدید آمد، اما دوره اصلی رشد آنها در طول چهل و چند سال گذشته بوده استiiii. 

دلایل گسترش شهرها به این خاطر بود که جمعیت افزایش یافت و نیز مهاجرت غیر شهرنشینان از مزرعه ها، روستاها و شهرکهای کوچک به شهرها باعث رشد شهرها شد. این مهاجرت اغلب بین المللی بود و مردمی که دارای زمینه روستایی بودند مستقیما به شهرهای کشوری که به آن مهاجرت می کردند وارد می شدند.

بنابراین باید گفت که شهروندان و نخبگان سیاسی، فکری افغانستان قادر به یادآوری گذشته با شکوه غزنی نیست و برنامه ای برای بازسازی آن نیز وجود نداشته است. در کنار این مسائل درک از توسعه و پدیده بنام شهر وجود ندارد. به همین خاطر در مدت شش سال تفاوت چشمگیری در غزنی اتفاق نیافتاده است.

i دموکراسی و توسعه، آدریان لفت ویچ، ترجمه احد علیقیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو، 1389 ص74
ii درآمدی بر جامعه شناسی؛ بروس کوئن؛ ترجمه محسن ثلاثی.-تهران: نشر توتیا، 1375، ص230
iii مدرنیته: مفاهیم انتقادی جامعه سنتی و جامعه مدرن/ تالیف هربرت اسپنسر و دیگران؛ ویراسته مالکوم واترز؛ ترجمه منصور انصاری-تهران: نقش جهان، 1381، ص235
iiii همان، ص 603-4