بر بنیاد گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد کشت کوکنار، در ولایت جنوبی هلمند، نسبت به شش سال گذشته، سه برابر افزایش یافته است. سازمان ملل در این گزارش کشت کوکنار را در افغانستان یک پدیده سراسری دانسته که فقط در ولایت هلمند به میزان سه برابر افزایش یافته است. طبیعی به نظر می‌رسد که افزایش کشت کوکنار به منزله افزایش تولید موادمخدر و قاچاق آن به بیرون از افغانستان هم می‌باشد. از دیگر ولایاتی که در گزارش سازمان ملل بعنوان نقاطی که کشت کوکنار در آن افزایش یافته است ولایات تخار، ننگرها نیز یاد شده است. این در حالی است که پیش از این حکومت ولایات یاد شده را بعنوان مناطق عاری از کوکنار اعلام داشته بود.

اعلام گزارش سازمان ملل در مورد افزایش کشت کوکنار در حالی صورت می‌گیرد که مقام‌های حکومت برنامه‌های متعددی را برای ریشه کن ساختن کوکنار در سراسر کشور از جمله ولایت هلمند به راه انداخته بودند، ولی گفته می‌شود که اجرای این برنامه در بسیاری از ولایت بنابه دلایل مختلف نتیجه بخش نبوده است.

واکنش حکومت در برابر این گزارش سازمان ملل منفی بوده و این گزارش را کاملا غیرواقعی دانسته است. معاون وزارت مبارزه با مواد مخدر کشور در این باره به خبرنگاران گفته است:"ما این گزارش را کاملا رد می کنیم، اگر کشت کوکنار را با هشت سال پیش یعنی سال ۲۰۰۵ که در آن زمان در ۲۶۵۰۰ هکتار زمین تحت کوکنارکشت بود مقایسه کنیم، این گزارش درست است و احتمالا سه برابر شده است؛ اما اگر سال ۲۰۰۶ را با سال ۲۰۱۲ مقایسه کنیم، نمی توانم قبول کنیم که کشت کوکنار سه برابر شده است. زیرا از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ کشت کوکنار تنها ۸ درصد افزایش یافته است.

گفته می شود که مبارزه با کشت خشخاش و تولید تریاک در کشور، از برنامه های پرهزینه جامعه جهانی بوده است. حکومت و جامعه جهانی مدعی هستند که ادامه نا امنی ها در جنوب و شرق کشور موجب افزایش کشت خشخاش و قاچاق موادمخدر شده است. آنان بر این باور هستند که گروه طالبان و سایر گروه های مخالف حکومت، از تجارت مواد مخدر برای هزینه های جنگی خود سود هنگفتی را به جیب می زنند.

با آغاز بحران در کشور، بویژه در جنگ های داخلی، که حاکمیت مرکزی ازهم فرو پاشید، افغانستان عنوان "بزرگترین" کشور تولید کننده و صادر کننده مواد مخدر جهان را بخود اختصاص داده است و تا هنوز این صدرنشینی را برای خود حفظ کرده است.

در این مورد چند نکته قابل توجه می باشد:

• مورد اول اینست که میزان کشت و قاچاق مواد مخدر دقیقا پس از سال ‪ ۲۰۰۱یعنی سرنگونی طالبان و حضور نیروهای بین المللی در کشور و تشکیل نظام جدیدسیاسی افزایش یافته است. بلکه فراتر از آن مشکل موادمخدر سبب افزایش جرم‌های دیگر از جمله قاچاق انسان در کشور نیز شده است  
• مورد دوم آنکه باندهای قاچاق و مافیایی مواد مخدر بر خلاف سالهای قبل از 2001، اینک بسیار سازمان یافته تر عمل می نمایند. اگر قبل از سال 2001 دامنه فعالیت باندهای قاچاق موادمخدر محدود بود، در سال های پسین این باندها به شبکه مافیایی بین المللی و منطقه ای وصل شده اند. حال پرسش اینست که با وجود نگرانی های گسترده بین المللی نسبت به تهدیدهای وسیع و جهانی موادمخدر، هم چنین ادعاهای نیروهای بین المللی و حکومت  افغانستان مبنی بر تلاش فراوان و هزینه های بسیار در امر مبارزه با موادمخدر، این کوشش ها و فعالیت ها چرا نه تنها به نتیجه نمی رسد؛ بلکه بالعکس میزان کشت و قاچاق موادمخدر بصورت وحشتناک و غیر قابل تصور در حال افزایش است؟ ریشه این ناکامی ها در کجاباید جستجو نمود؟ برآیند آن همه تلاش ها و کوشش های ادعا شده و یا هزینه های که گفته می شود به مصرف رسیده است کجاست؟ همینطور راز و رمز افزایش غیر قابل تصور کشت و قاچاق موادمخدر چیست؟
• مورد سومی که باید یادآوری نمود این که، هم مقامات بین المللی و هم حکومتیان مدعی اند که میزان افزایش کشت موادمخدر و قاچاق آن با ناامنی و جنگ در کشور ارتباط مستقیم دارد. بر اساس آمار و شواهد ارائه شده از سوی آنان، چنین معلوم می شود که ولایات ناامن بیش از سایر ولایات درگیر کشت و قاچاق موادمخدر می باشند. بدون شک این موضوع در گسترش و افزایش کشت و قاچاق موادمخدر اثر گذار می باشد. اما متاسفانه این ادعا بعنوان پوشاندن ناکامی ها در روند مبارزه با موادمخدر بکار گرفته می شود. زیرا نفس ناامنی ها که نتیجه ناکارآمدی حکومتداری خوب می باشد، عامل عمده روی آوردن به کشت و قاچاق موادمخدر می باشد.

حقیقت روشن آنست که افزایش کشت و قاچاق موادمخدر در کشور به عامل خاص منحصر نمی گردد؛ بلکه مجموعه ای از عوامل و زمینه های خارجی و داخلی در آن شریک است؛ که مهم ترین آن فقدان اراده جدی بین المللی و داخلی در مبارزه صادقانه با موادمخدر می باشد. یکی از دلایل اساسی آن نفوذ و نقش اشخاص و عناصری مربوط به باندهای مافیایی موادمخدر است. این افراد و عناصر با استفاده از نفوذ و نقش ویژه خود در یک تعامل مافیایی، از کشت و قاچاق موادمخدر سود سرشاری را به جیب می زنند.

به معنای دیگر پروژه کشت و قاچاق و موادمخدر یک پروژه مافیای بین المللی و منطقه ای می باشد که با عناصر داخلی هماهنگ عمل می نمایند. اعترافات برخی از بالاترین مقامات حکومتی و نیز گزارش های افشاگرانه برخی از رسانه های مستقل خارجی شواهد و دلایل متقنی را در این ارتباط ارائه می دارند. چنانچه چندی قبل یکی از مقامات ارشد حکومت اذعان داشت:" این واقعیتی است در همه کشورها و به خصوص کشورهای منطقه که تا همکاری از درون ارگانها و نهادها با باندهای مافیایی نباشد، اصلا بسیار مشکل است که مواد مخدر در سطح کلان منتقل (قاچاق) شود". به همین جهت می توان باقاطعیت گفت تا هنگامی که چنان افراد و عناصری سودجو صاحب نفوذ و قدرت در عقب این پروژه مافیایی پنهان باشند و با آنان مبارزه قاطع نشود و چهره فریبکارانه شان افشا نگردد، داعیه مبارزه با موادمخدر به هر شکل آن نوعی صحنه سازی، فریب و اغفال افکار عمومی از مسایل دیگر تلقی می شود.