روز دو شنبه 30 جوزا دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه کابل به خاطر ضعف علمی، مدیریتی و اخلاقی رئیس دانشکده و برخی استادان دست به اعتصاب غذا و تحصن زدند. این دانشجویان خواست ها و مطالبات مشخص دارند. خواست این ها این است که رئیس دانشکده و یکی از استادان این دانشکده باید برکنار شود. با وجود اینکه خواست ها و مطالبات این دانشجویان مدنی است اما تا هنوز هیچ گونه اقدام عملی از سوی حکومت و نهاد های مسئول صورت نگرفته است. اعتصاب کنندگان هم گفته اند که تا زمانی که خواست های و مطالبان شان برآورده نشده است دست از اعتصاب غذایی نمی کشند. اعتصاب به خاطر برآورده نشدن مطالبات و خواست های دانشجویان وارد ششمین روز خود شده است. این حرکت مدنی بازتاب گسترده در رسانه ها و شبکه های اجتماعی داشته است. نهاد ها و گروه های مختلف حمایت و پشتیبانی خود را از حرکت مدنی این دانشجویان اعلان نموده است. به همین منظور اعضای جامعه به منظور حمایت از این دانشجویان درکنار آنها دست به تحصن زده است و دانشجویان در ولایات مختلف حمایت خود را با تظاهرات و اعتصاب اعلان نموده است. دانشجویان در دایکندی تظاهرات نمودند و دانشجویان دانشگاه هرات دست به اعتصاب غذایی زده است.

برآورده نشدن مطالبات این دانشجویان در یک نظام دموکراتیک و در حکومت منتخب مردم بیانگر وجود فساد گسترده و کاذب بودن نظام را بر ملا می کند. زیرا اصل مهم در در نظام های دموکراتیک و حکومت منتخب مردم منافع، خواست ها و مطالبات خود مردم می باشد.در حکومت دموکراتیک و مبتنی بر قانون اساسی اصل رفاه عمومی مطرح می باشد و هیچ مسئله ای نمی تواند مقدم بر منافع و رفاه عمومی مطرح شود. حال که حاکمان افغانستان خواست ها و مطالبات این دانشجویان را مد نظر نگرفته و به آن توجهی نمی نماید و آن ها را "یک مشت افراد لوچک" می دانند در حقیقت مهر تایید بر کاذب بودن حکومت زده است.حکومت که نتواند و یا نخواهد به خاطر دهه ها شهروند خود دو نفر را برکنار نکند حکومت قانونی و مردمی نیست بلکه حقیقت دروغین است که خود را بر پیکر جامعه تحمیل نموده است.

این حرکت دانشجویان دارای اهمیت فوق العاده می باشد. جدایی از اینکه این حرکت مدنی است و شعور این افراد را نشان می دهد و این خود دارای اهمیت اساسی می باشد اما این حرکت جدایی از ویژگی مدنی اش جامعه را در آستانه ای شکل گیری جنبش دانشجویی قرار داده است.بررسی این حرکت به همین خاطر دارای اهمیت می باشد و نیاز به بررسی آن را ضروری می نماید.بدون شک حرکت های مدنی این چنینی باعث آوردن اصلاحات در جامعه خواهد شد.حرکت دانشجویان، بسیج نمودن تعدادی زیادی از مردم، داشتن اهداف مشخص، پافشاری به روی برآورده شدن خواست ها و مطالبات شان، فعالیت در چارچوب قانون مدون فعلی و خیلی از ویژگی های دیگر باعث شده است که آن را در قالب جنبش دانشجویی مورد بررسی قرار دهیم.

جنبش در اصطلاح دانش جامعه‌شناسی، هرگونه کوشش جمعی برای پیش‌برد منافع مشترک، یا تأمین هدف اصلی از طریق عمل جمعی خارج از حوزهٔ نهادهای رسمی است.جنبش ها ممکن کوچک و ممکن بزرگ باشد. همچنین جنبش ها ممکن در چارچوب قانون حاکم بر جامعه فعالیت نماید و یا ممکن است خارج از چارچوب قانون و فعالیت های زیر زمینی و غیر قانونی نمایند.جنبش ها شکل نمی گیرد مگر اینکه در جامعه زمینه ها و شرایط شکل گیری جنبش ها فراهم باشد.

جامعه شناسان برای شکل گیری جنبش های اجتماعی شش شرط را ذکر نموده است. اول اینکه زمینه ساختاری فراهم باشد یعنی شرایط کلی اجتماعی که مشوق یا مانع تشکیل انواع مختلف جنبش اجتماعی است وجود داشته باشد. شرط دیگر شکل گیری جنبش های اجتماعی وجود فشار های ساختاری است. فشار ساختاری به تنش ها یا در اصطلاح مارکس، تضاد ها اطلاق می شود که باعث ایجاد منافع متعارض در درون جامعه می گردد. همین منافع متضاد به قول مارکس باعث شکل گیری جنبش های می شود که این جنبش ها در راستای تامین منافع خود دست به یک سری اقدامات می زند.

سومین شرط، گسترش باور های تعیم یافته است. جنبش های اجتماعی صرفا در پاسخ به اضطراب ها یا دشمنی های که به گونه ای مبهم احساس می شود پدید نمی آید. آنها تحت تاثیر ایدئولوژی های معین شکل می گیرد که ایدئولوژی ها نارضایتی را متبلور ساخته و راههای عملی رفع آنها را نیز نشان می دهد. چهارمین شرط، وجود یک گروه هماهنگ کننده است که این گروه توده مردم را بسیج نموده رهبری و نوعی وسایل ارتباط منظم با شرکت کنندگان، همراه با پشتوانه ای از منابع پولی و مادی ضروری را تامین می نماید. آخرین شرط شکل گیری جنبش های اجتماعی عملکرد کنترل اجتماعی می باشد. نهاد های رسمی و مقامات ممکن تعدیلات را ایجاد نماید که سبب شکل نگرفتن جنبش های اجتماعی شودi.آنچه که اندیشمندان در بخش زمینه های شکل گیری یک جنبش اجتماعی غفلت کرده است وجود آگاهی از حقوق و آزادی ها است. یعنی شهروندان باید از حقوق خود آگاه باشد که در صورت نقض حقوق شان دست به اقدام گروهی و جمعی بزند.

با توجه به شروط مذکور برای شکل گیری جنبش های اجتماعی در افغانستان نیز این شرایط برای شکل گیری جنبش دانشجویی فراهم می باشد. ساختار کلی جامعه به خاطر فساد ها و نا بسامانی ها تشویق کننده است برای شکل گیری جنبش دانشجویی. رفتار های قومی، زبانی و دینی در درون دانشگاه تضاد منافع به وجود آورده است و این تضاد منافع می تواند شرط باشد مبنی بر شکل گیری جنبش در حول یک منافع مشترک برای گروه زیادی از افراد. تنها شروط که ممکن در حرکت دانشجویان دانشگاه کابل وجود نداشته باشد نبود منابع مالی است.

بدون شک جنبش دانشجویی در راستای اصلاحات جامعه بدون اینکه خود خواهان کسب قدرت سیاسی باشد فعالیت خواهد کرد. حرکت دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی اصلاحی است. دستاورد های قابل ملموس نیز در این راستا داشته است. به طور مثال کمیته مستقل نظارت و ارزیابی مبارزه با فساد اداری نتایج تحقیق خود را در مورد کارکرد وزارت تحصیلات عالی و دانشگاه کابل افشا نموده است.این کمیته بیان داشته است که"در امتحانات کنکور و امتحانات داخل دانشگاهها، بر اساس قومیت، مذهب، لسان، سمت، حزب، شناخت، تعصب وسلیقه به دانشجويان نمره داده مي شود، ناكام كردن دختران توسط استادان ، نداشتن ظرفيت كافي استادان دانشگاه براي تدريس، خريد و فروش سوالات كانكور و سوالات امتحان داخل دانشگاه
و چندين موارد دیگر.

بدون شک آشکار شدن واقعیات در وزارت تحصیلات عالی و دانشگاه کابل و برخورد های استادان و مسئولین دانشگاه با شاگردان نتیجه حرکت مدنی دانشجویان می باشد. این حرکت قدرتمند است. به همین خاطر باعث افشاگری شد.

حرکت دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه کابل به نوعی جامعه دانشجویی را در آستانه شکل گیری جنبش دانشجویی قرار داده است.

iجامعه شناسی، آنتونی گیدنز، ترجمه منوچهر صبوری، تهران نشر نی، چاپ هفتم، 1381، ص 680