رئیس جمهور کرزی روز پنچ شنبه در ارگ ریاست جمهوری با نمایندگان شورای همبستگی افغانستان در مورد پروسه صلح، امضا پیمان امنیتی با آمریکا و پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، انتخابات ریاست جمهوری 1393 سخن گفت. کرزی در حالی در مورد پروسه صلح و پیمان امنیتی با آمریکا و ناتو سخن می گوید که وضعیت امنیتی ولایات مختلف افغانستان بد تر شده است. انفجار و درگیری در کابل، حمله بر ولایت پنچشیر، درگیری ها و انفجار در ولایات مختلف افغانستان بیانگر بدتر شدن وضعیت امنیتی است. مسئله صلح و پیمان امنیتی با آمریکا بدون شک یکی از مهمترین مسئله برای افغانستان می باشد. پروسه صلح از آنجا مهم می باشد که درگیری ها و جنگ های چند دهه باعث ویرانی زیر ساخت ها و زیر بناهای اقتصادی شده است. از طرفی در چند سال گذشته پروسه صلح بودجه کلان را مصرف نموده است و هیچ گونه نتیجه ملموس و عینی نداشته است. به همین خاطر سخن گفتن در مورد صلح، اهمیت می یابد. پیمان امنیتی بدون شک رابطه با صلح و جنگ در افغانستان دارد. حضور نیرو های خارجی باعث حفظ حکومت مرکزی شده و در نهایت ممکن باعث از بین بردن گروه های تروریستی و شورشی شود. به خاطر اهمیت این دو مسئله در این نوشتار تلاش می شود نکات مهم و برجسته پروسه صلح، و پیمان امنیتی با آمریکا و کشور های عضو ناتو را بیان دارد.

پروسه صلح

شورای عالی صلح چندین سال است به منظور مذاکره و گفتگو با گروه های مخالف مسلح دولت تشکیل شده است. این شورا از زمان تشکیل تا اکنون تلاش های زیادی در راستای گفتگو با گروه های مخالف دولت نموده است. اما تا هنوز دستاورد مهم، با توجه به هزینه هایی که پرداخت نموده است، به دست نیاورده است. بیشترین تلاشی که شورای عالی صلح نموده است رهایی زندانیان طالبان از زندان های افغانستان و پاکستان بوده است. اما این تلاش ها نه تنها نتیجه ای برای شورای عالی صلح و دولت افغانستان نداشته است بلکه باعث تقویت گروه های مخالف مسلح دولت نیز شده است. افراد رها شده از زندان های افغانستان و پاکستان بجای گفتگو و مذاکره با شورای عالی صلح باعث ناامنی در ولایات مختلف افغانستان شده است. با وجود اینکه گروه های مخالف دولت افغانستان بارها اعلان نموده است که با دولت افغانستان گفتگو نمی نماید؛ اما دولت افغانستان همچنان بر گفتگو با گروه های شورشی اصرار دارند. با وجود تلاش های جسته و گریخته شورای عالی صلح و دولت افغانستان گفتگو های صلح نتیجه نداده است و دولت به جای بازنگری به سیاست های خود، کشور های دیگر را متهم نموده است که در پروسه صلح افغانستان مداخله می نماید. رئیس جمهور کرزی نیز در سخنان روز پنچ شنبه خود گفت که کشور های دیگر در پروسه صلح مداخله می نماید و دنبال منافع خود می باشد. رئیس جمهور کرزی همچنین به کشور ها هشدار داد که اگر در پروسه صلح افغانستان مداخله نماید آن ها را رسوا می نماید.

همه کشور ها در سیاست خارجی خود منافع ملی برای خود تعریف می نماید و سیاست خارجی خود را در راستای تامین و دست یابی به آن منافع تعریف و اجرا می نماید. دست یابی به منافع ملی یکی از اولویت های اساسی تمام کشور ها می باشد. اما تامین منافع ملی همراه با تدوین و اجرای پالسی، استراتژی، تاکتیک و برنامه ممکن می گردد. تدوین سیاست، بازنگری و ارزیابی آن و بررسی متغییر های مختلف امکان دست یابی به منافع ملی را ممکن می سازد. بنابراین تمام کشور ها برای خود منافع ملی تعریف می نماید و متهم کردن آن ها به خاطر دستیابی به منافع ملی شان ره به جایی نمی برد؛ بلکه باید به سیاست ها، تصمیم ها و اقدامات خود را مورد بازنگری و ارزیابی قرار داده و با توجه به توانایی ها و ابزار های در دست داشته سیاست ها و تصمیم های اتخاذ نمایم که ما را به اهداف مان برساند.

در سطح روابط بین الملل مداخله کشور ها اگر چه به صورت علنی و آشکار نیست؛ اما به صورت پنهان وجود دارد و این یک واقعیت است. کشورهای دیگر نیز با توجه به مداخله ها و سیاست های دیگر کشورها اقدامات و تصمیم های را اتخاذ می نماید تا کشور های دیگر به منافع خود در کشور دوم نرسد. افغانستان نیز با توجه به مداخله های آن ها باید سیاست های را اتخاذ نماید که باعث کاهش مداخله آنها و یا باعث دست نیافتن آن ها به منافع شان شود. کم هزینه ترین سیاست امروزه گفتگو و مذاکره و فشار های دیپلماتیک دانسته شده است. اما تهدید ها و استفاده از قدرت سخت در روابط خارجی هم پر هزینه بوده و هم باعث واگرایی بیشتر می شود که در نهایت برای کشور ها خطرناک خواهد بود.

پیمان امنیتی

در وضعیت کنونی بهترین ابزار برای افغانستان امضای پیمان امنیتی با کشور های ایالات متحده آمریکا و کشور های عضو ناتو می باشد. امضای پیمان های امنیتی در چگونگی تامین امنیت و روابط افغانستان با کشور های منطقه نقش مهم و اساسی دارد. البته باید گفت که رابطه امضای پیمان امنیتی با تامین امنیت و روابط خارجی افغانستان بستگی به محتوای مواد پیمان ها می باشد. اگر در پیمان های امنیتی گنجانده شود که در صورت نقض حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و استقلال افغانستان از طرف کشور های دیگر، کشور طرف قرارداد ملزم است که در راستای همسو با دولت افغانستان عمل نماید. کشور های منطقه و همسایه بدون شک به خاطر حضور ابر قدرت در افغانستان سیاست های همگرایانه را با دولت افغانستان روی دست خواهد گرفت. با حضور آمریکا به عنوان قدرت چند بعدی در افغانستان، برای کشور های همسایه پر هزینه خواهد بود که سیاست های واگرایانه با افغانستان اتخاذ نماید. در تامین امنیت داخلی باید گفت که گروه های شورشی بیشترین کمک را از کشور های دیگر دریافت می کند. همگرایی سیاست خارجی کشور های منطقه با افغانستان باعث کاهش کمک های آنها به گروه های شورشی خواهد شد. این طوری تهدیدات امنیتی کاهش می یابد.

باید گفت که پیمان امنیتی با کشور آمریکا زمانی می تواند ما را کمک نماید که ما بتوانیم منافع مشترک با ایالات متحده آمریکا تعریف نماییم. بدون تعریف منافع مشترک امضای پیمان امنیتی ممکن است افغانستان را به دست یابی به صلح و تامین امنیت شهروندان کمک ننماید.

در پایان باید گفت که دولت افغانستان باید به سیاست های خود در مورد پروسه صلح، امضای پیمان امنیتی بازنگری نماید. بازنگری سیاست ها امکان ترمیم خلاء ها را برای سیاست مداران ممکن می سازد. بازنگری به سیاست ها و پر کردن خلاء ها امکان دست یابی به منافع ملی افغانستان را بیشتر می کند. تهدید کشور های دیگر به جایی بازنگری در سیاست های خود باعث تنش و حساسیت بیشتر کشورها با افغانستان می شود. تنش و حساسیت کشور های منطقه با توجه به وضعیت کنونی افغانستان به نفع افغانستان نمی باشد. دست یابی به صلح، تامین امنیت پیوند با امضای پیمان امنیتی با ایالات متحده آمریکا دارد به شرطی که در پیمان امنیتی منافع مشترک میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا تعریف نماید.