رئیس شورای عالی صلح در بزرگداشت سالگرد داوود داوود فرمانده زون شمال که دو سال پیش از طرف شورشیان و مخالفان مسلح دولت کشته شد در مورد پروسه صلح  سخن گفت وی بیان داشت که "اگر روند صلح این کشور به نفع و خواست مردم نباشد، حاضر است روی میکانیزم دیگری فکر کند. وی همچنین بیان داشت: "در یک سالی که این مسئولیت را دارم، همواره با اعضای ارشد جمعیت اسلامی هماهنگ بوده ایم. هرگاه جمعیت اسلامی تشخیص دهد که منافع مردم افغانستان با این میکانیزم تامین نمی‌شود، در آن صورت مشترکا تصمیمی دیگری اتخاذ خواهیم کرد."

سخنان رئیس شورای عالی صلح از چند جهت قابل تامل است. اول این که سخنان وی نوعی اعتراف به نداشتن دستاورد شورای عالی صلح می باشد. دوم این که گفته اگر روند صلح به نفع مردم نیست به مکانیسم دیگری فکر می کند و این اولین بار است که روند صلح با منافع مردم از طرف رئیس شورای عالی صلح پیوند داده می شود. سوم اینکه وی منافع مردم را از زوایه و دید اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی می نگرد. در این نوشتار تلاش می شود که این سه نکته را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بررسی این نکات از آنجا مهم است که شورای عالی صلح یک نهاد ملی می باشد اما عملکرد ها و جهت گیری ها تا حدودی رنگ و بوی حزبی گرفته است.

شورای عالی صلح حدود سه سال پیش براساس فیصله جرگه مشورتی صلح به منظور گفتگو و مذاکره با گروه های مخالف مسلح دولت ایجاد شد. رهبری این شورا را بار اول برهان الدین ربانی بر عهده داشت اما وی توسط مخالفینی که وی خواهان مذاکره با آن ها بود، کشته شد. بعد از آن پسر وی صلاح الدین ربانی ریاست این شورا را بر عهده گرفت. شورای عالی صلح در زمان برهان الدین ربانی و صلاح الدین ربانی دستاورد قابل ملموس و عینی نداشته است و از طرف جریان های مختلف مورد انتقاد قرار گرفته است.آنچه شورای عالی صلح را مورد انتقاد قرار داده است آزادی سران طالبان از زندان های افغانستان و پاکستان است. منتقدین می گوید که شورای عالی صلح به جای برقراری رابطه با افراد آزاد طالبان تلاش بر ایجاد رابطه با سران افراد زندانی طالبان نمودند.

افراد زندانی که معلوم نبود که با گروه طالبان ارتباط دارند و یا به عنوان افراد مطرح و تصمیم گیرنده در گروه طالبان می باشند یا نه! این مسئله برای شورای عالی صلح نیز روشن شد که افراد رها شده از زندان ها به جای همکاری با شورای عالی صلح دوباره به صف طالبان پیوسته و در برابر دولت و نیرو های بین المللی در افغانستان می جنگند. سخنان رئیس شورای عالی صلح به نوعی اعتراف است. اعتراف به اینکه هیچ گونه دستاوردی در مدت فعالیتش نداشته است. تا هنوز با هیچ گروهی گفتگو ننموده است. گفتگو های که در خفا داشته است منجر به صلح نشده است. رئیس شورای عالی صلح به نوعی خواهان بازنگری به سیاست های دولت و شورای عالی صلح می باشد. اگر چه رئیس شورای عالی صلح صراحتا اعتراف ننموده است؛ اما از آنجا که گفته اگر روند صلح به نفع مردم افغانستان نیست به مکانیسم دیگری فکر می کند به گونه ای اعتراف به نداشتن دستاورد برای مردم افغانستان است.

به لحاظ انسان شناسی انسان ها یا موجود شرور و بد ذات است و یا موجود نیک سرشت. در هر صورت انسان برای بقای خود نیازمند برقراری صلح می باشد. در اندیشه های هابز، در وضع طبیعی انسان موجود شرور و بد ذات دانسته می شود و برای بقای خود قرارداد اجتماعی را به وجود می آورد که بر مبنای آن موجودی به نام دولت شکل می گیرد که این دولت موظف است صلح و امنیت افراد را تامین نماید. بنابراین ذات انسان را چه شرور و چه نیک سرشت بدانیم در نهایت انسان ها دنبال صلح است. آنچه انسان ها را به سمت صلح می کشاند حفظ امنیت وجودی شان است.

مردم افغانستان نیز به نفس صلح باورمند است. صلح به نفع مردم افغانستان است اما آنچه سوال برانگیز است چگونگی دست یابی به صلح می باشد. یعنی روندی که شورای عالی صلح برای دستیابی به صلح در پیش گرفته اند، آیا به نفع مردم افغانستان است یا اینکه منافع افغانستان لحاظ نمی شود. بدون شک وقتی هزینه مادی و معنوی مردم در این راه مصرف شود و دستاوردی برای مردم نداشته باشد و مردم همچنان از خشونت رنج ببرد روند صلح به نفع مردم افغانستان نمی باشد. از دست دادن افراد سرشناس به خاطر پروسه صلح، اختصاص دادن بودجه و مصرف شدن آن بدون دستاورد خلاف منافع مردم افغانستان است. این در حالی است که گروه های مخالف مسلح دولت بار ها اعلان نموده است که با دولت افغانستان مذاکره و گفتگو نمی کند زیرا دولت افغانستان دست نشانده آمریکا است.

در نظر گرفتن منافع مردم از نگاه قانون اساسی و دموکراسی نیز اهمیت دارد. درمواد مختلف قانون اساسی منافع و مصالح مردم را در اولویت قرار داده است. از طرف دیگر در نظام های دموکراسی مردم محوریت دارد زیرا مردم هم حکومت را به وجود می آورد و هم آن را منحل می کند. به همین خاطر توجه به منافع عمومی مهم می باشد.

اما رئیس شورای عالی صلح گفته است که اگر اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی روند صلح را به نفع مردم نداند به مکانیسم دیگری فکر می کند. این سخن رئیس شورای عالی صلح به این معنی است که تشخیص اعضای ارشد یک حزب از منافع مردم می تواند عین منافع مردم باشد. حزب به عنوان یک سازمان سیاسی دارای پیروان و منافع خاص خود می باشد و اگر تشخیص اعضای یک حزب از منافع مردم را عین منافع مردم بدانیم و برنامه ها و سیاست ها را بر اساس آن تعریف نماییم بدون شک منافع مردم تامین نمی شود؛ بلکه منافع گروه خاص و یا بخشی از مردم تامین می گردد.

اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی نیز منافع پیروان خود را لحاظ می کند. تعمیم دادن منافع بخشی از مردم بر تمام مردم بدون شک جفا در حق مردم افغانستان است. صلاح الدین ربانی به عنوان رئیس شورای عالی صلح وقتی سخن از صلح می زند، باید از مقام و پست رئیس شورای عالی صلح سخن بگوید که این شورا مربوط به تمام مردم افغانستان است، نه مربوط به یک حزب خاص. قرار گرفتن در جایگاه ملی و سخن گفتن و عمل کردن به نفع یک حزب خاص عمل خلاف قانون است.

در پایان باید گفت که شورای عالی صلح دستاورد مبتنی بر منافع مردم نداشته است و دولت باید در سیاست های شورای عالی صلح بازنگری نماید. دربازنگری در سیاست شورای عالی صلح باید منافع مردم لحاظ شود. زیرا دولت و نهاد های دیگر مطابق قانون اساسی موظف است که در راستای منافع مردم سیاستگذاری و عمل نماید. از طرف دیگر افراد کارگزار در شورای عالی صلح باید منافع قومی، حزبی، سمتی، دینی و زبانی خود را کنار بگذارد و منافع ملی را اولویت دهند. توجه به منافع گروه خاص پروسه صلح را بدون شک منحرف می سازد. بودجه اختصاص داده شده در راستای تامین منافع گروه خاص استفاده می شود و این مسئله هم باعث فساد می شود و هم حمایت مردم را از دولت و سیاست های شورای عالی صلح کاهش می دهد.