گشایش دفتر طالبان در قطر با واکنشهای متفاوتی در داخل و خارج افغانستان روبرو شده است. عده ای فراهم شدن زمینه های گفتگو با طالبان از طریق این دفتر را امیدوار کننده دانسته و براین باورند که از این پس شاهد پیشرفتهای در روند مذاکرات صلح خواهیم بود. اما ابهامات موجود در روند صلح و بویژه نحوه گشایش این دفتر در شرائط خاص کنونی عده ی دیگر را با تردیدهای جدی در خصوص موفقیت طرح صلح و اهداف پشت پرده از گشایش این دفتر کرده است. از نظر این عده گشایش دفتر طالبان در شرائط کنونی از منظر های گوناگون قابل تجزیه و تحلیل است و در مجموع  اهداف پنهانی و پشت پرده زیادی می تواند در این ماجرا وجود داشته باشد.

اما آنچه که مشهود است نا هماهنگی های زیادی میان دولت افغانستان و ایالات متحده آمریکا در این زمینه از یک سو و ناهماهنگی ها میان کشورهای درگیر در تحولات افغانستان به شمول کشورهای منطقه و اعضای ناتو از جانب دیگر می باشد. درحالیکه آمریکایی ها با پذیرفتن گشایش این دفتر طالبان در قطر عملا ثابت کردند که خواسته ها و شرانط اصلی طالبان در این زمینه را پذیرفته اند اما دولت افغانستان هر گز در یک دهه گذشته و شرائط کنونی حاضر به پذیرش این شرائط طالبان نبوده است. بر افراشتن پرچم طالبان و عنوان امارت اسلامی مورد نظر طالبان در لوحه این دفتر و همینطور تداوم خشونت آفرینی ها در افغانستان در کنار گشایش این دفتر از خواسته های بوده است که آمریکایی ها آنرا پذیرفته اند. اما با واکنش دولت افغانستان برخی تعدیلاتی در این زمینه بوجود آمده است.

اما به راستی چرا در شرائط خاص کنونی باید این دفتر گشایش یابد؟ اگر هدف آمریکا و دولت افغانستان پذیرش خواسته های طالبان است پس چرا ده سال در این کشور جنگ ویرانگر ادامه داشته است و هزاران انسان کشته و مجروح شده و ملیاردها دالر هزینه های سرسام آور دیگر بر کشورهای مختلف تحمیل شده است؟  اگر پذیرش شرائط طالبان راه حل بحران افغانستان بوده است چرا همان دوازده سال پیش این کار صورت نگرفت که این همه هزینه های جانی و مالی بر کسی تحمیل نمی شد؟ چرا با نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری آینده و خروج ناتو ازافغانستان عجله و شتاب تردید آمیز در این زمینه دیده می شود؟ حکومت افغانستان اگر مخالف گشایش دفتر طالبان به سبک و سیاق کنونی بوده است؛ چرا قبلا در سفر های مقامات رسمی کشور از جمله سفر اخیر خود رییس جمهور این مسائل بررسی نشده است که اکنون چنین واکنشها و ناهماهنگی های در این زمینه دیده می شود؟ چه این بررسی ها شده باشد یا نشده باشد در هر دوصورت حاکی از ضعف و نارسایی های جدی در دستگاه دیپلماسی کشور است.

واقعیت این است که در کنار برخی امیدواری هایی که می تواند وجود داشته باشد و پایان جنگ آرزوی دیرینه مردم افغانستان است تردیدها و پرسش های زیادی نیز در این خصوص مطرح است. عجله و شتاب غیر معقول برای گشایش این دفتر و از سر گیری مذاکرات و امتیاز دهی با طالبان قبل از انتقال قدرت سیاسی در افغانستان تردیدهای زیادی را می تواند برای مردم افغانستان در خصوص اهداف اصلی این اقدام بوجود آورد؟ بایسته آن بود که پس از انتخابات ریاست جمهوری و تثبیت بهتر پایه های نظام کنونی و همینطور خروج قوای ناتو ازکشور، حکومت آینده با شرائط بهتری پای میز مذاکره می نشست. چون در آن زمان یکی از مهمترین خواسته های طالبان یعنی خروج قوای خارجی از کشور عملا تامین بود. این می توانست زمینه های مثبت زیادی را در پیشبرد فعالیت های صلح داشته باشد. این درحالیست که تحولات میدانی در افغانستان نیز حکایت از دست بالای ارتش و پلیس ملی در میدان جنگ دارد و با تسلیم کامل مسئولیت های امنیتی این شرائط می توانست بیشتر به نفع مردم افغانستان باشد.

انتخابات ریاست جمهوری آینده سرنوشت افغانستان را بهتر از اکنون می توانست تغییر دهد زیرا با دولت جدید مبتنی بر آرای مردم زمینه ها و بستر های بهتر گفتگو و تفاهم بوجود می آمد. بنا براین شتاب کنونی تردیدهای را در پی داشته است. عده ی براین باور اند که تیم حاکم در افغانستان با توجه به گستردگی نارضایتی های عمومی ازعملکرد خود در یک دهه گذشته می خواهند از طالبان به عنوان ابزار فشار علیه جریان های مخالف و منتقد خود استفاده نماید تا نه تنها عملکرد شان مورد نقد قرار نگیرد بلکه به نحوی در قدرت سهیم باقی بمانند. تحت فشار قرار دادن جریانهای مخالف و چهره های با نفوذ آنان در روزهای اخیر همزمان با گشایش دفتر طالبان می تواند مویدی براین ادعا باشد. وگرنه معنا ندارد که رئیس جمهور پس از دوازده سال فقط در شرائط  ویژه کنونی با گشایش این دفتر موافقت کند. درحالیکه شرائط کنونی به نفع مردم افغانستان و به ضرر طالبان است. زیرا ارتش و پلیس بویژه وزارت دفاع توانسته است ضربات مهلکی بر مخالفان مسلح وارد نماید بگونه ی که تداوم این روند عملا شورشیان مسلح را از پای در می آورد. دیگر نیازی به امتیاز دهی به طالبان و تحمیل شرائط و خواسته های آنان بر مردم افغانستان نیست.

 بنا براین منطقی به نظر نمی رسد که حکومت بدلیل بد تر شدن شرائط امنیتی کشور با گشایش دفتر طالبان در قطر موافقت کرده باشد بلکه آنچه که بیشتر ذهن ها را به سوی خود معطوف می کند جنگ قدرت و رقابت های سیاسی درونی در افغانستان است که گشایش این دفتر در شرائط کنونی را منطقی تر جلوه می دهد. غیر از این هیچگونه شرائط خاصی فعلا در افغانستان دیده نمی شود که حکومت به خاطر آن، شرائط طالبان را پذیرفته و با گشایش این دفتر موافقت نماید. بلکه بر عکس تحولات میدانی کشور نشان می دهد که اگر یک سال دیگر برخورد سخت و سرکوب شورشیان توسط وزارت دفاع و داخله ادامه پیدا کند دیگر عملا نیازی به پذیرش خواسته های شورشیان مسلح نیست و اینکه خلاف این واقعیت های کشور عمل می شود تردیدهای جدی در خصوص شفافیت روند صلح را ایجاد می کند.

از مجموع تحولات روزهای اخیر کشور می توان نتیجه گرفت که رقابت ها در داخل کشور میان جریان های مختلف سیاسی، کشور را به سمت شکل گیری بحران های تازه سوق داده است. زیرا پذیرش خواست های طالبان توسط حکومت موجب نارضایتی های وسیعی در داخل و خارج کشور خواهد شد. نهادهای مدافع ازادی بیان، حقوق بشر، حقوق زنان، جامعه مدنی، جریان های مخالف طالبان در بدنه دولت و بیرون از آن، و همینطور توده های مردم که روزگار سیاه طالبان را تجربه کرده اند همگی به مخالفت بر خواهند خواست. مردم افغانستان نمی توانند بپذیرند که هزینه های سنگین جانی و مالی این جنگ کاملا بی هدف بوده باشد و عده ی با سرنوشت آنان اینگونه بازی کنند. از جانبی هم بیانیه اخیر طالبان نشان می دهد که این گروه ذره ای از خواست های قبلی شان کوتاه نیامده و هیچ جایگاهی را برای دولت افغانستان قایل نیستند. این درحالیست که مذاکره و تفاهم تنها درشرائط برابر و احترام متقابل معنا دارد چیزی که در منطق شورشیان مسلح در افغانستان جایگاهی ندارد.

در پایان باید گفت بازیهای پیچیده و خطرناک تازه ی در افغانستان آغاز شده است و قطعا قدرتهای مختلف منطقه­ ای و فرامنطقه ای نقش دارند. آنچه که مهم است این است که مردم افغانستان و جریان های سیاسی تاثیر گذار باید با هوشیاری تمام تحولات را رصد نموده هرگز از منافع کلان ملی که خط سرخ های مردم افغانستان است عبور نکنند. زیرا با عبور از آن نه تنها گرهی از مشکلات کشور حل نخواهد شد؛ بلکه کشور در یک بحران پیچیده و عمیق تر از قبل فرو خواهد رفت.