روزنامه نیویورک تایمز، به نقل از مقام‌های آمریکایی و اروپایی نوشته است که دولت آمریکا از روند پیشرفت مذاکرات بر سر موافقتنامه امنیتی سرخورده شده است و خروج کامل نیروهایش از افغانستان، بعد از سال ۲۰۱۴ را مورد بررسی جدی قرار داده است. چهارمین دور گفتگو بر سر چگونگی امضا پیمان امنیتی میان کابل واشنگتن چندی پیش به خاطر گشایش دفتر طالبان در قطر از سوی دولت افغانستان به حالت تعلیق در آمد.

خروج کامل نیرو های بین المللی به چه معنی است؟ خروج کامل نیرو های بین المللی چه پیامد ها بر دولت و مردم افغانستان خواهد داشت؟ آیا دولت قادر به حفظ حاکمیت و نهاد های خود می باشند؟ آیا منافع که دولت افغانستان در مسئله امضای پیمان امنیتی بر آن تاکید دارد مهمتر از سقوط دولت و فروپاشی نهاد های دولتی است؟ در این نوشتار تلاش می شود به این سوال ها با توجه به شکاف های موجود در میان گروه های قومی و زبانی پاسخ دهد. همچنین توجه به میزان قدرتمندی نهاد های دولتی در کنترل شکاف های اجتماعی مهم نماید.

حکومت فعلی با حمایت جامعه جهانی و به خصوص ایالات متحده آمریکا در سال 2001 میلادی در کنفرانس بن آلمان پایه گذاری شد. حکومت که در بن آلمان پایه گذاری شد دو بار انتخابات ریاست جمهوری و دو بار انتخابات مجلس شورای ملی را به حمایت نیرو های بین المللی برگذار نمود. همچنین نیرو های امنیتی مانند پلیس و اردو با کمک های جامعه جهانی به بیش از سه صد و پنچاه هزار رسید. نیازمندی های مالی و تجهیزاتی نیرو های امنیتی تا اکنون از طریق جامعه جهانی تامین شده است. بازسازی ها و دگرگونی های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در بیش از یک دهه صورت گرفته است نیز با کمک جامعه جهانی بوده است. اگر چه کشور های زیادی در چارچوب ناتو در افغانستان بعد از 2001 میلادی حضور یافتند اما ایالات متحده آمریکا بیش از دیگر کشور در بخش های مختلف با دولت افغانستان همکاری نمودند. در واقع ایالات متحده آمریکا بیش از دیگر کشور ها به افغانستان کمک نمودند.

طولانی شدن جنگ در افغانستان باعث شد که افکار عمومی بر دولت ایالات متحده آمریکا فشار آورده و خواهان خروج نیرو های آمریکایی از افغانستان گردد. با مطرح شدن خروج نیرو های بین المللی از افغانستان مسئله گفتگو با مخالفین مسلح دولت، امضا پیمان استراتژیک و پیمان امنیتی نیز مطرح شد. مطرح شدن امضا پیمان امنیتی امیدواری های را برای مردم افغانستان خلق نمود. این امیدواری ها شامل تامین امنیت در آینده، تداوم نظام فعلی، حفظ آزادی ها و حقوق و وجایب اساسی مردم، نیافتادن افغانستان به جنگ داخلی و ... بود. اکنون با نشر گزارش مبنی بر خروج نیرو های آمریکایی از افغانستان بدون شک نگرانی بر اذهان مردم خلق کرده است. پاسخ به سوالات متذکره می تواند پاسخ به درستی و یا نادرستی نگرانی مردم نیز باشد.

خروج نیرو ها بین المللی از چند جهت مایه نگرانی برای مردم است. اول؛ مهمترین نگرانی که وجود دارد این است که دولت مقتدر شکل نگرفته است. دولت که بتواند حاکمیت خود را حفظ نماید و از فروپاشی نهاد های خود جلوگیری نماید. همچنین نهاد های که بتواند به حقوق و وجایب اساسی شهروندان و به قانون اساسی متعهد باشد وجود ندارد. این مسئله بدین معنی است که دولت و نهاد های فعلی به هیچ قواعد مشترک پایبند نمی باشد. پابند نبودن به قواعد مشترک به معنی این است که هر آینه احتمال تغییر قواعد ممکن است. برای نهاد های دولتی فرق نمی کند که از کدام قواعد پیروی نماید.

دوم؛ شکاف های اجتماعی میان گروه های قومی، زبانی و دینی فعال می باشد. نبود قدرت فائقه باعث می شود که این شکاف ها فعال تر گردد. فعال شدن شکاف باعث می شود که نیرو های اجتماعی برخاسته از آن شکاف ها نیز فعال گردد. فعال شدن نیرو ها در نبود قدرت فائقه که آن ها را کنترل و جهت دهی نماید باعث می گردد این نیرو های دست به منازعه میان خود بپردازد. درگیری های که در درون جامعه هم اکنون میان گروه های مختلف رخ می دهند بیانگر این است که شکاف های قومی، زبانی و دینی فعال است و هر آن ممکن است درگیری های ناشی از آن ها دامنه خود را گسترش دهد. گسترش نیافتن دامنه درگیریها تا اکنون به خاطر حضور نیرو های بین المللی و دولتی است که از طرف نیرو های بین المللی حمایت می شود.

سوم؛ سومین نگرانی مربوط به نهاد ها و نیرو های امنیتی است. ساختار اجتماعی افغانستان قومی است. این ساختار اجتماعی تاثیر بر ساختار نهاد ها نیز می گذارد. ارتش یکی از نهاد هایی است که از ساختار اجتماعی جامعه افغانستان تاثیر پذیرفته است. یعنی ساختار نهاد های امنیتی قومی می باشد. دولت افغانستان در بیش از ده سال نتوانستند ایدئولوژی را به وجود آورد که باعث یگانگی و اتحاد اعضای نهاد های امنیتی گردد. با خروج نیرو های بین المللی احتمال جناح بندی ها در درون نهاد های امنیتی وجود دارد. یعنی در درون نهاد های امنیتی با توجه به ساختار اجتماعی جامعه جزیره بندی می شود. یعنی شکاف های موجود در ساختار اجتماعی جامعه در درون نهاد های امنیتی باعث شکل گیری جزیره های جدا جدا می گردد. این مسئله بدین معنی است که نیرو های امنیتی شاید از اولین گروه های باشد که وارد درگیری می شود. بنابراین چشم دوختن به نیرو های امنیتی به خاطر حفظ امنیت و تثبیت ثبات خطرناک است.

چهارم؛ نیرو های بین المللی و دولت افغانستان در بیش از یک دهه نتوانستند گروه های مخالف مسلح دولت را از بین ببرد و چند سال است که از موضع ضعف تلاش بر گفتگو و مذاکره با آنها می نماید؛ بنابراین با خروج نیرو های بین المللی نیرو های مخالف مسلح دولت دست به بازسازماندهی خود خواهد زد. خروج نیرو های بین المللی برای گروه های مخالف مسلح دولت به معنی شکست نیرو های بین المللی است. این مسئله باعث تقویت روحیه آن ها خواهد شد. در نهایت همین گروه ها مخالف باعث سقوط دولت فعلی خواهد شد. اکنون دولت افغانستان و با حمایت نیرو های بین المللی نمی تواند جلوی حمله آنها را بگیرد چگونه بعد از خروج نیرو های بین المللی می تواند جلوی حمله های آن ها را بگیرد.

بنابراین با خروج نیرو های بین المللی دستاورد های ده ساله به باد خواهد رفت. ارزش های دموکراتیک و حقوق بشری رخت بر خواهد بست. دولت و نهاد های دولتی به خاطر ساختار اجتماعی جامعه افغانستان دچار فروپاشی خواهد شد. این ها پیامد های جدی است. خروج نیرو های بین المللی به معنی بازگشت افغانستان به جنگ های داخلی است. خروج نیرو های بین المللی به معنی بازگشت گروه های تروریستی است. گروه های تروریستی که امنیت تمام جهان را تهدید می کند. بنابراین پیامد های خروج نیرو های بین المللی و آمریکا هم متوجه جامعه جهانی است و هم متوجه دولت افغانستان است. آنچه متوجه دولت افغانستان است این است که دولت به خاطر حفظ خود و نهاد های خود نیازمند امضا پیمان امنیتی است. آنچه متوجه جامعه جهانی و ایالات متحده آمریکا است بازگشت تروریست است. بنابراین آمریکا محکوم به ماندن در افغانستان است. بنابراین دو طرف باید تلاش نماید تا پیمان امنیتی امضا گردد.