صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

فهم حضور نیرو های آمریکایی در چارچوب وابستگی متقابل

-

فهم حضور نیرو های آمریکایی در چارچوب وابستگی متقابل

یکی از بن بست های سیاسی ما وابستگی به کشور های دیگر می باشد. وابستگی از آنجا بن بست سیاسی درک می گردد که با ادبیات سخیف مانند "مزدور"، بیگانه پرست، ... درک و فهم می گردد. درک این چنین از وابستگی باعث پیامد های متعدد می باشد. اول؛ این درک و فهم از سوی نخبگان سیاسی میان توده مردم انتشار می یابد و دید مردم نسبت به خارجیان را بد می سازد. تداوم این وضعیت در نهایت منجر به شکاف میان دولت و ملت می گردد. در نیتجه مشروعیت دولت کاهش یافته و با بحران مشروعیت مواجه می گردد. دوم؛ به وابستگی با ادبیات دوران استعمار پرداخته می شود. یعنی حضور نیرو های خارجی در کشوری به معنی وابستگی و "اشغال" درک می گردد.

نخبگان و اقشار دیگر در صدد ارائه ادبیات جدید در رابطه با حضور نیرو های خارجی نمی باشد. ادبیات به مربوط به دوره استعمار باعث تحریک مردم علیه نیرو های خارجی شده و در نتیجه بحران در روابط خارجی شکل می گیرد. سوم؛ همان ادبیات مزدوری و بیگانه پرستی باعث می شود که مردم در بسی مواقع نخبگان سیاسی را مزدوران و دست نشانده های خارجی بداند. این مسئله باعث می شود که توده مردم نسبت به نخبگان سیاسی و نهاد های حکومتی اعتماد ننماید. بی اعتمادی سبب می گردد که یکی از پایه های اساسی سرمایه اجتماعی از جامعه رخت بر بندد. نسبت به حضور خارجی ها و وابستگی ممکن با ادبیات بالا نگاه شود. این نگاه را می توان در میان توده مردم و نخبگان سیاسی افغانستان در زمان حضور های انگلیس و شوروی مشاهده نمود.

در دوران جدید، با حضور نیرو های آمریکایی نوعی نگاه نسبت به حضور نیرو های بین المللی میان برخی از اقشار جامعه متفاوت شده است. برخی از گروه ها و اقشار مختلف نسبت به حضور نیرو های بین المللی نگاه خوشبینانه دارد. البته این نگاه ناشی از این است که این اقشار نسبت به توانایی خود در کنترل، مدیریت و حفظ جامعه خود مشکوک است. به همین خاطر خواهان حضور نیرو های بین المللی در افغانستان می باشد. اگر چه ماهیت نگاه آن ها نسبت به وابستگی تغییر نکرده است اما سبب مشروعیت بخشی بر حضور نیرو های بین المللی می شود. این اقشار بر این باور است نخبگان و نیرو های امنیتی افغانستان قادر به کنترل و مدیریت جامعه نمی باشد.

بنابراین نیازمند حضور نیرو های بین المللی در افغانستان می باشیم. سیاستمداران و نخبگان سیاسی افغانستان تا حدودی بر همین باور است که بدون حضور نیرو های بین المللی نمی تواند جامعه کنترل نماید. بنابراین آن ها خواهان حضور نیرو های بین المللی در افغانستان است. این سوال مطرح می شود که اگر سیاستمداران افغانستان خواهان حضور های بین المللی در افغانستان است چرا پیمان امنیتی را با ایالات متحده آمریکا امضا نمی نماید؟ پیمان امنیتی به این خاطر تا اکنون امضا نشده است که سیاستمداران افغانستان یک پیش فرض (احتمالا)غلط  نسبت به پیمان امنیتی با ایالات متحده آمریکا دارد. پیش فرض و پیش فهم سیاستمداران افغانستان این است که آمریکا در افغانستان ماندنی است و پلان های استراتژیک دارد. همین پیش فرض سبب شده است که سیاستمداران افغانستان در صدد امتیاز گیری بر آید.

به نظر می رسد که پیش فرض سیاستمداران افغانستان به نسبت خام نماید. زیرا آمریکایی ها با حضور در پاکستان می تواند دنبال منافع استراتژیک خود در منطقه باشد. زیرا موقعیت جغرافیایی افغانستان و پاکستان در نظام بین الملل برای قدرت های بزرگ تا حدودی یکی درنظر گرفته می شود. اگر نگاهی رقابت تسلیحاتی و اقتصادی داشته باشیم برای آمریکا افغانستان و پاکستان تفاوت چندانی ندارد. اگر حضور نیرو های آمریکایی در افغانستان باعث کنترل چین، روسیه، ایران و ... می شود حضور آن ها در پاکستان نیز چنین مسئله را ممکن می گرداند. بنابراین نگاه سیاستمداران افغانستان نسبت به حضور نیرو های آمریکایی واقعگرا نمی باشد.

به چند دلیل باید سیاستمداران افغانستان نگاه خود را نسبت به حضور نیرو های بین المللی تغییر دهد. اول؛ وابستگی متقابل در عصر کنونی که عصر جهانی شدن می باشد باعث رشد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می گردد. اندیشمندان "نظم جهانی" بر این باور است که دیگر هیچ کشوری نمی تواند به تنهایی تمام نیازمندی های شهروندان خود را برآورده سازد. به همین خاطر کشور ها در وابستگی به همدیگر است که رشد می نماید. بنابراین وابستگی را باید با ادبیات جدید مانند نظم جهانی فهم کرد. دوم؛ افغانستان در وضعیت نیست که بتواند به تنهایی از وضعیت مشکلات و بحران های متعدد بر آید. وضعیت اجتماعی افغانستان به گونه ای است که بدون یک قدرت فائقه نیرو های اجتماعی به جان می افتد. همین مسئله ضرورت حضور نیرو های بین المللی را گوش زد می کند.

اگر به صورت عینی یک نمونه از نهاد های امنیتی افغانستان را مورد بررسی قرار دهیم وضعیت اجتماعی و نهاد های دولتی به صورت مشخص روشن خواهد شد. نیرو های امنیتی مانند اردو و پلیس که صلاحیت انحصاری استفاده از سلاح های سبک و سنگین را دارد منشاء اجتماعی دارد. بدین معنی که اعضای آن از درون جامعه جذب و استخدام می شود. بنابراین می توان گفت که در نیرو های امنیتی خلق و خوی، ویژگی ها، ارزش ها و ایدئولوژی جامعه بازتاب می یابد. در جامعه اگر میان نیرو های اجتماعی وحدت و یگانگی باشد در نیرو های امنیتی نیز یگانگی و وحدت وجود خواهد داشت. حال مشخص است که وضعیت جامعه افغانستان چند پارچه و ناهمگون است. بدین معنی که شکاف های قومی، دینی و زبانی در جامعه فعال است و این شکاف بیش از آنکه باعث شکل گیری احزاب سیاسی گردد که به رقابت مسالمت بپردازد باعث شکل گیری نیرو های اجتماعی ویرانگر می شود. بنابراین اولین و مهمترین تهدید از طرف نیرو های امنیتی افغانستان است.

یعنی با خروج نیرو های بین المللی نیرو های امنیتی با توجه به شکاف های فعال در جامعه چند پارچه شده و میان خود درگیر می شود. عدم سازمان یافتگی و نداشتن یک ایدئولوژی قوی این گمان را تقویت می کند. در نیرو های امنیتی افغانستان نه نظم آهنین حاکم است و نه نظام سلسله مراتبی و یا افقی قوی حاکم است. در چنین وضعیتی حضور نیرو های بین المللی یک ضرورت تام است. اگر سیاستمداران افغانستان به امضا پیمان امنیتی مبادرت نورزد. درگیری ها و مسئولیت های بعد از خروج نیرو های بین المللی متوجه آن ها خواهد بود. شاید اولین قربانی نیز همان ها باشد.

بنابراین نسبت به حضور نیرو های بین المللی در افغانستان نیازمند چند مسئله می باشیم. اول؛ نیازمند فهم حضور نیرو های بین المللی با ادبیات جدید می باشیم. وابستگی باید متقابل درک گردد که سبب رشد و دگرگونی در حوزه های مختلف می گردد. دوم؛ سیاسمتداران باید نسبت به پیش فرض خود تجدید نظر نماید. نگاه آن ها نسبت به حضور حتمی نیرو های آمریکایی بیش از حد خوشبینانه است. سوم؛ شکاف های قومی، دینی و زبانی در جامعه افغانستان فعال است و این شکاف ها در نیرو های امنیتی نیز بازتاب یافته است. نبود یک قدرت فائقه باعث می گردد اول از درون نیرو های امنیتی جنگ و نزاع درگیرد. نیرو های امنیتی در چنین وضعیتی نمی تواند جامعه را مدیریت و کنترل نماید. بنابراین حضور نیرو های بین المللی یک ضرورت است.  

دیدگاه شما