انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بنا است در 16 حمل سال 1393 برگذار شود. بر اساس تقویم انتخابات زمان ثبت نام کاندیدان ریاست جمهوری نزدیک به یک ماه مانده است. اما آن هم برخی از افراد آمادگی خود را برای کاندیدای ریاست جمهوری اعلان نموده است. برخی حتی برنامه های انتخاباتی خود برای جلب آراء مردم ارائه نموده است. ضرورت ارائه برنامه انتخاباتی برای پنچ سال آینده از آنجا مهم و ضروری می نماید که تعداد زیاد از رأی دهندگان قشر جوان می باشد. قشر جوان نسبتا قشر آگاه محسوب می گردد. این قشر تا حدودی از مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آگاه است. آگاهی سبب تحول در فرهنگ سیاسی می گردد. یعنی فرهنگ سیاسی افغانستان تا حدودی از شکل منفعل به شکل فعال تغییر نموده است. رأی دهندگان از نقش و تاثیر گذاری خود در مسائل سیاسی-اجتماعی آگاهی یافته و تا اندازه متناسب به برنامه های انتخاباتی کاندیدان رأی می دهند. بنابراین کاندیدان ریاست جمهوری نیازمند ارائه برنامه دقیق و معطوف به حل مسئله می باشد.

برنامه های کاندیدان سومین انتخابات ریاست جمهوری اگر در راستای حل مشکلات کنونی جامعه ارائه گردد، احتمال جلب آرأ مردم بیشتر است. در سال های اخیر مشکلات ذیل بیشترین سروصدا و نگرانی را ایجاد نموده است. کاندیدان ریاست جمهوری اگر مشکلات ذیل را در برنامه انتخاباتی خود مطرح نماید امکان جلب آرأ بیشتر می شود. مصالحه با طالبان، فساد اداری، مشکلات اقتصادی، بحران در عرصه معارف و تحصیلات عالی و سیاست خارجی از مهمترین و چالش برانگیز ترین مسائل و موضوعات چند سال اخیر بوده است. ارائه برنامه معطوف به حل این مسائل می تواند انتخابات ریاست جمهوری را متفاوت از انتخابات قبلی نماید. در این نوشتار تلاش می شود مسائل مسائل مذکور را از حد ادعا به اثبات رسانده و متذکر شود که کاندیدان ریاست جمهوری با توجه به دگرگونی فرهنگ سیاسی ملزم به ارائه برنامه در همین راستا می باشد.

با مطرح شدن خروج نیرو های بین المللی از افغانستان دولت و جامعه جهانی در صدد مصالحه با گروه های شورشی برآمدند. دولت به همین منظور شورای عالی صلح را ایجاد نمودند تا به صورت رسمی پروسه صلح را دنبال نماید. این شورا با گذشت بیش از دو سال هیچ گونه دست آورد قابل ملاحظه نداشته است. در عین حال حملات انتحاری و کشتار غیر نظامیان و نظامیان از سوی نیرو های مخالف مسلح دولت بیشتر شده است. در میان مردم این نگرانی را به وجود آورده است که دولت قادر به تامین امنیت جان و مال مردم نیست. همین مسئله و خروج نیرو های بین المللی باعث شده است که نگرانی مردم بیشتر گردد. زیرا مردم احساس می کند که دولت به آن پیمانه قدرتمند نشده است که بتواند امنیت تمام مناطق افغانستان را تامین نماید و از طرف نیرو های مخالف مسلح دولت نسبت به سال های قبل قدرتمندتر شده است. مردم نگران تکرار تاریخ مخوف دوران امارت اسلامی طالبان است. بنابراین مسئله مصالحه با گروه های شورشی از مهمترین مسئله برای مردم افغانستان می باشد.

جامعه جهانی در سال 2001 میلادی به منظور از بین بردن و ریشه کن کردن تروریسم به افغانستان آمدند. از سال 2001 میلادی تا اکنون جامعه جهانی میلارد ها دالر به افغانستان به منظور بازسازی کمک نمودند. این کمک ها اما؛ به خاطر فساد گسترده در نهاد های دولتی و غیر دولتی باعث شد که هیچ گونه تحول جدی در زیر ساخت های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی صورت نگیرد. به همین خاطر جامعه جهانی در کنفرانس توکیو کمک خود به افغانستان را مشروط به مبارزه دولت با فساد نمودند. تا اکنون اما؛ دولت به صورت قاطع و جدی با مسئله فساد مبارزه ننموده است. یعنی فساد هم به شکل کلان و هم به شکل خرد آن در تمام سطوح و لایه های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد. فساد گسترده در نهاد های عدلی و قضایی، اجرایی و تقنینی باعث شده است که مردم نسبت به دولت و اعمال حاکمیتی آن بی باور گردد. ادامه این وضعیت منجر به شکل گیری بحران های مشروعیت، مشارکت، توزیع و ... می گردد. این مسئله باعث می گردد که جامعه جهانی کمک های خود را قطع نموده و در نهایت حکومت سقوط نماید. بنابراین فساد از بارزترین مشکل افغانستان است.

لیبرالیست ها کارویژه اساسی دولت را حفظ نظم و آوردن رفاه برای شهروندان آن می داند. در طول ده سال گذشته دولت کار های جدی روی مسئله اقتصادی نموده است. به طبع آن دگرگونی در سطح زندگی مردم اتفاق نیافتاده است. کار های که در عرصه اقتصادی صورت گرفته است بیشتر از سوی بخش خصوصی بوده است. این مسئله بدین معنی نیست که دولت کار ها را به بخش خصوصی واگذار نموده است. بلکه دولت هیچ گونه برنامه ای برای بخش خصوصی و بخش عمومی نداشته است. دولت تنها در ماه های اخیر برنامه های تشویقی برای سرمایه گذاری و جلوگیری از فرار سرمایه ارائه نموده است. دولت فاقد خط مشی مدوم اقتصادی برای بالا بردن کیفیت زندگی مردم است. سطح زندگی مردم نسبت به کشور های همسایه پایین است و در برخی مواقع غیر قابل تحمل می باشد. گفته می توانیم در صورت قطع کمک های خارجی افغانستان با بحران اقتصادی مواجه خواهد بود. بنابراین ارائه برنامه اقتصادی از سوی کاندیدان ریاست جمهوری می تواند بیشترین آرأ را جلب نماید.

مشکلات در عرصه تحصلات عالی منجر به اعتصاب غذایی هشت روزه دانشجویان علوم اجتماعی شد. بعد از شکستن اعتصب غذایی، اعتراضات ادامه داشت و دانشگاه کابل برای مدتی تعطیل ماند. رویداد های صورت گرفته بیانگر دگرگونی جدی در عرصه معارف و تحصیلات عالی است. تحصیلات عنصر محرک توسعه و نوسازی می باشد. بنابراین ارائه برنامه برای دگرگونی تحصلات عالی می تواند آرأ قشر تحصیل کرده را جذب نماید.

مشکل اساسی و جدی دیگر دولت سیاست خارجی بوده است. سیاست خارجی دولت در سال های اخیر گنگ و مبهم بوده است. به گونه ای که یک کشور یک زمان دوست و برادر خوانده شده است و روزی دیگر همان کشور، به کشوری دشمن تبدیل شده است. دستگاه دیپلماتیک کشور به صورت کلی منفعل بوده است. دولت نه تنها روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری خود را حفظ ننموده است بلکه در مواردی روابط به صورت بحرانی در آمده است و به درگیری های مرزی ختم شده است. این مسئله در مواردی تاثیر جدی بر زندگی روزمره شهروندان گذاشته است و باعث نگرانی آنها شده است. بنابراین توجه کاندیدان به سیاست خارجی می تواند باعث بالا بردن رأی آن ها شود.

در نهایت باید گفت که توجه به مشکلات مذکور از سوی کاندیدان ریاست جمهوری می تواند باعث جلب آرأ مردم گردد. کاندیدی موفق خواهد بود که برنامه انتخاباتی وی برای حل مشکلات مذکور استراتژیک بوده و با کمترین هزینه حل گردد. حل مشکلات با هزینه سنگین نه تنها حمایت مردم را جلب نمی نماید بلکه باعث دوری مردم از کاندیدان نیز می گردد. ارائه برنامه برای بالا بردن مشارکت سیاسی اقشار مختلف نیز مهم و اساسی است. در هر صورت کاندیدان نیازمند ارائه برنامه به منظور حل مشکلات عمومی می باشد. بی توجهی به مشکلات مساوی است شکست در انتخابات ریاست جمهوری و از دست دادن قدرت سیاسی.