صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

دوشنبه ۱۷ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

تهدیدات و منافع مشترک زمینه ساز همگرایی بین افغانستان و پاکستان

-

تهدیدات و منافع مشترک زمینه ساز همگرایی بین افغانستان و پاکستان

در عصر جهانی شدن همانگونه که مسایل محلی تبدیل به مسایل جهانی گردیده و به صورت کلی دیگر نمی توان از پدیده‏یا پدیده های منحصر به محل خاص سخن زد، منافع و تهدیدها نیز محلی و مختص به یک کشور خاص نیست، بلکه به سطح جهانی یا سطح نازل‏تر کشورهای منطقه‏ای مربوط می گردد. اگر در گذشته های تاریخی تهدیدها ماهیت محلی داشته و متوجه یک کشور خاص می شد، امروزه دیگر رنگ باخته و همه‏ی تهدیدها فراملی ست.

 از این روی تئوری ها و نظریه های دانشمندان و نظریه پردازان مطرح روابط بین الملل، بر رابطه‏ی تنگاتنگ بین تهدید مشترک و ایجاد همکاری و همگرایی بین کشورها تاکید می نمایند. بر این اساس اگر پدیده‏ی وجود داشته باشد که تهدید کننده‏ی امنیت ملی و منافع دو کشور و یا چند کشور باشد، آن تهدید همکاری مشترک را به وجود خواهد آورد. زیرا در صورت که تهدید ماهیت منطقه ای داشته و متوجه یک کشور نباشد، به تنهایی و بدون همکاری منطقه، نمی توان بر آن فایق آمده و برچید، بلکه همکاری و اتخاذ سیاست های مشترک است که می تواند تهدید را دفع نماید. از سوی دیگر، منافع مشترک نیز می تواند همگرایی بین کشورها را تعمیق نموده و زمینه ساز همکاری های مشترک گردد. اگر یک، دو و یا چند کشور در یک مسئله منافع مشترک داشته باشند، خود به خود وارد همکاری های گسترده خواهند گردید. پس تهدیدات مشترک و منافع مشترک بین دولت کشورها می تواند همگرایی سیاسی را ایجاد کرده و زمینه ساز همکاری های جدی گردد.

به نظر این نگارش، در منطقه جنوب آسیا تهدیدات مشترک به صورت کلی موجود است. از باندهای قدرتمند مافیایی چون مواد مخدر گرفته تا قاچاق انسان، اسلحه، آثار فرهنگی ارزشمند و مهمتر از همه تِروریسم. اما منافع مشترک به صورت جدی تا هنوز ایجاد نگردیده است. گرچند روابط اقتصادی هند و افغانستان به صورت بی سابقه ای رشد کرده است و لی در روابط با پاکستان می لنگد. پس با توجه به تهدیدات مشترک که بین کشورهای منطقه ای به ویژه افغانستان و پاکستان موجود است و منافع مشترک که به صورت اندک وجود دارد، می توان بر این دو نکته انگشت گذاشت و آن را باعث همگرایی های مشترک تلقی کرد.

تهدیدات مشترک: بدون تردید، مدت هاست که در آتش تهدید تِروریسم می سوزد. تِروریستان یک بار توانستند کابل پایتخت سیاسی و بخش های زیاد از افغانستان را تصرف نمایند. از این رهگذر، تهدیدهای امنیتی جدیِ متوجه کشورهای همسایه افغانستان مانند ایران، تاجکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی گردید؛ هم به لحاظ نفوذ نیروهای تِروریستی و گسترش قلمرو نا امنی و هم به لحاظ نفوذ شبکه های بزرگ قاچاق مواد مخدر، اسلحه و بدن انسان. پس از اینکه امریکا حمله نظامیِ را به افغانستان سازمان دهی کرده و به حاکمیت گروه طالبان پایان داد و نیز، دولت جدید در کشور ظاهر شد، گروه طالبان بازهم به عنوان یک تهدید جدی باقی ماند و اگر غلو نگردد با گذشت زمان قدرتمندتر گردیده است.

پس از فراز و نشیب های سیاسی و نظامی که در روند مبارزه با تِروریسم رخ داد، اکنون تهدید تِروریسم تنها در درون مرزهای افغانستان باقی نمانده و مرزهای دیگر کشورهای همسایه و منطقه را از جمله پاکستان را نیز در نوردیده است. اگر روزی تِروریسم تنها پدیده‏ی افغانی پنداشته شده و مربوط به این کشور دانسته می شد، امروز، در شهرهای مختلف پاکستان، هند، ایران و کشورهای آسیای مرکزی بسط یافته است. متاسفانه گه گاهی در هند از اثر حملات تِروریستی مردم جان های شان را از دست می دهند، در برخی استان های ایران حملات خونبار رخ می دهد و شهرهای مختلف پاکستان هر روز شاهد حملات خونین است که قربانی هم مردم ملکی ست. بنابر این امروز تِروریسم در هر کشور خود نمایی کرده و تهدید جدی بر علیه امنیت ملی همه‏ی کشورهای منطقه است که درین صورت می توان از تهدید امنیت منطقه ای سخن گفت. پس تِروریسم پدیده‏ی مشترک است که امنیت ملی و منافع همه‏ی کشورهای منطقه را تهدید نموده و تنها متوجه یک کشور نیست.

 مبارزه تنهایی و بدون همکاری مشترک نمی تواند نتیجه‏ی چندان موثری را در پی داشته باشد. افغانستان به تنهایی نمی تواند در این مسیر موفق گردد، همان گونه که خود نیز بارها بر این نکته تاکید کرده و کشورهای منطقه ای را به مبارزه مشترک فراخوانده است. پاکستان هم نمی تواند به تنهایی از عهده‏ی این بار سنگین بدرآید. پس تنها راه دفع این تهدید، همکاری مشترک خواهد بود.

همانگونه که قبلا مطرح گردید، تهدیدات مشترک، همکاری مشترک را به وجود می آورد. ظاهرا که این همکاری مشترک در راستای مبارزه با تِروریسم و تامین ثبات سیاسی در بین کشورهای منطقه ای به ویژه دو کشور قربانی افغانستان و پاکستان در حال شکل گرفتن است. همه از چهارمین نشست سه جانبه افغانستان ـ پاکستان ـ بریتانیا در لندن آگاه هستند و می دانند که رهبران سه کشور البته به میزبانی بریتانیا برای چهارمین بار گردهم آمده اند، تا در مورد تحولات امنیتی و سیاسی بحث و راه حل مشترک را جهت مبارزه با تِروریسم و تامین ثبات سیاسی در منطقه جستجو نمایند.

انتظارات افغانستان در دیدارهای گذشته از پاکستان، همکاری در روند مصالحه و مبارزه بر علیه تِروریسم و نیز آزادی ملا عبدالغنی برادر از زندان پاکستان بود. این بار رییس جمهور کرزی و نخست وزیر نواز شریف در حالی رو در روی هم می نشینند که یکی از خواسته های جدی و مهم کابل عملی شده است. گرچند اما و اگر و شک و تردیدهای در مورد آزادی ملا برادر مطرح است. برخی از تحلیلگران بر این نظر اند که تیم سیاسی به رهبری نواز شریف، بیشتر از تیم قبلی به رهبری آصف علی زرداری خواستار همکاری با افغانستان و تامین صلح و ثبات سیاسی در منطقه است. از سوی دیگر، درست در همین روزها معتصم آغاجان مسوول کمیته سیاسی گروه طالبان ادعا کرده است که وی به نمایندگی از ملاعمر، به زودی گفتگوها با دولت افغانستان را آغاز خواهد کرد. شاید این امر اتفاقی باشد یا نباشد.

بنابر این به نظر می رسد که افغانستان و پاکستان برجنبه‏ی مشترک و همگانی بودن تهدید تِروریسم واقف گردیده و همکاری های مشترک در این زمینه در حال شکل گیری ست. مبارزه مشترک برعلیه نیروهای تِروریستی که انعطاف پذیر نیستند و تلاش مشترک برای گفتگو با نیروهای شورشی که سازش پذیر به نظر می رسند، می تواند گام موثر باشد.

منافع مشترک: در گام دوم، برای اینکه همکاری های افغانستان و پاکستان مقطعی و منوط به یک پدیده‏ی خاص چون تِروریسم نباشد، بایستی روابط اقتصادی بین دو کشور گسترش یابد. مبادلات و روابط اقتصادی وابستگی و در نهایت منافع مشترک بین دو کشور را ایجاد و افزایش خواهد داد. در صورت به وجود آمدن منافع مشترک بین دو کشور، در شرایط پیدایش چالش ها و کشمکش های سیاسی دو طرف خود تلاش خواهند کرد تا از درِ گفتگو و دیپلماسی راه حل جستجو نمایند.

بهر صورت تهدیدات و منافع مشترک بسترهای لازم است که می تواند همگرایی و همکاری بین افغانستان و پاکستان را ایجاد کند. تهدیدات مشترک به صورت عینی موجود است و تِروریسم در درون مرزهای دو کشور هر روز فاجعه خلق می کند. اما برای ایجاد منافع مشترک باید تلاش گردد که روابط اقتصادی دو کشور البته به صورت متقابل گسترش یابد.

دیدگاه شما