صفحه نخست » مقالات » شفاف سازی سیاسی و پیشگیری از شایعه
شفاف سازی سیاسی و پیشگیری از شایعه
- عبدالرحمن فهيمي
در گذشته های تاریخی، در همهی جوامع سیاسی، سیاست و مسایل سیاسی از جمله مباحث مخفی و پشت پردهی بود که بدون در جریان قرار گرفتن مردم عادی و حتی برخی مهره ها و نخبگان سیاسی صورت می گرفت و به جزء بازیگران اصلی کسی و کسانی در جریان تصامیم سیاسی نبودند. شاهان و سیاستگران، به صورت مخفی تصامیم سیاسی را اتخاذ می نمودند و تنها برخی افراد شدیدا وفادار و متعهد بدان ها آگاه بودند. این وضعیت گذشته از سیاست داخلی در سیاست بین الملل نیز، مطرح و مرسوم بود. رهبران سیاسی کشورها با توانایی های ملی مختلف، در مورد سیاست بین الملل با هم چانه زنی و رایزنی می نمودند، اما نه در انظار مردم و حتی نخبه گان سیاسی بلکه در پشت درهای بسته. در افغانستان نیز، این وضعیت به صورت کلی حاکم بود و هنوز به صورت نسبی حاکم است. وقتی رهبران سیاسی کشور با مقام های سیاسی کشورهای خارجی و یا دوتن سیاستگر داخلی با هم ملاقات می نمایند، اطلاعات که در دست مردم و رسانه ها می رسد فقط، انجام دیدار و ملاقات است نه چیزی بیش از این. گزارش که از سوی رسانه ها برای مردم پخش می گردد اینست که دو رهبر سیاسی داخلی و خارجی و یا هر دو داخلی با هم ملاقات نموده و در مورد مسایل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بحث و تبادل نظر نموده و در نهایت بر همکاری مشترک تاکید نمودند.
بنابر این دست یافتن به اطلاعات دقیق سیاسی و تحلیل درست وقایع، رخدادها و معادلات سیاسی دشوار می نماید و هر تحلیل گر سیاسی فقط با حدس و گمان پیش می رود. پیامد جدی که مخفی انگاری در سیاست به دنبال دارد، گرم شدن تنور شایعات سیاسی خواهد بود. یکی از عوامل گسترش و اهمیت شایعات در بین مردم اینست که یک مسئله مبهم بوده و اطلاع دقیق و درست در موردش نباشد. این جاست که شایعه سازی ها آغاز گردیده و به صورت فزاینده در بین مردم پخش می گردد.
شایعات سیاسی پدیدهی است که همه با توجه به هدف خود از آن سود می جویند. سیاستگران با توجه به بازی های سیاسی و جهت گیری های خود، از شایعات سیاسی سود جسته و حتی خود می سازند و نظامیان در مواقع جنگ و شرایط حساس نظامی، دست به پخش شایعات زده و به نفع خود سود می جویند.
پشت پرده بودن مسایل سیاسی در افغانستان همواره رایج بوده و تا هنوز هم متاسفانه رایج است. فرایندهای کلان سیاسی که مربوط به حکومت می گردد و ملاقات، دیدارها و گفتگوهای سیاسی و معادلات که بین سیاستگران صورت می گیرد، به صورت مخفی و به دور از چشمان دیگران است. از این نظر تحلیل ها و شایعات سیاسی زیاد در مورد مسایل مختلف سر زبان ها می گردد، اما اینکه حقیقت بحث چیست و چگونه است کسی نمی داند.
به تازگی کمسیون سمع شکایت های انتخاباتی، اعلام کرده است که بررسی شکایت های انتخاباتی نامزدان معترض ریاست جمهوری را به صورت علنی و در حضور نامزدان، احزاب سیاسی، رسانه ها، نهادهای مدنی و اجتماعی و حتی مردم عادی انجام خواهد داد. در فهرست ابتدایی نامزدان از میان 26 نامزد فقط 10 تن توانستند مستحق نامزدی گردند و بقیه همه رد شدند. رد شدن نامزدان انتقادهای شدید را به دنبال داشت و تحلیل های مختلف حوالهی کمسیون انتخابات شد. کمسیون متهم به جانب داری گردیده و برخی از نامزدان رد شده ادعا نمودند که آنها بنابر دلایل سیاسی و فشارهای اعمال شده از جانب حکومت رد شده اند نه دلایل تخنیکی چون کارت و تابعیت. از این نظر بررسی علنی شکایت های نامزدان از سوی کمسیون سمع شکایت های انتخاباتی گام مهم در راستای شفاف سازی سیاست در افغانستان تلقی گردیده و پیامدهای مهم را به دنبال خواهد داشت.
نخستین پیامد اینست که به صورت آنی و فوری به پرسش های نامزدان رد شده و مردم پاسخ خواهد گفت. درین صورت هیچ مورد مخفی نمانده و آشکار خواهد شد که دلیل رد شدن نامزدان معترض چیست و آیا ادعاهای مطرح شده درست است یا نیست.
دومین پیامد اینست که: سیاست شفاف گردیده و مردم در جریان فرایندها و تحولات سیاسی قرار می گیرند. تا بحال شهروندان و دولت و نخبگان سیاسی از وجود یک فاصلهی عمیق رنج برده و مانند تافته های جدا بافتهی بودند. اما این گام، سیاست را شفاف نموده و فاصله را کم رنگ می نماید. مردم خود خواهند دید که سیاست چگونه به پیش می رود و چه عوامل در فرایندهای سیاسی نقش بازی می نمایند.
سومین پیامد، پیشگیری از ساختن و پخش شایعات سیاسی مخرب است. همان طور که پیشتر مطرح گردید، شایعات زمانی فرصت پخش و استقبال می یابد که غبار ابهام بر چهرهی مسایل نشسته باشد و کسی از حقایق پی نبرده و بی خبر باشد. درین صورت است که شایعات سیاسی بازارش گرم می گردد و مردم هم بدان ها باور می نمایند چون که به حقیقت مسئله دست نیافته اند.
شایعات سیاسی در مقاطع مختلف پخش گردیده و از آن به گونه های مختلف استفاده می گردد، اما در مقاطع حساس نظامی مانند جنگ و یا مقاطع حساس سیاسی بیشتر زمینه ها و بسترهای لازم پخشش فراهم می گردد. در شرایط جنگ، دو طرف متخاصم دست به شایعه سازی به منظور تضعیف روحیه طرف و تقویت روحیه خودی می زنند، تا معادله را به نفع خود رقم زنند. و در شرایط حساس سیاسی نیز جریان ها و نخبگان سیاسی به منظور زدن رقیب و بالا کشیدن خود دست به شایعه سازی می زنند.
از این نظر، پنهان کاری سیاسی در فرایندها و تحولات سیاسی بسترهای لازم پخش شایعات سیاسی را فراهم می نماید، اما شفاف سازی سیاسی گزینهی ست که می تواند زمینه های شایعه را زدوده و از آن پیشیگری نماید. برداشتن گام نخست در این زمینه از سوی کمسیون سمع شکایت های انتخاباتی، گرچند گام آغازین است و نمی تواند به یک بارگی وضعیت را تغییر دهد، اما بدون تردید تهداب سنت نیک سیاسی در فرایندهای سیاسی در کشور گذاشته می شود. چه فرایندهای سیاسی که مربوط دولت و چه فرایندهای که مربوط نخبگان و جریان های سیاسی می گردد. پس بایستی این اقدام را به فال نیک گرفته و از آن حمایت کرد.
دیدگاه شما