افغانستان و امریکا این روزها، روابط سخت و دشواری را تجربه می کنند. طی بیش از یک دهه حضور امریکا و متحدانش در افغانستان شاید هیچ گاهی روابط دو کشور اینگونه پر تنش نبوده و احتمال گسست روابط میان دو کشور وجود نداشته است. اما اکنون رابطه دوستانه یک دهه گذشته بیش از هر زمان دیگری شکننده به نظر می رسد و هر آن احتمال گسست و انقطاع در آن متصور می باشد.تنش در روابط دو کشور پس از آن بالا گرفت که لویه جرگه مشورتی به امضای موافقت نامه امنیتی و دفاعی با امریکا رای مثبت داد، اما رییس جمهور کرزی بر خلاف تمامی توقعات و انتظارات تمایل چندانی برای امضای این موافقت نامه از خود نشان نمی دهد. شدت .

رسانه های امریکایی نیز از طرح گزینه خروج "صفری" نیروهای امریکایی از افغانستان خبر داده اند و یاد آور شده اند که عدم تمایل کرزی برای امضای موافقت نامه دفاعی و امنیتی میان کابل و واشنگتن، باعث شده امریکا در جستجوی راه های بدیل برای مبارزه با تروریزم و القاعده در منطقه شود. مجموع این سر و صداها حاکی از این امر است که صبر امریکایی ها به سر رسیده و این کشور بیشتر از این انگیزه کافی برای همکاری مشترک با افغانستان برای مبارزه با دهشت افگنی و تروریزم در منطقه را ندارد.

اما پرسش اساسی اینست که چرا رییس جمهور کرزی، برای امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا تعلل می کند و هر روز شرایط سخت تر و دشوار تری را برای امضای آن وضع می کند؟ رییس جمهور در شرایط کنونی برای مواجهه با امریکا چه گزینه هایی را در پیش رو دارد؟ آیا اساسا پافشاری رییس جمهور به عدم امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا می تواند خیر عمومی و صلاح جامعه را تامین کند؟

تعلل رییس جمهور برای امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا خیلی غیر منتظره است. هیچ کسی تا همین اواخر تصور نمی کرد که رییس جمهور برای امضای موافقت نامه امنیتی و دفاعی با امریکا این قدر تعلل کند. تا همین اواخر همه بر این باور بودند که اگر جرگه مشورتی به امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا رای موافق دهد، دیگر هیچ مانعی برای امضای آن باقی نخواهد ماند. همه می پنداشتند که در جرگه مشورتی ممکن مخالفت های جدی با امضای این موافقت نامه صورت گیرد و عبور از خوان جرگه آخرین نا همواری در مسیر امضای این موافقت نامه خواهد بود.

اما بر خلاف تمامی تصورات وانتظارات، جرگه مشورتی با اکثریت آرا به امضای موافقت نامه امنیتی با ایالات متحده امریکا رای موافق داد و نه تنها مهر تایید بر امضای آن زد، که بر امضای فوری و بلا قید و شرط آن نیز تاکید کرد. اکنون این موافقت نامه در ایستگاه ارگ ریاست جمهوری به مشکل مواجه شده و عبور از آن به یک امر دشوار و مساله آفرینی مبدل شده است. اینکه چرا رییس جمهور به یکبارگی چهره عوض کرد و این گونه سخت و مقاوم در برابر امریکا برای امضای این موافقت نامه قد برافراشته است، جای تامل دارد.

هرچند پیش از این نیز رییس جمهور هرازگاهی در برابر امریکا و کشورهای غربی مواضع سخت و شدیدی داشته و با صریح ترین الفاظ از آنان انتقاد کرده است، اما در زمینه های مشترک همکاری و تعامل دو جانبه هیچ گاهی از خود چنین رفتاری را بروز نداده بود. تا کنون تحلیل ها و تفسیرهای مختلفی از این رفتار رییس جمهور صورت گرفته؛ برخی آنرا در راستای امتیاز طلبی ها و استفاده ابزاری از آن تعبیر کرده اند، برخی دیگر آنرا به نگرانی رییس جمهور به قضاوت تاریخ نسبت داده و برخی نیز به مداخله امریکا در امور انتخابات و عدم اطمینان رییس جمهور از عدم حمایت غرب به ویژه امریکا از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نسبت داده اند. اما بیش از همه این ها به نظر می رسد یک مساله دیگر رییس جمهور را بیشتر نگران آینده همکاری های دفاعی و امنیتی میان امریکا و افغانستان کرده است.

این مساله اساسی، عدم اطمینان از تطبیق کامل مواد موافقت نامه امنیتی و هم چنین ضمانت هایی است که امریکا باید به عنوان شریک قدرتمند نظامی به افغانستان ارائه کند.شاید این نگرانی جدی برای رییس جمهوری وجود داشته باشد که افغانستان به عنوان یک کشور ضعیف در عدم ضمانت های لازم از سوی امریکا، برخی از مواد موافقت نامه میان دو کشور تطبیق نشود و یا دریک رابطه نا برابر از سوی امریکا نادیده گرفته شود. این دغدغه می تواند تنها دلیل موجه برای رییس جمهور از عدم امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا باشد، در غیر آن تمامی زمینه ها برای امضای موافقت نامه امنیتی با امریکا فراهم می باشد. 

به هر حال افغانستان اکنون در شرایط حساسی قرار گرفته است. امضا و یا عدم امضای این موافقت نامه امنیتی می تواند دو آینده متفاوتی را برای افغانستان رقم بزند. با امضای این موافقت نامه، افغانستان منافع خود را با منافع بزرگترین قدرت نظامی و سیاسی جهان پیوند می زند که برآیند آن مقابله مشترک دو کشور برای دفاع از این منافع و تهدیدات موجود علیه آن می باشد. اما اگر این اتفاق نیافتد، افغانستان یک بار دیگر همانند دهه هفتاد خورشیدی به حال خود رها شده و زمینه ها برای مداخله کشورهای منطقه ومیدان نبردهای نیابتی کشورهای همسود منطقه مبدل خواهد شد.

از آنجایکه افغانستان خود به تنهایی توانایی لازم برای برخورد جدی با انواع تهدیدهای مختلف موجود در سطح منطقه را ندارد، احتمال بروز آشوب و جنگ های بیشتر در این کشور متصور است. با این احتساب رییس جمهور دو گزینه را اکنون روی دست دارد: یکی اینکه، رییس جمهور به امریکا و کشورهای متحد آن که بیش از یک دهه است کمک های سخاوت مندانه زیادی را به افغانستان انجام داده، روی برگردانده و از تداوم دوستی با آنان ابا می ورزد. دوم اینکه، رییس جمهور تمامی ملاحظات شخصی خود را کنار گذاشته و پیوندی را که طی یک دهه گذشته میان دو کشور شکل گرفته، تقویت می بخشد.

به نظر می رسد صلاح مردم ما اینست که رییس جمهور در پایان ماموریت خود کاری نکند که این کشور دوباره به یک دهه قبل بازگردانده شود. مهم ترین مسئولیت رییس جمهور در این مقطع حساس تاریخی گذار کشور ازشرایط کنونی است و اگر او بتواند جریان یک دهه گذشته را با همکاری نزدیک و تنگاتنگ با ایالات متحده امریکا برای آینده نیز تمدید کند، بزرگترین خدمت را برای این کشور انجام داده است.