معلولیت یک پدیده بشری است که زندگی انسان‌ها در طول تاریخ ازآن فارغ نبوده است. در واقع معلولیت همزاد زندگی بشر بوده است؛ آنچه که موجب تفاوت یا کاهش و افزایش معلولیت در جوامع گردیده است علل یا زمینه‌های معلولیت است. مسئله معلولیت در جامعه همانند بسیاری از پدیده‌های دیگر بشری می‌تواند از زوایای گوناگون مورد ارزیابی قرارگیرد، و همینطور جامعه به تناسب شرایط و وضعیت و سطح آگاهی و برخورداری به  موضوع معلولیت نگاه‌های متفاوت دارد. براساس برآوردهای انجام یافته گفته می‌شود نزدیک به ده درصد جمعیت جهان را، معلولین تشکیل می‏دهند.از این میزان ارائه شده بیشترین رقم کشورهای جهان سوم را معلولین تشکیل می‌دهند.

درباب ریشه‌های معلولیت بطور کلی دو عامل در بوجود آمدن معلولیت یاد نقش دارد: عامل طبیعی و دیگری عامل غیرطبیعی ( بیماری، جنگ، آسیب‌های گوناگون و....).

جامعه ما نیز به مانند هرجامعه ای دیگر افراد و اشخاص دارای معلولیت خود را در خود داشته است. شاید آنچه که در گذشته موضوع معلولیت مورد توجه قرار نداشته است اولا عدم آگاهی عمومی است؛ دوما فقدان امکانات و زمینه  اطلاع رسانی می‌باشد. به تناسب رشد اجتماعی و افزایش آگاهی جامعه و توسعه امکانات اطلاع رسانی مسئله معلولیت اکنون بدل به یک موضوع حاد و جدی اجتماعی گردیده است که بسیاری از موضوعات حقوقی و سیاسی واجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است. متاسفانه سه دهه جنگ و بحران سیاسی، نظامی و اجتماعی، تعداد معلولین را در کشور بیش از سایر کشورها، به گونه قابل ملاحظه‏ای افزایش داده است. گفته می‌شود که نزدیک به یک میلیون نفر دارای معلولیت بوده و از پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن رنج می‌برند. هرچند واقعیت آنست که این‏که تاچه تعداد از این معلولین، در اثر جنگ‏های خانمان‏سوز دچار معلولیت شده‏اند و به چه تعداد دیگر از این افراد دارای معلولیت مادرزادی یا طبیعی‏اند،آمار دقیقی در دست نیست. گزارش‌های نشر شده، هرچند معلومات اولیه را در اختیار می‌گذارد، اما آمار و اطلاعات دقیق را در اختیار قرار نمی‌دهد. تاسف دیگر در این است با در نظرداشت اینکه هنوز جنگ و بحران در کشور جریان دارد، متاسفانه معلولیت افراد جامعه نیز به نقط توقف نرسیده است. هم چنین عدم دسترسی بخش‌هایی از جامعه به صحت و امکانات بهداشتی سبب گردیده است که روند دچار شدن افراد جامعه به معلولیت تقویت گردد.

به هرروی با توجه به ارقام و معلومات اولیه درباره اشخاص دارای معلولیت در جامعه، توقع جدی برده می‌شود تا هرچه بهتر و بیش‏تر برای افراد دارای معلولیت، کار و هزینه لازم اختصاص داده شود، سهولت‌ها و امکانات لازم فراهم گردد تا آنان نیز هم چون افراد سالم، جذب جامعه شده و نقش خود را در عرصه های مختلف به شایستگی ایفا نمایند.

همانطور که گفته شد بر اساس واقعیت‌های دریافتی و شواهد متقن کاملا روشن است که معلولیت هرگز به معنای محرویت نیست؛ هیچ انسانی فقط به دلیل داشتن نقص یا کاستی جسمی از حقوق انسانی و بشری خود محروم نمی‌گردد که هیچ کسی دیگری نیز حق ندارد که حقوق و کرامت شخص دارای معلولیت را زیر سوال قرار دهد. بلکه در مقابل همه افراد جامعه مسئولیت دارند که در احترام نهادن و رعایت حقوق یکدیگر و حفظ کرامت و شخصیت هم مساعی جدی و نهایی را بخرج دهد. در این راستا کاملا طبیعی و مهم به نظر می‌رسد که جامعه برای دسترسی افراد دارای معلولیت به حقوق انسانی شان و منزلت و جایگاه شایسته انسانی شان در جامعه بایستی راهکارهای مناسب و سهولت‌های لازم را فراهم گرداند.

در این راستا هر چنن مسئولین حکومتی از جمله مسئولان وزارت کار و امور اجتماعی و شهدا و معلولین ادعا دارند که دولت برای معلولین برنامه هایی اساسی را تاکنون روی دست داشته و در آینده‌ها هم برای بهبودی وضعیت معلولین هر آنچه در توان دارد انجام خواهد داد. از جمله گفته می‌شود بخش بزرگ معلولین کشور وارد کورس‌های سوادآموزی و هم چنین آموزش‌های حرفه ای و مسلکی شده اند و این مراکز برای باسواد و مسلکی ساختن معلولین از سوی وزارت کار و امور اجتماعی و شهدا و معلولین تاسیس شده است؛ هم چنین سعی گردیده که از لحاظ قانونی نیز با تصویب قانون تحت پوشش قرار گرفته و معاش ماهوار دریافت دارند و .....با وجود همه این ادعاها متاسفانه هم اکنون معلولین کشور یکی از آسیب پذیرترین و فراموش شده ترین قشرهای جامعه بشمار می‌روند. آنان در شرایط و حالت‌های بسیار سخت و آزاردهنده بسربرده و زندگی می‌نمایند. این گفته‌های مقام‌های حکومتی و ذیربط برای بهتر شدن وضعیت معلولین در حالی مطرح می شود که هنوز هم هزاران معلول با وضعیت رقت بار در جاده‌ها و کوچه‌های پایتخت و ولایات بسر می‌برند و تاکنون تغییری مشهود در وضعیت آنها هویدا نشده است.

واقعیت روشن آنست که جامعه معلولین نیازمند توجهات جدی است.  زیرا بدلیل مشکلات شدید آنان از قبیل بی سرپناهی و مشکلات اقتصادی و در نتیجه تحصیل این قشر در معرض فشار های شدید روحی و روانی اند. آنان بعنوان شهروندان جامعه نباید چنین احساس نمایند که معلولیت جسمی سبب محرومیت آنان از حقوق انسانی و قانونی شان می گردد. حکومت و نهادهای ذیربط حقوق بشری و در ارتباط با جامعه معلولین مسئولیت دارند که تمهیدات لازم را فراهم گردانند. یکی از اقدام های اساسی این است که بعنوان پیش درآمد برای تامین جایگاه شایسته اشخاص دارای معلولیت در جامعه انجام کار فرهنگی یا فرهنگ سازی حقوق معلولین است. راهکار فرهنگ سازی ایجاب می نماید که مسئولین مربوطه در زمینه بهبود وضعیت معلولین در جامعه فرهنگ‏سازی نمایند، آنان بایستی یک تعریف تازه و مطابق به واقعیت از معلولین برای جامعه معلولین و کل جامعه ارائه دهند. باید به جامعه فهمانده شود که اصولا معلولیت یک قهر الهی و یک طاعون مخوف اجتماعی و معلول، انسانی مفلوک، عاجز و شایسته کنار نشستن و تنهایی نیست، بلکه معلولیت انحرافی است در مسیر روابط طبیعی، علی‏ و معلولی و معلول حادثه‏دیده‏ای است در این فرایند ناخوشایند.

بنابراین، زمانی‏که معلول به خوبی شناخته شود و توانایی و ضعفش به درستی در جامعه انعکاس یابد، حقوق و تکلیف او نیز مشخص می‏شود؛ به عبارتی حقوق و تکلیف را ویژگی‏های یک نقش تعیین می‏کند. لذا حقوق و تکلیف شخص معلول نیز در سایه ویژگی‏های نقش او تعریف ‏گردد. در این‏جاست که تحقیر و ترحم در مورد معلول بی‏معنا می‏شود و معلولیت محدودیت اگر باشد ولی هرگز توجیه کننده محرومیت نیست.