افغانستان بنا به تقویم انتخابات بنا است سومین انتخابات ریاست جمهوری را تجربه نماید. انتخابات پیش رو، از جهت های با دو انتخابات ریاست جمهوری قبلی متفاوت است. تفاوت این انتخابات از چند جهت است. اول؛ در انتخابات اول ریاست جمهوری قدرت سیاسی از به حامد کرزی رئیس حکومت انتقالی واگذار شد. به عبارت دیگر، قدرت سیاسی به فردی واگذار شد که او قبل آن قدرت را در دست داشتند. در انتخابات دوم ریاست جمهوری، قدرت سیاسی دوباره به رئیس جمهوری قبلی واگذار شد. در انتخابات پیش رو، اما رئیس جمهور حق کاندید شدن ندارد. بنابراین می توان گفت که برای اولین بار فرصت انتقال قدرت سیاسی به صورت مسالمت آمیز انتقال می یابد. دوم؛ انتخابات ریاست جمهوری همزمان است با خروج نیرو های بین المللی و واگذاری مسئولیت های امنیتی به نیرو های امنیتی افغانستان. بنابراین از این جهت نیز، انتخابات ریاست جمهوری و فرد پیروز مهم است که چگونه می تواند بدون نیرو های بین الملللی وضعیت را کنترل نمایند. سوم؛ انتخابات ریاست جمهوری و خروج نیرو های بین المللی این مسئله را مطرح می کند که آیا نظام مبتنی بر قانون اساسی تداوم می یابد و یا اینکه نظام فرو می پاشد. به همین خاطر مهم است که رئیس جمهور بعدی آیا خواهان تداوم نظام فعلی است و یا اینکه به سمت گزینه های شکست خورده و تجربه شده پیش می رود.در این نوشتار تلاش می شود این مسائل به بحث گرفته شود.

تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی افغانستان تجربه ای را نشان نمی دهد که قدرت سیاسی به صورت مسالمت آمیز انتقال یافته باشد. ما در تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی خود جز "کشته شدن بر سریر قدرت" چیزی دیگر تجربه نکرده ایم. ما به خاطر قدرت سیاسی کشته ایم و کشته داده ایم. تنها در دهه جدید و آن با هم حمایت و پشتیبانی جامعه جهانی ما توانستیم بیش از یک دهه ثبات سیاسی نسبی داشته باشیم. بنابراین برای ما(افغانستانی ها) مهم است که تامل نمایم که آیا ثبات سیاسی و نظام مبتنی بر قانون اساسی را حفظ می نمایم و یا اینکه به تجربه های گذشته تاریخی خود بر می گردیم.

از آنجایی که تجربه تاریخی ما در باب انتقال قدرت سیاسی، تلخ و دردآور بوده استبنابراین حفظ نظام مبتنی بر قانون اساسی دارای اهمیت اساسی می باشد. ما بیش از همه چیز، نیازمند دموکراسی جوان و شکننده خود می باشیم. ما نیازمند آنیم تا قانون اساسی را حفظ نمایم و ارزش های نهفته در آن را تحکیم بخشیم. این مسئله از آنجا مطرح می شود که تا هنوز، ارزش ها و هنجار های نهفته در قانون اساسی تحکیم نیافته است.از آنجایی که قانون اساسی ما از جهت های مختلف، بهترین قانون اساسی در سطح منطقه می باشد ما نیازمند آنیم تا آن را حفظ نمایم. از طرف دیگر، ما در طول تاریخ سیاسی خود، تجربه چنین قانون را نداشته ایم.

انتخابات ریاست جمهوری با مسئله تداوم نهاد ها و تقویت نهاد های برحال نیز پیوند دارند. انتخابات چگونه می تواند، منجر به تداوم نهاد های برحال شود. نهاد های که با توجه به قانون اساسی شکل گرفته و دارای یک سری کارکرد های می باشد. اگر چه نهاد های شکل گرفته، دچار انحراف کارکردی و یا دچار بد کارکردی شده است.اما، وجود نهاد ها با کارکرد های بد به از عدم وجود آن ها است. بنابراین برگذاری انتخابات و انتقال قدرت سیاسی به صورت مسالمت آمیز بدون شک منجر به تداوم نهاد های برحال نیز خواهد شد. بنابراین از این جهت نیز، انتخابات ریاست جمهوری برای ما دارای اهمیت اساسی می باشد.

مهمترین مسئله در پیوند با انتخابات، حفظ حقوق اقلیت های قومی می باشد. اگر چه افغانستان کشور اقلیت ها است. اما برخی از اقلیت ها نفوذ و قدرت بیشتر دارد و برخی دیگر، در طول تاریخ سیاسی افغانستان در حاشیه بوده است و در حاشیه نگه داشته شده است. نظام کنونی و قانون اساسی فعلی، حقوق اقلیت ها را به رسمیت شناخته است. بنابراین مهم است که قدرت سیاسی به فردی واگذار شود که آن فرد باور به ارزش های موجود در قانون اساسی داشته باشد و به برابری همه انسان ها باورمند باشد. اقلیت های حاشیه ای همیشه از سوی اقلیت های در متن و در مرکز سرکوب و قتل عام شده اند. اقلیت های در متن هیچ گاه فرصت را برای اقلیت های حاشیه ای نداده است. اگر فرصت های به صورت تصادفی پیش آمده است، اقلیت های حاکم تلاش نموده است آن فرصت ها را از دست اقلیت های حاشیه ای بگیرد. توجه به این مسئله می تواند ما را با نظم جدید جهانی نیز پیوند دهند. به عبارتی، نظم جدید جهانی همراه است با پذیرش حقوق بشر و برابری و برادری. در صورتی که حقوق اقلیت ها رعایت نشود بدون شک پیوند ما با نظم جدید جهانی نیز گسسته می شود و ما از نظم جدید جهانی دور خواهیم شد.

این موضوعات را که بیان نمودیم چگونه قابل حفظ است. حفظ نظام کنونی، حفظ نهاد ها و توجه به حقوق اقلیت ها به دو مسئله بر می گردد. به نخبگان سیاسی و به مردم افغانستان. باید این مسئله را به مردم افغانستان بفهمانیم که بازگشت به تجربه های گذشته، به زیان همه است. یعنی همه اقلیت های قومی از بازگشت به گذشته و تکرار تجربه های قبلی متضرر می شوند. تداوم وضعیت کنونی، برای نخبگان سیاسی نیز، بهتر می باشد. بنابراین مردم باید با مشارکت گسترده خود در انتخابات و انتخاب فرد شایسته تلاش نمایند که نظام مبتنی بر قانون اساسی، نهاد های موجود را حفظ نموده و تیمی را انتخاب نمایند که بتواند تحول و دگرگونی در زیر ساخت ها به وجود بیاورد. در صورتی که مردم این مهم را درک ننمایند و به سوی گروه های بنیادگرا بروند و هم دست با آن ها امنیت انتخابات را به هم بزند، بدون شک همه مردم افغانستان متضرر خواهد شد. زیرا از بر هم زدن ثبات سیاسی هیچ سودی به دست نخواهد آورد. مگر اینکه گروه های بنیاد گرا روی کار بیایند که آن گروه ها هیچ گونه باور به ارزش های موجود در قانون اساسی باور ندارند. همچنین گروه های روی کار خواهد آمد که آن گروه ها به حقوق اقلیت ها باورمند نمی باشند و بدون شک اقلیت های زیادی را سرکوب و قتل عام خواهد نمود. بنابراین مردم و نخبگان سیاسی ما باید تلاش نمایند که در انتخابات پیش رو مشارکت گسترده داشته باشند و با این کار خود باعث تداوم نظام کنونی گردد.

بنابراین می توان گفت که انتخابات ریاست جمهوری از جهت های مختلف برای ما دارای اهمیت می باشد. جدا از اینکه برای اولین ما، انتقال مسالمت آمیز قدرت را تجربه می نمایم. انتخابات پیش رو باعث تداوم نظام فعلی نیز می شود. برگذاری موفقیت آمیز انتخابات بدون شک باعث تداوم و دگرگونی در سیاست، اقتصاد، اجتماع و فرهنگ ما خواهد شد.