چند روز دیگر افغانستان سومین دور انتخابات ریاست جمهوری را برگزار می کند. اولین باری خواهد بود که مردم افغانستان به شکل مسالمت آمیز و بدون منازعه قدرت را از شخصی به شخص دیگر انتقال می دهد. اگر چه خیلی ها این انتخابات را اولین انتقال قدرت سیاسی به شکل مسالمت آمیز می داند اما برخی دیگر بر این باور است که نگرانی های در این باب وجود دارد. در نوشتار کنونی سعی می شود دغدغه های بعد از انتخابات را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

مهمترین مسئله این است که آیا کاندیدان ریاست جمهوری نتیجه انتخابات را خواهد پذیرفت. این دغدغه از آنجا مطرح است که رأی مردم تا حدودی به شکل مساویانه و تفاوت کم میان سه کاندید ریاست جمهوری تقسیم شده است. در چنین شرایطی هیچ یک از کاندیدان ریاست جمهوری نمی تواند در دور اول پیروز گردد. بنابراین اگر آرایش کاندیدان ریاست جمهوری به شکل کنونی باقی بماند، در دور اول پیروزی وجود نخواهد داشت. این مهم را هم مردم و هم کاندیدان ریاست جمهوری درک نموده است. بنابراین هیچ کاندیدی برنده شدن کاندید دیگر را در دور اول قبول نمی کند. این مسئله تا حدودی در صحبت های برخی کاندیدان ریاست جمهوری بازتاب یافته است. به عنوان نمونه داکتر عبدالله عبدالله بار ها از تقلب در انتخابات هشدار داده است. او رقیب خود را نه کاندیدان ریاست جمهوری بلکه تقلب می داند.‏ در شعار های انتخاباتی شان نیز این مسئله بازتاب یافته است. در روزهای اخیر داکتر اشرف غنی احمد زی نیز در صحبت های خود نسبت به تقلب در انتخابات ابراز نگرانی نموده است.‏ مطرح نمودن مسئله تقلب به معنی این است که این کاندیدان نتیجه انتخابات را قبول نمی کند.‏ قبول نشدن نتیجه انتخابات یکی از جدی ترین دغدغه پسا انتخاباتی است. این مسئله می تواند ثبات سیاسی و همه دستاورد ها را با خطر مواجه نماید.‏

برای جلوگیری از تقلب مکانیسم های نظارتی باید افزایش یابد. همچنین برای جلوگیری از بروز مخالفت ها نیازمند آنیم تا آرایش کاندیدان ریاست جمهوری را به خاطر حفظ وضعیت موجود تغییر دهیم. بدین معنی در صورتی که یکی از کاندیدان مطرح به نفع یک کاندید دیگر کنار برود میزان آراء یک کاندید بالا می رود و نتیجه انتخابات قابل قبول خواهد بود. از آنجایی که وضعیت امنیتی با نزدیک شدن انتخابات بدتر می شود، بنابراین احتمال آن می رود که نهاد های بین المللی نتواند بر پروسه انتخابات نظارت نماید. بنابراین گزینه بعدی تغییر در آرایش انتخاباتی است. این مهم را نخبگان سیاسی می تواند انجام دهد. کاندیدان ریاست جمهوری نیز با درک این مسائل باید رفتار عقلانی نموده و نگذارد که افغانستان یک بار دیگر وارد کشمکش ها و منازعات خونین شود.‏

دغدغه دیگر بعد از انتخابات تقسیم قدرت می باشد.‏ در افغانستان همیشه تقسیم قدرت همراه با منازعه و زد و بند های طولانی مدت میان گروه های اجتماعی بوده است.‏ فرض این که نتیجه انتخابات قبول شد و تیم برنده قدرت سیاسی را به دست گرفت چه تضمین وجود دارد که گروه های اجتماعی به اندازه شعاع وجود خود در ساختار قدرت سهیم می باشد.‏ در هر یک از تکت های انتخاباتی این مشکل وجود دارد.‏ بنابراین مسئله تقسیم قدرت بعد از انتخابات یکی از جدی ترین دغدغه می باشد.‏ تقسیم نابرابر قدرت میان گروه های اجتماعی به همان اندازه خطرناک است که قبول نکردن نتیجه انتخابات. زیرا در هر صورت نخبگان گروه های اجتماعی دست به بسیج مردم می زند و ثبات سیاسی را با خطر مواجه می سازد.‏ بنابراین تیم برنده مسئله تقسیم قدرت میان گروه های اجتماعی را در نظر بگیرد.‏ ذکر این مسئله از آنجا مهم می باشد که برخی تکت های انتخاباتی ممکن است تنها به ترکیب تیم انتخاباتی خود توجه نماید و برخی گروه های اجتماعی را به حاشیه قرار دهد.‏ حاشیه قرار دادن یک گروه اجتماعی در شرایط کنونی به منافع مردم افغانستان نیست.‏

نظرسنجی ها نشان می دهد که مشارکت مردم در انتخابات گسترده و وسیع خواهد بود. از آنجایی که مردم افغانستان چندین انتخابات را تجربه نموده است بنابراین با مشارکت خود یک سری خواسته ها و نیاز های دارد. رأی به یک تکت انتخاباتی به معنی برآوردن و توجه به خواسته ها و نیاز های مردم می باشد. در صورتی که تیم پیروز به خواسته ها و نیاز های مردم توجه نکند احتمال این وجود دارد که مردم حمایت خود را از حکومت بگیرد. در آن صورت حکومت مشروعیت خود را از دست خواهد داد و حکومت با بحران مشروعیت مواجه خواهد شد.‏ حتی این احتمال وجود دارد که تیم برنده از اول با بحران مشروعیت مواجه باشد. بحران مشروعیت آغاز بحرانی است که بحران های دیگر بعد از آن یکی بعد دیگری سراغ حکومت می آید. بنابراین بحران مشروعیت از همین آغاز ممکن است با حکومت همراه باشد. حکومت اگر این مهم را با سیاست ها و کارکرد های خود به دست نیاورد احتمال وخیم شدن اوضاع سیاسی وجود دارد.‏

هر یک از موضوعات مذکور حائز اهمیت می باشد. زیرا ما در طول تاریخ سیاسی ما با این چنین موضوعات مواجه نبوده ایم.‏ مسئله انتقال قدرت سیاسی به شکل مسالمت آمیز در هیچ یک از برهه سیاسی ما مطرح نموده است.‏ ما در تقسیم قدرت سیاسی منازعه نموده ایم. از آنجایی که انتقال قدرت سیاسی به شکل مسالمت آمیز و به نحوه دموکراتیک جزء فرهنگ سیاسی ما نمی باشد احتمال این وجود دارد که ما به سوی الگو های گذشته برگردیم و یک بار دیگر به خاطر قدرت سیاسی با همدیگر بجنگیم.‏ تقسیم بندی قدرت نیز عین انتقال قدرت مسئله ساز بوده است. در تاریخ سیاسی ما برخورد های مختلف با گروه های اجتماعی مختلف به ثبت رسیده است. از حذف و سرکوب و غارت گرفته تا دادن سهم اندک در قدرت.‏ تنها در سال های اخیر حضور نیرو های بین المللی به تمام اقوام افغانستان سهمی در قدرت سیاسی داده شد. اما این مسئله رفته رفته به شکل سمبلیک درآمد و حضور اقوام و گروه های اجتماعی دیگر کمرنگ شد. به عنوان مثال در کابینه برحال کشور، برخی گروه های اجتماعی تنها حضور سمبلیک دارند.‏ در حالی که برخی دیگر حامل بیشترین قدرت سیاسی می باشد.‏ مسئله مشروعیت قانونی و دموکراتیک نیز در افغانستان تازگی دارد. در طول تاریخ افغانستان مشروعیت یا کاریزمایی و یا سنتی بوده است. به عبارت دیگر، مشروعیت یا مبتنی بر سنت ها و عادات و رسوم بوده است یا اینکه مشروعیت مبتنی بر ویژگی ها و خصوصیات فردی شخص.‏

در پایان این مقال باید گفت که این موضوعات مهمترین مسائل پسا انتخاباتی است.‏ هر یک از این موضوعات می تواند منجر به دگرگونی مثبت و منفی گردد. بی توجهی به این مسائل بدون شک منجر به بی ثباتی و هرج و مرج می شود. توجه به این مسائل ما را از بحران های احتمال نجات می دهد.‏ کاندیدان ریاست جمهوری بیش از دیگران نیازمند توجه به این مسائل است. زیرا کاندیدان اولین کسانی است که با این مسائل برخورد می کند.‏