صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

مهم ترین چالشهای فراروی رئیس جمهور آینده

-

مهم ترین چالشهای فراروی رئیس جمهور آینده

رئیس جمهور آینده در تمامی حوزه های سیاست داخلی و خارجی، اقتصاد، فرهنگ، امنیت و مبارزه با تروریزم با چالشهای جدی مواجه است. در حوزه سیاست خارجی مشکلات فزاینده فراروی حکومت آینده قرار دارد. جلب اعتماد و داشتن روابطه نیک و دوستانه با یک دولت و ملت دهه ها بطول می انجامد اما تخریب آن می تواند با یک بیانیه و چند جمله در یک سخنرانی مقامات ارشد یک دولت صورت پذیرد. افغانستان در سالهای نخستین روند جدید روابط نسبتان خوبی با جامعه جهانی برقرار کرد و حمایت ها و کمک های گسترده جهانی را به خود جلب کرد اما در سالهای واپسین این روابط کمی رو به خرابی گرایید و موضع گیری های که در افغانستان نسبت به مسائل بین المللی و جهانی افغانستان صورت گرفت این روابط را تا حدودی تحت تاثیر قرار داد. روابط افغانستان چه با کشورهای منطقه و چه با کشورهای دور تر یکی از اصلی ترین فاکتورهای است که می تواند آینده افغانستان را تضمین کند. افغانستان محاط به خشکی است و به آبهای آزاد دست رسی ندارد این یعنی در حوزه ترانزیت افغانستان کاملا وابسته به همسایگان خود است و طبیعی است که کوچک ترین مسائل فی مابین این کشورها با افغانستان می تواند مشکلات و موانع فراوانی را فراروی دولت مردان افغانستان قرار دهد.

افغانستان کشور ضعیف و ناتوانی است که میان قدرتهای مهم متخاصم و درگیر قرار گرفته است این وضعیت هم می تواند برای افغانستان فرصت باشد و هم تهدید. روابط تنش آلود کشورهای منطقه و اطراف افغانستان همواره افغانستان را متاثر ساخته است و این مسائل در یک دهه گذشته نیز کاملا در تحولات افغانستان مشهود بود. بنا براین در حوزه سیاست خارجی افغانستان به شدت نیازمند رویکرد ویژه ای است که بتواند از این وضعیت کمتر آسیب ببیند. نزدیکی بیش از حد به هند با حساسیت پاکستان همراه خواهد بود و نزدیکی زیاد با همسایه غربی حساسیت ها عربستان و حامیان غربی افغانستان را بدنبال خواهد داشت. از طرفی دیگر روابط نزدیک با پاکستان و ایران می تواند حساسیت های دیگری را به همراه داشته باشد و اگر در این زمینه ها افغانستان با دقت بالا عمل نکند می تواند به دشمنی ها و خصومت های پایدار قدرتها منطقه گرفتار آید که بیرون آمدن از آن برای این کشور بسیار دشوار است. افغانستان به هر میزانی که به قدرت های منطقه ای مانند هند، چین و روسیه نزدیک شود حمایت های قدرتهای غربی را از دست می دهد و به هر میزانی که به قدرتهای فرامنطه ای وابسته باشد از گزند سیاست های تنش آلود منطقه ای در امان نخواهد ماند. بنا بر این رهبری سیاسی آینده افغانستان در حوزه سیاست خارجی حقیقتا چالشهای جدی را پیش روی خود خواهد داشت.

در حوزه سیاست داخلی اصلی ترین مسئله در افغانستان مقوله امنیت است که خود با انبوهی از عوامل دیگر گره خورده است. نا امنی در افغانستان رابطه مستقیم با مقوله مواد مخدر، باورهای افراط گرایانه مذهبی و سنت های قبیله ای، کشمکش ها و نزاع های قبیله ای و قومی، تنش های منطقه ای و ... دارد. بنا براین مهار نا امنی ها در افغانستان در صورتی ممکن است که مجموعه ای از سلسله عوامل مختلف را شناسایی و رصد کرد. مهار مواد مخدر خود از توان دولت افغانستان خارج است تجربه یک دهه گذشته نشان می دهد که مجموعه ای از عوامل مختلف داخلی و بین المللی در گسترش تولید و قاچاق مواد مخدر در این منطقه از جهان نقش دارد. برای رئیس جمهور آینده دشوار خواهد بود که بتواند در مهار مواد مخدر بدون همکاری های صادقانه بین المللی توفیقی داشته باشد. تا زمانیکه  تقاضای زیاد در بازار منطقه و جهان باشد و زمینه وا مکان ترانزیت و حمل و نقل این مواد هم در کشورهای منطقه فراهم باشد این مواد همچنان تولید و قاچاق خواهد شد. از طرفی مخالفان مسلح یکی از اصلی ترین منابع تمویل مالی شان همین مواد است تا این مواد مهار نگردد نا امنی ها در کشور نیز تحت کنترل نخواهد آمد.

اقتصاد افغانستان به شدت وابسته به کمک های جهانی است و این کمک ها در صورتی می تواند ادامه یابد که روابط افغانتسان با جهان بهبود یابد و سیاست های نادرست کنونی در حوزه سیاست خارجی بازبینی جدی گردد. موافقت نامه های راهبردی با ناتو، آمریکا، و سایر کشورهای منطقه و جهان می تواند در بهبود وضع اقتصادی افغانستان کمک کند اما اکنون وضعیت بگونه ای است که جامعه جهانی را نسبت به مسائل افغانستان دلسرد نشان می دهدو همه گان سعی دارند افغانستان را ترک بگویند. بازسازی درست روابط خارجی افغانستان فرایند زمان بر و دشواری است که رئیس جمهور آینده و تیم همراه باید روی آن به جد تمرکز نموده و سعی نماید بزود ترین فرصت ممکن به ترمیم روابط با کشورهای منطقه و جهان اقدام نماید. درست است که افغانستان باید به استقلال بیشتر سیاسی و اقتصادی نظامی باید دست یابد اما این استقلال از رهگذر تقویت بنیانهای داخلی امکان پذیر است این تقویت ممکن نیست مگر با تداوم کمک های جهانی برای مدت طولانی تر. بنا براین همراهی و همکاری با جهان در جهت ساختن زیر بناهای اساسی در داخل باید صورت بگیرد تا در بلند مدت افغانتسان بتواند روی پای خود بایستد.

مهم ترین چالش فراوری دولت ها در افغانستان چالشهای فرهنگی است. نابسامانی ها، بحرانهای پی هم در افغانستان ریشه در فرهنگ جامعه افغانی دارد. جنگ، خشونت، ترور، قوم گرایی، نژاد پرستی، اختلاف، فقر، بیکاری، بی اعتمادی، و ... همگی از فرهنگ یک ملت مایه می گیرد. خشونت های که علیه زن افغانی صورت می گیرد در هیچ جامعه ای دیگری بدیل ندارد. تروریزم درست است که یک پدیده وارداتی در افغانستان است اما زمینه ها و بسترهای رشد آن در فرهنگ باورها و سنت های برخی اقوام این کشور کاملا موجود بوده است که در غیر آن صورت این پدیده در افغانستان به این میزان رشد نمی کرد و گسترش نمی یافت. اختلافات قومی، تباری و برخوردهای خشونت بار در این کشور بیش از آنکه ریشه در مسائل منطقه ای و فرا منطقه ای داشته باشد ریشه در فرهنگ جامعه افغانی دارد. همین اکنون کاندیدان ریاست جمهوری خواسته و یا ناخواسته در دایره تنگ مسائل قومی و تبار گرفتار آمده اند و ترکیب تیم های همراه شان گویای این حقیقت تلخ است. مبارزه در این مسیر بسیار دشوار و سخت ترین مبارزات طولانی در افغانسستان خواهد بود. اصلاح کژی های فرهنگی در یک جامعه از زمان بر ترین فرایند ها و دشوار ترین مسیر ها است.

بنا براین در تمامی حوزه های اقتصادی، سیاسی، و امنیتی دولتهای آینده تنها زمانی می توانند توفیق جدی داشته باشند که در بخش فرهنگی سرمایه گذاری های کلان و جدی داشته باشند. فساد در افغانستان زمانی ریشه کن می شود که ریشه ها و بسترهای فرهنگی آن از بین برده شود. خشونت در افغانستان تنها زمانی مهار می گردد که مبارزات طولانی و پی گیر فرهنگی در این زمینه صورت بگیرد. امنیت زمانی می تواند به درستی تامین شود که تنها به بعد سخت افزاری تامین امنیت توجه نشود بلکه به بعد نرم افزاری آن که به مقوله فرهنگ مربوط است نیز توجه شود. در یک دهه گذشته متاسفانه کمتر به مقوله فرهنگ توجه شده است و همین مسئله چالشهای فزاینده ی را در حوزه ها مختلف یاد شده برای افغانستان بدنبال داشته است. از این رو رئیس جمهور آینده باید بیش از هر مقوله ی دیگر به مقوله فرهنگ باید توجه و تمرکز داشته باشد.

دیدگاه شما