انتخابات ریاست جمهوری سال روان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین انتخابات‌های بود که مردم ما درحیات سیاسی خود شاهد آن بوده و تجربه کردند. از یک سوی آمادگی کامل نیروهای امنیتی و کمیسیون مستقل انتخابات برای برگزاری انتخابات بررغم مخالفت و تهدید جدی مخالفان مسلح، بخصوص طالبان؛ اشتراک وسیع و گسترده مردم در انتخابات از سوی دیگر برشکوه آن بیش از پیش افزود و تمجید و ستایش همگان را بر انگیخت. اینک که بیش از یک هفته از برگزاری انتخابات می‌گذرد، مردم منتظر نتیجه آراء خویش اند و در این باره نگرانی‌های جدی را در ارتباط با صیانت و امانت داری آراء خود دارند. در این ارتباط طبیعی است که با گذشت هر روز از حماسه ملی حضور مردم در انتخابات، بحث پیروز میدان این رقابت نیز داغ‌تر گردد. اما مردم نگران این موضوع اند که مبادا شکوه و عظمتی که در روز برگزاری انتخابات رقم خورد، در اثر عدم شفافیت و عدم دقت در شمارش آن و نیز در بازی‌های پشت پرده سیاسی که در این روزها به شدت شایع گردیده است از بین نرو. متاسفانه اظهار نظرهای رسمی و غیررسمی مبنی بر اینکه در انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای ولایتی تقلبات‌های گسترده و جدی صورت گرفته است، اذهان عموم را بیش از اندازه متاثر ساخته است. زیرا همانطور که شاهد بودیم انتخابات یادشده در شرایط خاص و با وضعیت ویژه برگزار شد. به همین دلیل مردم انتظار داشتند که در چنین انتخاباتی حداقل شاهد تقلیل ادعای دستبرد و تقلب در انتخابات باشند. از آنجای که مردم علی‌رغم تهدید از سوی طالبان، با وسعت و گستردگی فوق العاده در این پروسه اشتراک کرده و تهدیدهای یاد شده را نادیده گرفتند و به درخواست‌های مخالفین و طالبان جواب قاطع " نه " گفتند و به دموکراسی و پروسه دموکراتیزه شدن کشور جواب قاطع مثبت گفتند ، این انتظار را ایجاد کرده بود که مسئله انتخابات و صیانت از آراء مردم از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی جدی گرفته شود تا این پروسه ملی از دستبرد محفوظ بماند. اما وقتی از سوی خود نهادهای انتخاباتی اعلام می‌شود که تخلفاتی در این پروسه صورت گرفته و دستبردهایی زده شده است، این بدان معنا تلقی می‌گردد که پروسه نظارت و صیانت از آرای مردم و اسناد انتخاباتی، آن‌گونه که باید و شاید، با دقت و قاطعیت صورت نگرفته است. در نظام یا ساختار انتخاباتی کشور دو کمیسیون و تشکیلات مستقل به‌عنوان تشکیلات دایمی برای سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی‌های مربوط به برگزاری انتخابات وجود دارد. افراد و اشخاصی با تشریفات و امتیازات قابل ملاحظه برای مدیریت و رهبری این دو تشکل نیز در نظر گرفته می‌شوند. وقتی چنین تدابیری وجود دارد و برای این‌که انتخابات به‌صورت مطلوب برگزار و مدیریت شود، بطور قطع این دو نهاد نیز بایستی بتواند پاسخگوی انتظارهای مردم در زمینه انتخابات باشند. اینک زمان آن فرارسیده است که مسئولان کمیسیون‌های یادشده در انجام مسئولیت خویش دقت بخرج داده و انتظاراهای مردم را پاسخگو باشند.

متاسفانه بنابه علل/دلایل مختلفی اعتماد مردم در سیزده سال گذشته نسبت به برخی سیاستمداران و حتا کارکرد کمیسیون یاد شده یا از بین رفته و یا خدشه دار شده است. به همین جهت در شرایط کنونی در رابطه با کنش‌ها و واکنش‌های و اعلام نظرها با یک نوع سؤ ظن و نگرانی همراه بوده و امکان خیانت و دخل و تصرف‌های بیجا در آرای مردم را دور از تصور نمی دانند. هرچند بسیاری معتقد اند که میزان جعل و تقلب در انتخابات یادشده بسیار کم‌تر از دوران گذشته بوده است؛ اما این نگرانی تا هنوز به قوت خود باقی است که حلقات مشخصی تقلب‌هایی را در جریان شمارش آراء، انتقال صندوق‌ها و قرنطین کردن برخی صندوق‌های و... سامان دهند. البته این نکته قابل یادآوری است که وجود تقلب در هرانتخاباتی و با توجه به وضعیت کشور و ضعف‌ها و کاستی‌های موجود تا اندازه ای قابل پیش بینی بوده است و دور از انتظار نیست، ولی این انتظار وجود ندارد که خود نهادهای ملی و مربوطه نتوانند انتخابات را اداره نموده و با عدم احساس مسئولیت مشروعیت انتخابات را زیر سئوال قرار دهند. آنان نباید از یاد ببرند که مردم ما با وجود تهدیدهای امنیتی و مشکل‌های دیگر، به پای صندوق‌های رای رفتند و نشان دادند که خواستار دموکراسی‌اند و می‌خواهند رای‌شان، سرنوشت دولت آینده را تعیین کنند. چنین حضور و اشتیاق و شوری نباید به هیچ انگاشته شود.

اگرچه کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی از حفاظت کامل آرای مردم خبر داده اند و وعده سپرده اند که جلو جعل، تقلب و تخلف‌های انتخاباتی را گرفته و اجازه نخواهند داد که اراده مردم در اثر آرای غیرواقعی در صندوق‌ها مخدوش گردد، اما هنوز نگرانی در این رابطه وجود دارد. بدین جهت نقش و بررسی کمیسیون‌های انتخاباتی تعیین خواهد بود. به همین لحاظ همه چشم‌ها اکنون به عملکرد این نهادهای انتخاباتی دوخته شده است. تقلب و شکایت در هر انتخاباتی می‌تواند وجود داشته باشد اما میزان تقلب‌ها و شکایت‌ها و نحوه برخورد با این تقلب‌ها و شکایات تعیین کننده هستند. هر تلاشی برای تقلب و جعل و تزویر در انتخابات یا تاثیر گذاری غیر مشروع در نتایج انتخابات به هر وسیله ای که باشد، خیانت بزرگ به مردم و کشور شمرده می‌شود و باید با جدیت هر چه تمامتر پی‌گیری شود. هرتقلبی در قدم اول اعتماد مردم را هدف قرار داده است که بزرگترین سرمایه در کشور می‌باشد. سرمایه ای که بدون آن نه حکومت‌ها پایه‌های مردمی دارند و نه مشروعیت و مقبولیتی که با پشتوانه آن به حیات خود ادامه دهند. بخصوص این‌که شایعاتی در این روزها در مورد توافق سیاسی مطرح می‌شود. البته لازم به یادآوری است که نفس توافق سیاسی و اجماع، مشکلی ندارد، اما این چانه‌زنی‌ها نباید منافی رای و اراده مردم باشد. کمیسیون‌ها باید نتیجه رای مردم افغانستان را اعلام کنند. کمیسیون‌های انتخاباتی باید تمامی مدارک و اسنادی را که نشان‌دهنده تخلف‌های انتخاباتی است، دقیق بررسی کند و آرای تقلبی را از اصلی جدا ساخته و نتیجه را به مردم اعلام کند. بی اعتبار ساختن رای مردم گناه نبخشودنی شمرده می‌شود و نباید رای مردم بی‌اعتبار شود و هم چیز را قربانی یک نتیجه یا توافق سیاسی نمود. اعلام نتایج رای مردم مقدم بر هر نوع توافق سیاسی است. برای بسط و تقویت دموکراسی در کشور نیاز به تقویت نهادها داریم. باید به کمیسیون‌های انتخاباتی فرصت داده شود تا فارغ از هر نوع ملاحظات سیاسی و اعمال نفوذ، مسلکی و تخصصی عمل کنند و نتیجه رای و اراده مردم را اعلام دارند. احترام به اصل استقلال کمیسیون‌های انتخاباتی سبب می‌شود که اعتبار مردم به این دو کمیسیون و در مجموع به نظام انتخاباتی کشور، تقویت شود. اگر از همین اکنون همه‌چیز تابع تصمیم‌گیری‌ها و توافق‌های مبهم و مشکوک سیاسی باشد، نه تنها نهادهای انتخاباتی بلکه هیچ نهادملی و دموکراتیکی در جامعه پای نخواهد گرفت و این درواقع تداوم بحران در کشور. جان کلام اینکه پیش ازهمه رییس‌جمهور آینده باید بر مبنای رای مردم برگزیده شود.