بحران انتخاباتی که در روزهای اخیر کشور شاهد آن است هر روز دامنه وسیع تر و بافت پیچیده تری بخود پیدا می کند. از مجموع رویدادها و تلاش هایی که برای حل این بحران بکار گرفته شده است، چنین نتیجه بدست می آید که که بحران انتخابات ریاست‌جمهوری کشور احتمالا نه براساس آراء مردم و در نظرداشت قانون، بلکه بر بنیاد تعامل ها و مصلحت سنجی های سیاسی راه خود را پیدا نماید. البته این مسئله هنوز قطعی نشده است که تعامل های یاد شده چگونه خواهد بود.

بر اساس گزارش های نشر شده در برخی رسانه های کشور در هفته گذشته جان‌ مک‌کین از سناتوران ارشد جمهوری‌خواه ایالات متحده امریکا، به‌منظور کاهش تنش‌های انتخاباتی با عبدالله عبدالله و اشرف‌غنی احمدزی، دو نامزد انتخابات دور دوم ریاست‌جمهوری، در کابل دیدار داشته است. آقای مک‌کین اواخر هفته گذشته در راس هیاتی از مقام‌های امریکایی به‌منظور پایان دادن به تنش‌های انتخاباتی وارد کابل گردید. هم چنین ستادهای انتخاباتی هردو نامزد ریاست جمهوری می‌گویند که جان مک‌کین در دیدار با نامزدان انتخابات طرح مشخصی برای پایان دادن به تنش‌های به‌وجود آمده ناشی از دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ارایه نکرد اما از نامزدان انتخابات خواست تا از راه‌های قانونی به مشکلات خود رسیدگی کنند. واقعیت دردآور آنست که به چالش کشیده شدن انتخابات ریاست‌جمهوری کشور به‌دلیل متهم شدن این پروسه به تقلب و تخطی، دست برد به آراء مردم بدترین و بیشترین صدمه را به مردم وارد نموده است. مردم با هزاران امید و آرزو در روزهای برگزاری انتخابات در دور اول و دور دوم به پای صندوق‌های رای رفتند. مردم آرزو داشتند که افغانستان پس از سه دهه اکنون بسوی استقرار نظام باثبات ومشروع سیاسی پیش برود؛ مردم انتظار داشتند که رهبران سیاسی از گذشته عبرت گرفته و بیش از اراده و خواست مردم را قربانی خواسته های شخصی و گروهی و قومی خویش نسازند؛ مردم انتظار داشتند که با گذراندن بیش از سیزده حال حکومتداری، حکومت در تامین اهداف ملی و حقوق شهروندی بیش از گذشته راسختر و تواناتر شده باشد. اما اکنون مردم به وضاحت می‌بینند که سیاستمداران و بازیگران کشور با آرمان‌ها و آرزوهای آنان چگونه بازی می‌کنند. درست است که در هرانتخاباتی در هرجای دنیا جنجال های ویژه خود را دارد. اما آن جنجال پس از اندک زمانی با تکیه به میکانیزم های مشخص و روشن و نیز تعهدی که سیاستگران به مردم و جامعه دارند در فرصتی کوتاه رفع می گردد. اما در جنجال های انتخاباتی کشور هم در سال پیش و هم اکنون هر روز برکشمش و جنجال آن افزوده شده و پیچیدگی های آن افزون می گردد. بگونه ای که در شرایط کنونی مسایل و بحران انتخاباتی کشور به یک رسوایی افتضاح آمیز بدل شده است.

پر واضح است چون تلاش برای حل تنش‌های انتخاباتی مانند بسیاری از مسایل کشور، نه بربنیاد راهبردها و راهکارهای قانونی بلکه براساس تعامل سیاسی روی‌دست گرفته شده است، چنین وضعیت تاسفبار و نگران کننده ای رونما شده است. البته ناگفته نباید گذاشت که در مسئله بحران انتخاباتی علل و عوامل متعددی دیگری نیز دخیل بوده است که مانع از به انجام رسیدن انتخابات براساس تعامل قانونی شده است. تقلب‌ها و تخطی‌های انتخاباتی یکی از مهم‌ترین عواملی محسوب می‌شود که سبب شده است، انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان نتواند آن‌گونه که مردم انتظار داشتند و آن‌گونه که در قانون پیش‌بینی شده است، به انجام برسد.

در پی بحرانی شدن روند انتخابات افزون بر نگرانی های داخلی و مردم، دنیا نیز نسبت به آن و پیامدهای آن به شدت نگران شده است. چنانکه می توان تلاش های رونما شده اخیر نشانه روشن این نگرانی دانسته می شود. سفر سناتور جان مک‌کین از سیاستمداران برجسته امریکایی و دیگر اعضای هیئت همراه به افغانستان و دیدارش با نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان نشان‌دهنده این است که مقامات امریکایی نسبت به وضعیت انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان و پیچیدگی‌هایی که در مسیر این انتخابات به‌وجود آمده است، نگران شده‌اند. براساس گزارش‌ها سناتور جان مک‌کین و لینزی گراهام، دو مقام عالی‌رتبه امریکایی برای کمک به حل بحران انتخابات افغانستان به کابل سفر کرده و با دو نامزد انتخاباتی دیدار و گفتگو نموده اند.

از سوی دیگر، هیات ناظران انتخاباتی اتحادیه اروپا در افغانستان نیز نسبت به تنش‌هایی که در رابطه به انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان به‌میان آمده ابراز نگرانی کرده و خواستار بازرسی محلات بیشتر رای‌دهی شده است. براساس گزارش‌ها آقای تایس برمن، رییس ناظران اتحادیه اروپا، برای نظارت بر انتخابات افغانستان با تاکید بر نظارت دقیق اتحادیه اروپا از انتخابات افغانستان در یک کنفرانس خبری در کابل اقدام کمیسیون مستقل انتخابات در مورد بازرسی محلات رای‌گیری برای شفافیت انتخابات را گامی مثبت خوانده و اظهار امیدواری کرده است که این کار باعث تفکیک و جدایی آرای پاک از آرای ناپاک گردد.
پیش از این نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان نیز با ابراز آمادگی برای کمک بر نظارت بر روند تشریفات مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، خواستار این شده بود که به تلاش‌هایی که از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی در افغانستان صورت می‌گیرد، احترام گذاشته شود و از تصامیم این کمیسیون‌ها تبعیت صورت گیرد.

اگرچه این تلاش ها برای پایان یافتن پیچیدگی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری یک دست‌آورد کلان برای جامعه سیاسی افغانستان در شرایط کنونی محسوب می‌شود، اما از سوی دیگر ناگفته نباید گذاشت که این راهکار، نمی‌تواند آسیب‌های روانی و عدم اعتماد را که نه تنها در رابطه به انتخابات، بلکه در ارتباط با مدیریت سیاسی کشور بر افکار عمومی برجای گذاشته است بسادگی از بین ببرد. زیرا علی‌رغم حل مشکل در صورت یافتن یک راه‌حل سیاسی برای مشکلات انتخاباتی، این ذهنیت در جامعه هم چنان باقی می‌ماند که انتخابات ریاست‌جمهوری بعنوان نمادی از مسایل ملی، براساس میکانیزمی که در قانون اساسی و قانون انتخابات در نظر گرفته شده است، به انجام نرسیده است، بلکه این تعامل های سیاسی و پشت پرده بوده است که اوضاع را بصورت موقت کنترل نموده و آرام ساخته است.

حال آنکه انتظار همه این بوده و هست آنچه که در این برهه حساس زمانی اهمیت ویژه‌ای دارد آنست که همه گروه‌ها، افراد و شخصیت‌های سهیم در سیاست کشور بخصوص حکومت و عناصر تصمیم گیرنده به جای توسل جستن به راهکارهای فراقانونی بخاطر دست یابی و تکیه زدن بر اریکه قدرت اندکی هم منافع کشور و سر نوشت مردم را در نظر داشته باشند و اراده سیاسی معطوف به خواست های جامعه را فعال ساخته و تبلور بخشند. واقعیت آنست که از علل اساسی و عمده تداوم بحران در کشور به شکل های مختلف این است که تصمیم گیرندگان کشور بصورت مطلق از اراده سیاسی قاطع و دلسوزانه برای ساختن کشور و بیرون بردن از بحران محروم هستند. برخلاف شعار و داعیه های آتشین و احساساتی، هیچ اراده سیاسی قاطع و دلسوزانه برای تامین و حفظ منافع ملی وجود ندارد. اگر غیر این بود حداقل در کشمکش انتخاباتی موجود پیش از آنکه پای خارجی ها به میان کشیده شود، حکومت و کمیسیون های انتخاباتی و نامزدهای ریاست جمهوری براساس مفاد قانون اساسی و قانون انتخابات و در نظرداشت مصالح ملی قضیه را بوسیله اراده و خواست خود افغان ها حل می ساختند.