فضای همراه با تنش سیاسی

 در جامعة سنتی چون افغانستان پیدایش بحران های سیاسی دور از انتظار نیست. چون که بی اعتمادی بین انسان ها و گروه های اجتماعی و در نهایت جریان های سیاسی به قوت خود باقی است. اما انتظار نمی رفت که انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به این پیمانه بحرانی و تنش زا گردد. یک نامزد ادعای تقلب «منهدسی» شده را داشته و هر گونه نتیجه را رد می کند و دیگری، با سالم خواندن رای خود، از لزوم «دفاع» سخن می زند.

    در این میان، نتیجة ابتدایی انتخابات در فضای پرتنش سیاسی اعلام شد و آن گونه که استنباط می گردید، عبدالله عبدالله نامزد تیم اصلاحات و همگرایی آن را با قاطعیت تمام«نا مشروع» تلقی کرده و رد کرد و اشرف غنی احمدزی نامزد تیم تحول و تداوم، فرایند را مشروع خوانده و با طرح بحث لزوم «تمکین» در برابر قانون به رقیب خود پیامک زد که به نتیجه تن دهد.

    این رویارویی نسبی هر دو تیم و نیز تیم اصلاحات و همگرایی و نهادهای انتخاباتی و حکومت را وارد فاز جدید از روابط کرد. تیم اصلاحات و همگرایی علاوه بر انقطاع روابط با نهادهای انتخاباتی از انقطاع روابط با تیم رقیب اش نیز سخن زده و تیم تحول و تداوم، نهادهای انتخاباتی و حکومت را متهم به تبانی جهت تقلب سازمان یافته، نمود.

تنش به پیمانة پیش رفت داشت که پس از اعلام نتیجة نهایی، سخن از اعلام دولت موازی از سوی تیم اصلاحات و همگرایی به میان آمد و سخنرانی عبدالله در خیمه لویه جرگه نشان داد که این تیم در پی چنین بحث است.

از سوی دیگر، پس از اعلام نتیجه، شهر کابل از طرف شب ها آرامش نسبی ندارد. گروه های متعدد به جاده ها ریخته و با فیرهای هوایی که می کنند زنده باد و مرده باد می گویند. به نظر می رسد که دوام چنین رفتارهای از یک سو فضای کابل را نا امن و ملتهب می کند و از سوی دیگر، فرصت را برای اراذل و اوباش مساعد می کند تا با استفاده از این فرصت طلایی سوء استفاده کنند.

    بنابر این، وضعیت به صورت عموم تنش آلود شده است. راه های مختلف جهت بیرون رفت از وضعیت بحرانی، طرح و ارائه می شود. برخی از سازنده بودن راه حل حقوقی و فنی مبنی بر تفتیش آرا و جدا کردن آرای سالم و نا سالم و برخی هم راه حل حقوقی را دیر دانسته و جست و جوی راه حل سیاسی را یگانه راه بیرون رفت از بحران می پندارند.

    طوری که به نظر می آید، وزنة راه حل سیاسی بر راه حل حقوقی می چربد. تلاش های جدی آغاز گردیده است. مهره ها و نهادهای مهم وارد مسئله شده اند. معاونین ریاست جمهوری، دفتر سیاسی سازمان ملل متحد در کابل، سفارت امریکا و بریتانیا، فرستاده های سیاسی امریکا و آلمان، سناتوران امریکایی و در نهایت جان کری وزیر امور خارجة امریکا به عنوان مرد مشهور مهار کنندة بحران های سیاسی، وارد مسئله شده اند.

   در میان نگرانی های که ایجاد شد، امیدواری های نیز وجود دارد تا تیم های انتخاباتی با درایت، خرد و عقلانیت سیاسی بحران را از رهگذر گفت و گو حل کنند. ورود جان کری وزیر امور خارجة امریکا هم به عنوان مرد که در دیپلماسی و اقناع سازی طرف ها، توانایی های جدی دارد و هم به عنوان وزیر خارجة امریکا به عنوان تاثیرگذار ترین کشور بیرونی در سیاست افغانستان، امیدواری های جدی تری را خلق کرده است.

پس امید می رود که دیپلمات های خارجی با میانجیگیری و تیم های انتخاباتی با عقلانیت و خردورزی شان، از پیش رفت بحران پیشگیری کرده و نگذارند بیش از این بن بست ادامه یابد.

فرصت طلایی و پیامک زدن طالبان به مردم

    حالا بحث را که این نگارش می خواهد مطرح کند این است که اگر تنش ها و چالش ها ادامه یافته و مردم شاهد کشمکش بر سر قدرت باشند، بهترین فرصت طلایی به طالبان به عنوان دشمنان در کمین نشستة نظام فراهم خواهد شد. آن گروه به خوبی بر وضعیت و روانشناسی سیاسی مردم مسلط بوده و آگاه هستند که مردم خود قدرت نمی خواهند و برای شان مهم هم نیست که کی برنده گردیده و به کرسی ریاست جمهوری جلوس می کند. اما زمان که شاهد تنش و کشمکش های سیاسی برسر قدرت باشند، به گونة که بوی خون و نبردهای بی هدف را دهد، بی نهایت خسته شده و ضمن اعلام نفرت و انزجار، سخت علاقمند یک راه دوم می شوند. وقت مردم نظاره گر تنش های سیاسی باشند و با چشم خود تماشا کنند که چگونه جریان های قدرت طلب بین هم دعوا کرده و حتی تصمیم دارند کشور را به سمت بی ثباتی و درگیری های مانند دهة هفتاد سوق دهند، آمادة پذیرش گروه دومی می گردند که در آن از تنش و چالش های سیاسی برسر کسب قدرت خبری نباشد.

بنابر این، اکنون بهترین زمانِ پیامک زدنِ طالبان به مردم است. پیام صریح طالبان به مردم این خواهد بود که نیروهای سیاسی بازیگر در نظام کنونی نمی توانند بین هم توافق کرده و فضای امن کنونی را حفظ کنند. پس کشور را به سمت جنگ ها و نبردهای خونین که مردم قربانی اصلی خواهد بود، هدایت خواهند کرد. اما اگر نظام امارت طالبانی حاکم گردد، دیگر از تنش ها و کشمکش های سیاسی به گونة که هر از گاهی کشور را به سمت جنگ و بی ثباتی هدایت کند، خبری نخواهد بود.

   پیامک های طالبان به خوبی محسوس است. در حال که تنش های سیاسی برسر چگونگی برگزاری انتخابات جریان داشته و فضای کشور را آکنده از ترس و دلهره کرده است، طالبان با حمله بر چندین ولسوالی های ولایت هلمند جنگ کلان را به راه انداخته و تا سر حد نزدیک به تصرف پیش رفتند. حملاتِ را در قندهار به عنوان قلب ولایت های جنونی راه اندازی کردند و اکنون گزارش ها می رساند که ولسوالی چهار سدة ولایت غور نیز در کنترل آنان در آمده است.

   به هر صورت، گروه طالبان فضای تنش و بحرانی کنونی را بهترین غنیمت و «فرصت» طلایی برای خود می بینند. آنان طوری وانمود می کنند که فضای کنونی فضای رقابت های ناسالم جریان های سیاسی است و در نهایت کشور را به خشونت خواهند کشانید. پس، بهترین راهِ مصئونیت و حفاظت کشور از جنگ، حمایت از طالبان است. طالبان اگر با مشی قومی، استبداد سیاسی و نقض حقوق انسانی و شهروندی حکومت می کنند، اما رویارویی های سیاسی درون سیستمی را به گونة که بوی بحران را دهد، نداشتند. با توجه به عقب ماندگی و توسعه نیافتگی افغانستان، مردم هم فقط فضای امن را می خواهند.

پس، انتظار که از همة نیروهای سیاسی می رود این است که منافع کلان نظام را مطمح نظر قرار داده و با «آینده» نگری تنش های سیاسی را پشت سر بگذرانند.