بحران سیاسی و انتخاباتی افغانستان که تمامی کشور را نگران و بحرانی کرده بود، با پادرمیانی مرد مهار بحران های سیاسی آقای جان کری وزیر امور خارجة امریکا شکسته شد. دو نامزد پس از تاختن ها و خرده گیری های جدی، در یک کنفرانس مطبوعاتی حاضر شده و پس از طرح توافق شان، همدیگر را به آغوش گرفته و دست همدیگر را بلند کردند. گفته شد که توافق صورت گرفته تا تمامی رای های ریخته شده به صندوق ها بازشماری شود و پس از اعلام نتیجه هر کسی که برنده شود حکومت وحدت ملی را شکل خواهد داد.

    بدین ترتیب، بن بست سیاسی، شکسته شده، و بحران انتخاباتی، حل شده، فرض شد. مردم شب را آرام در بسترهای شان به خواب رفته و صبح متفاوت را آغاز کردند. نرخ افغانی در برابر دالر بلند رفت، در قیمت کالاها کاهش آمد و بازار کار و فعالیت ها به سمت حالت عادی در حرکت شد.

خیمه های اعتراضی که از سوی هواداران تیم اصلاحات و همگرایی در نقاط مختلف کابل پهن شده بود، به تقاضای خود آقای عبدالله برچیده شد و لحن نامزدان و هواداران شان، در رسانه ها و شبکه های اجتماعی، نرم تر و دوستانه تر شد.

پس، به صورت عموم، تصور بر این است که بحران و بن بست پایان یافته است. اکنون مردم افغانستان بدین باور هستند که دو نامزد با پادرمیانی جان کری و سازمان ملل متحد به توافق رسیده و دورنمایِ کشور دست کم تا پنج سال دیگر روشن می نماید.

اما درست پس از اعلام توافق دو طرف، برداشت ها و تبصره های متفاوت و متضاد از توافق به ویژه توافق سیاسی و تشکیل دولت وحدت ملی، طرح می گردد.

    این پرسش درشت مطرح گردیده است که: دولت وحدت ملی به چه معناست؟ آیا نامزد برنده به نامزد بازنده امتیاز سیاسی داده و قدرت را تقسیم می کند؟ و یا این که بحث امتیاز و تقسیم قدرت در میان نبوده و فقط تیم برنده به منظور حفظ وحدت ملی برخی چهره ها را از تیم بازنده به سِمت های حکومتی خواهد گماشت؟

1 . اصلاحات و همگرایی

تیم اصلاحات و همگرایی پاسخ مثبت به پرسش نخست را می دهد. یعنی توافق سیاسی و تشکیل حکومت وحدت ملی به معنای تقسیم قدرت بین دو نامزد خواهد بود. در این صورت برنده و بازندة وجود نداشته و هر دو تیم قدرت کسب می کنند. برای نخستین بار معاون تیم اصلاحات و همگرایی از توافق سیاسی بین دو طرف پرده برداشت. ادعای این تیم این است که پس از مشخص شدن نتیجة بازشماری آراء و انتخاب رییس جمهور جدید ـ هر کسی که باشد ـ نامزد دومی ابتدا به عنوان رییس شورای اجرایی حکومت نقش بازی کرده و بعد از دوسال با تعدیل قانون اساسی و ایجاد پست صدارت در ساختار سیستم اداری، به عنوان صدر اعظم کار خواهد کرد.

بنابر این، به باور این تیم، در واقعیت امر برنده و بازندة وجود نداشته و پس از اعلام نتیجه قدرت بین دو تیم به صورت عادلانه و مساوی تقسیم خواهد شد.

2 . تحول و تداوم

اما تیم تحول و تداوم پاسخ مثبت به پرسش دوم می دهد. یعنی برداشت و تبصرة دیگری از توافق سیاسی و تشکیل حکومت وحدت ملی دارد. به باور این تیم، توافق سیاسی و تشکیل حکومت وحدت ملی ناظر بر تقسیم قدرت بین دو تیم نیست، بلکه نامزد برنده با تن دادن به واقعیت های سیاسی کشور برخی از مهره ها و چهره های تیم رقیب را در حکومت جذب می نماید. قانونپوه استاد سرور دانش معاون تیم تحول و تداوم، سپردن بخش اجرایی حکومت به تیم بازنده را فرا قانونی خوانده و تاکید کرده است که چنین توافقی صورت نگرفته و نمی تواند تحقق یابد. از سوی دیگر، به علت طرح بحث سپردن بخش اجرایی حکومت به تیم بازنده، تیم تحول و تداوم، احمدضیاء مسعود حامی سیاسی خود را که در دور دوم از این تیم حمایت کرده و در عوض به وی تعهد شد که به ریاست اجرایی حکومت گماشته خواهد شد، از نگرانی و تشویش رها ساخته و تاکید کرده است که پست ایشان محفوظ است.

بنابر این، اختلاف نظر جدی بین دو تیم وجود دارد. یکی از بازی «برد برد» سخن گفته و در هر صورت هر دو تیم را شریک قدرت می داند و اما دیگری از بازی «برد» و «باخت» سخن زده و ظاهرا که در صورت پیروزی خود را ملتزم به شراکت حتمی و تقسیم قدرت نمی داند.

3 . امکان بروز بحران سیاسی دوم

به نظر می رسد که اگر این اختلاف نظر، مورد بحث جدی میان دو طرف قرار نگرفته و همین گونه تداوم یابد، در آخر امر، امکان دارد موجب پیدایش بحران سیاسی دیگری شود. هدف اصلی دو تیم انتخاباتی قدرت بوده و هیچ یکی نمی خواهند از قدرت دور بمانند. در کنار برخی علل و عوامل دیگر، به نظر می رسد مهم ترین علت تنش ها و کشمکش های سیاسی که پدید آمد، همین نکته، بود. از این رهگذر، جان کری نیز گرچند در ظاهر امر تلاش کرد توافق حقوقی و سیاسی صورت گیرد، اما بحث اصلی توافق سیاسی و پرداختن به نگرانی های سیاسی دو تیم بود.

حالا در این وضعیت، به نظر می رسد که فرصت چند هفته ای در اختیار است، تا نامزدان و دیپلمات های میانجی تلاش کنند، تبصره ها و برداشت های متفاوت دو تیم از حکومت وحدت ملی،به نقطة چالش بر انگیز و تنش زا تبدیل نشود. باید بین هم نشسته و مشخص کنند که دقیقا هدف از تشکیل حکومت وحدت ملی چه بوده است؟ آیا آن چیزی را که تیم اصلاحات و همگرایی طرح می کند و یا آن چیزی را که تیم تحول و تداوم طرح می کند؟ کدام یک؟ اگر توافق مشخص در این مورد صورت نگرفته و آن شب به صورت کلی و گنگ سخن زده اند، اکنون فرصت زمانی باقی است و باید جزئیات را مشخص کنند.

  گزارش ها حاکی از این است که قرار است دیدارهای بین دو تیم صورت گیرد. یقینا در مورد تفتیش رای ها و تشکیل حکومت وحدت ملی بحث خواهد شد. پس بهتر خواهد بود که در این مورد بحث کرده و موضوع را از حالت چالش آفرینی خارج کنند.

به هر صورت این نگارش امیدوار است، تیم های سیاسی با هشیاری، عقلانیت و خردمندی سیاسی در برابر هم نشسته و نگذارند اختلاف نظر برسر مفهوم و ماهیت حکومت وحدت ملی چالش زا و بحران آفرین گردد. مردم هفته ها نگران بوده و جنگ ها و بی ثباتی های دهه ای هفتاد به شکل کابوس آزار شان می داد.همه زنگ خطر را زده بودند. نظام اجتماعی در حال بهم خوردن بوده و نزدیک بود برخوردهای خیابانی بین هواداران دو تیم به عنوان کلید آغاز بحران کلان ملی صورت گیرد. اما اکنون فضا مجددا در حال عادی شدن است و امیدواری وجود دارد که آرامش خاطر مردم مقطعی و زود گذر نباشد.