جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا برای دومین بار برای حل بن بست انتخاباتی وارد کابل شد و با دو نامزد ریاست جمهوری گفتگو نمود. جان کری و دو نامزد ریاست جمهوری بعد از گفتگو و مذاکره یک کنفرانس خبری حضور یافتند و از توافق خود در مورد عبور وضعیت کنونی سخن گفتند. هر دو کاندید ریاست جمهوری بیان نمودند که بر سر تشکیل حکومت وحدت ملی توافق شده است. جان کری نیز افزود که دو کاندید بر سر تشکیل حکومت وحدت ملی توافق نموده است. بعد از این هر دو کاندید تلاش می کند تا از وضعیت کنونی عبور نموده و بر سر تشکیل حکومت بعدی کار نماید.

سوال این است که آیا دومین سفر جان کری کارساز خواهد شد. آیا دو کاندید ریاست جمهوری و ستاد انتخاباتی شان توافق صورت گرفته را عملی خواهد کرد.نوشتار کنونی در صدد توضیح و پاسخ به سوال مذکور است.

قبل از پاسخ به سوال نیازمند بازگویی یک نکته می باشیم. آن نکته این است که بن بست انتخاباتی ریشه در سیاست های ایالات متحده آمریکا و کشور های عضو ناتو ندارد. ریشه بن بست انتخاباتی را باید در سیاست ها و نگرش های نخبگان سیاسی افغانستان و سیستم سیاسی افغانستان جستجو کرد. اشتباه است اما اگر بپنداریم که ایالات متحده آمریکا و کشور های عضو ناتو انتخابات را به بن بست کشانده است. زیرا، ایالات متحده آمریکا در کشور های مختلف درگیر است. ایالات متحده آمریکا نگران شکست خود در افغانستان است. به همین خاطر تلاش می ورزد که بن بست انتخاباتی حل گردد و آمریکا گرفتار مشکلات بیشتر در منطقه نگردد.عراق، مصر، لیبی، سوریه، بحرین و ... از کشور های است که ایالات متحده آمریکا درگیر آن است. در صورت که ایالات متحده آمریکا در افغانستان با مشکل مواجه شود و نتواند وضعیت افغانستان را کنترل کند، در کشور های مذکور نیز با بحران جدی مواجه می شود. بدین معنی که مدیریت وضعیت افغانستان تاثیری بر مدیریت کشور های دیگر می گذارد.

حال بازگردیم به سوال اصلی. آیا بن بست انتخاباتی با دومین سفر جان کری حل خواهد شد.اول؛ حل بست انتخاباتی به صورت مستقیم بر می گردد به نگرش ها و میزان کنترل کاندیدان ریاست جمهوری بر ستاد های انتخاباتی خود و نگرش آن ها از منافع مصالح ملی.باور نگارنده بر این است که دو کاندید ریاست جمهوری بر ستاد انتخاباتی و یا بر تیم های تخنیکی و سیاسی خود کنترل لازم را ندارد.از زمان بازشماری آراء تا اکنون چندین بار روند بازشماری آراء متوقف شد. توقف آراء خواست دو کاندید ریاست جمهوری نبود. تیم های تخنیکی و سیاسی دو ستاد انتخاباتی منجر به توقف بازشماری آراء شدند. این مسئله در مورد تیم اصلاحات و همگرایی بیشتر صادق است. بدین معنی که داکتر صاحب عبدالله عبدالله کنترل خود را بر ستاد انتخاباتی خود از دست داده است. همچنین درک و فهم آن ها از منافع و مصالح ملی پیوندی بر منافع شخصی شان دارد.هر دو کاندید ریاست جمهوری درک و فهم شان از منافع و مصالح ملی رسیدن شان به قدرت سیاسی است. درک این مسئله از رفتار های دو کاندید تا حدودی مشخص می گردد. در روز های گذشته ستاد انتخاباتی برخی مصالح علیایی کشور را نادیده گرفتن و رفتار های خود از بروز دادند که هیچ پیوندی با مصالح ملی ندادند. اگر بگویم که کاندیدان ریاست جمهوری مدیریتستاد انتخاباتی و تیم های سیاسی و تخنیکی از دست شان رفته است، می تواند دیدگاه خود را از طریق کنفرانس خبری با مردم افغانستان در میان بگذارد. واقعیت این است که دو کاندید هم مدیریت ستاد انتخاباتی خود را از دست داده است و هم درک و فهم شان از منافع ملی شخصی و سلیقه ای است.این احتمال وجود دارد که جان کری برای سومین بار برای حل بن بست انتخاباتی وارد کابل شود.

دوم؛ مسئله دوم ضعف سیستم سیاسی است. نهاد های سیاسی افغانستان فاقد توانمندی لازم برای پیشرفت اهداف است. در توافق صورت گرفته اهداف مشخص شده است. حال بستگی دارد که کمیسوین مستقل انتخابات تا چه اندازه توانایی دارد که در جهت اهداف حرکت نموده و از فرصت پیش آمده استفاده نموده و مشروعیت از دست رفته خود را باز گرداند.باور نگارنده بر این است که کمیسیون مستقل انتخابات قادر نیست که بتواند توافق صورت گرفته را تحقق بخشد. دلیل شان یا ضعف سیستم است و یا اینکه نخبگان سیاسی از بیرون بر روند کار کمیسیون مستقل انتخابات مداخله می کند.در سفر اول جان کری نیز توافق میان دو کاندید ریاست جمهوری صورت گرفت اما توافق به خاطر خواست های دو تیم انتخاباتی و ضعف نهاد های مانند کمیسیون مستقل انتخابات و مداخله نخبگان سیاسی از بیرون تحقق نیافت. این احتمال وجود دارد که دومین توافق سرنوشت توافق اول را به دنبال داشته باشد.

سوم؛ همان طور که در بالا متذکر شدیم؛ نخبگان سیاسی در چارچوب دولت تا حدودی در روند کار کمیسیون و دو تیم انتخاباتی مداخله می کند. تا زمانی که مداخلات ادامه داشته باشداحتمال زیاد می رود که توافق ره به جایی نرساند و بن بست انتخاباتی همچنان ادامه یابد.

اگر مسائل مذکور صد راه تحقق توافق صورت گرفته است. یک مسئله می تواند توافق صورت گرفته را عملی سازد.این مسئله میزان جدیت ایالات متحده آمریکا است. ایالات متحده آمریکا دست در به بن بست کشاندن انتخابات ندارد.آن ها خواهان حل بن بست انتخاباتی است. در صورت که آن ها برای حل بن بست انتخاباتی جدی باشد، به احتمال زیاد توافق صورت گرفته تحقق خواهد یافت. ایالات متحده آمریکا ابزار ها و مکانیسم های مهم برای تحقق توافق صورت گرفته دارد. آن ها با ابزار های مختلف می تواند بر نخبگان سیاسی، کاندیدان ریاست جمهوری و کمیسیون مستقل انتخابات وارد نماید تا نخبگان سیاسی، کاندیدان ریاست جمهوری و کارگزاران کمیسیون مستقل انتخابات کار خود را به صورت اساسی دنبال نماید.در صورت که ایالات متحده آمریکا برای حل بن بست انتخابات جدی باشد، به احتمال زیاد دومین توافق میان کاندیدان ریاست جمهوری رهگشا باشد.

در پایان باید گفت که تا هنوز مشخص نیست که توافق صورت گرفته وضعیت کنونی افغانستان را به کجا ها می کشاند. میزان جدیت ایالات متحده آمریکا می تواند توافق صورت گرفته را عملی سازد اما اگر ایالات متحده آمریکا جدی نباشد، خواست های دو کاندید و مداخله نخبگان سیاسی و ضعف نهاد کمیسیون مستقل انتخابات مانع تحقق اهداف صورت گرفته خواهد شد.با این حال باید منتظر ماند و دید که وضعیت به کدام سو به پیش خواهد رفت. گذشت زمان پاسخ خواهد داد.اگر این توافق عمل نشود به احتمال زیاد آینده افغانستان مبهم و گنگ خواهد بود. وضعیت به سوی بحران خواهد رفت. بنابراین همه چیز به این مسئله بستگی دارد.