صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

سیزده سال حضور جامعه جهانی در افغانستان؛ دستاورد ها و چالش ها

-

سیزده سال حضور جامعه جهانی در افغانستان؛ دستاورد ها و چالش ها

تأمل به گذشته تاریخی می تواند در تعریف چشم انداز برای آینده مفید واقع شود. رویداد های تاریخی در مواردی نقطه عطفی در تاریخ و سرنوشت یک کشور و یک ملت محسوب می شود. تأمل روی این رویداد ها و رخداد ها است که می تواند باعث تحریک احساسات ما در حرکت به سوی آینده گردد. برای مردم افغانستان بدون شک، رویداد 11 سپتامبر نقطه عطفی در تاریخ این کشور است. سیزده سال از این رویداد می گذرد. اما در سال های اخیر کمتر توجه به این مسئله شده است. نوشتار کنونی از 11 سپتامبر را نقطه آغاز جدید می داند و دستاورد های بعد از آن و چالش های فراروی را به بررسی می گیرد.

سیزده سال پیش در روز یازدهم سپتامبر گروه تروریستی القاعده با ربودن چند هواپیمای مسافربری بر برج دوقلوی تجارت جهانی در نیورک حمله نمودند.پس از حادثه مخوف یازدهم سپتامبر ایالات متحده آمریکا و کشور های دیگر عضو ناتو متفقا به خاطر ریشه کن ساختن گروه های تروریستی و حامیان آن ها بر افغانستان حمله نمودند.سیزده سال از آن حادثه و حضور جامعه جهانی در افغانستان می گذرد. حضور جامعه جهانی باعث شکست امارت اسلامی گروه طالبان به عنوان بزرگترین و مهمترین حامی القاعده شد.و افغانستان دارای قانون اساسی جدید و نظام سیاسی دموکراتیک شد. اما بعد از سیزده سال حضور اکنون نیرو های امنیتی افغانستان مسئولیت تامین امنیت خاک افغانستان را بر عهده دارد.

حال سوال این است که افغانستان در مدت سیزده سال حضور نیرو های بین المللی چه دستاورد های داشته است و چه چالش ها فراروی دولت افغانستان برای حفظ،تحکیم و توسعه دستاورد ها وجود دارد.با خروج نیرو های بین المللی آیا دولت افغانستان قادر به تامین امنیت تمام بخش های افغانستان خواهد بود. آیا نهاد های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به میزان نهادمند شده اند که بتواند نیاز ها و خواست های شهروندان افغانستان را برآورده سازد. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال ها است.در اول تلاش می شود در طور خلاصه مهمترین دستاورد های یک دهه گذشته را بیان نماید و در نهایت چالش های فراروی حفظ آن را به بررسی بگیرد.

دستاورد ها:

  • قانون اساسی: با حضور نیرو های بین المللی در افغانستان، نخبگان افغانستان در بن آلمان گرد هم آمدند و حکومت انتقالی و موقت شکل گرفتند. حکومت انتقالی موظف به تشکیل لویه جرگه قانون اساسی شدند و قانون اساسی دموکراتیک را به وجود آوردند.بنابراین از مهمترین و اساسی ترین دستاورد قانون اساسی است که گفته می شود در سطح منطقه دموکراتیک ترین قانون اساسی است. در قانون اساسی مردم حامل قدرت و دارای حاکمیت می باشند. مطابق قانون اساسی تمام نهاد های سیاسی، تقنینی و قضایی توسط مردم شکل می گیرد. سازکار های دیگری دموکراسی مانند بازار آزاد، ارزش های حقوق بشر و ... مورد پذیرش قرار گرفتند.
  • نظام سیاسی دموکراتیک: مطابق قانون اساسی مردم افغانستان دو بار رئیس دولت(رئیس جمهور) و دو بار اعضای پارلمان کشور را انتخاب نمودند.نهاد ها، پست ها و مقام های سیاسی و قضایی توسط رئیس دولت و نمایندگان مردم انتخاب شدند.برگزاری انتخابات و حضور مردم در پای صندوق های رأی بیانگر وجود نظام سیاسی دموکراتیک است. افغانستان مطابق قانون اساسی بنا است سومین دور انتخابات ریاست جمهوری را در سال آینده برگذار نماید. بنابراین نظام سیاسی دموکراتیک یکی دیگر از دستاورد های یک دهه حضور جامعه جهانی در افغانستان است.
  • جامعه مدنی و احزاب سیاسی: در نظام های دموکراتیک نهاد های مدنی شکل می گیرد و به عنوان یک واسطه میان مردم و دولت عمل می نمایند. از طرف خواست ها و تقاضا های مردم را به دولت می رساند و از طرفی بیشترین ضربه اعمال قدرت دولت بر مردم را می گیرد تا مردم از اعمال مستقیم قدرت صدمه نبیند. در طول بیش از یک دهه جامعه مدنی و احزاب سیاسی(اگر چه ضعیف) شکل گرفتند و در کنار مردم به نظارت و کنترل نهاد های دولتی پرداختند.وجود جامعه مدنی و احزاب سیاسی و فعالیت آن در چارچوب قانون اساسی بیانگر دموکراتیک بودن نظام سیاسی است و همچنین وجود آن ها تضمین برای حقوق اساسی و آزادی شهروندان است.بنابراین می توان جامعه مدنی دستاورد مهم دیگر در طول بیش از یک دهه دانست.
  • حقوق بشری: اگر چه حقوق بشر را یکی از ارزش های دموکراسی در بالا ذکرکردیم اما جا دارد که حقوق بشر و ارزش های حقوق بشری را به صورت یک فاکت مشخص بیان نمایم. زیرا جامعه افغانستان یک جامعه سنتی بوده و ارزش های حقوق بشر با ارزش های سنتی و قبیلوی آن سازگاری ندارد. با این حال کمیسیون مستقل حقوق بشر و نهاد ها و انجو های مختلف ارزش های حقوق بشری را در جامعه قبیلوی و سنتی افغانستان مطرح نمودند و دستاورد های هم داشته اند.بنابراین شکل گیری کمیسیون مستقل حقوق بشرو نهاد ها و انجو های مختلف دستاورد اساسی یک دهه گذشته است.
  • روابط خارجی:در بیش از یک دهه، افغانستان روابط دیپلماتیک با اکثر کشور های جهان برقرار نمودند که این مسئله در تاریخ روابط خارجی افغانستان بی سابقه است. در سال های اخیر با برخی کشور های مهم که نقش مهم و سازنده در افغانستان دارد،پیمان استراتژیک امضا نمودند.در چارچوب پیمان استراتژیک افغانستان بنا است پیمان امینی با ایالات متحده آمریکا امضا نمایند. روابط گسترده خارجی از دستاورد های مهم افغانستان است که تاثیر بر اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و سیاست افغانستان گذاشته است.

در عرصه های اقتصادی، نظامی، تحصیلات و ورزش نیزدستاورد های قابل توجه داشته ایم.

تهدیدات و چالش های فراروی دولت افغانستان:

  • القاعده و طالبان: همان طور که در اول این نوشتار گفته آمد. نیرو های بین المللی در سال 2001 میلادی به خاطر ریشه کن ساختن القاعده و حامیان آن به افغانستان حمله نمودند اما تا هنوز القاعده و گروه طالبان به عنوان حامی القاعده در افغانستان حضور دارند و بخش های از خاک افغانستان در دست آن ها می باشد. هر از چند گاهی بر نیرو های امنیتی افغانستان، پایگاه های نیرو های بین المللی و در شهر های بزرگ بر نهاد های دولتی حمله می کند.این ها بیانگر حضور پر قدرت گروه طالبان می باشد.حضور آن ها تهدید جدی برای دستاورد های مذکور، حفظ و گسترش آن می باشد.
    دولت افغانستان به منظور رفع این نگرانی تلاش نمودند که با گروه طالبان گفتگو نماید و آن ها در قدرت سهیم نمایند اما گروه طالبان تا هنوز حاضر به مذاکره با دولت نشده اند.بنابراین وجود گروه طالبان تهدید جدی برای دستاورد های یک دهه گذشته است.

این در حالی است که نیرو های امنیتی افغانستان قادر به تامین امنیت و سرکوب گروه طالبان در تمام بخش های افغانستان نمی باشد. عدم توانایی نیرو های امنیتی افغانستان در تامین امنیت تمام مراکز رأی دهی گواه آن است که دولت افغانستان تا اکنون نمی تواند به تنهایی امنیت و دستاورد های یک دهه گذشته را حفظ نماید.

به نظر می رسد که از زمان حضور جامعه جهانی در سال 2001 میلادی تا اکنون،افغانستان دستاورد های قابل مشاهده در عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی داشته اند اما با خروج کامل نیرو های بین المللی و وجود تهدیدات جدی از سوی مخالفین مسلح دولت حفظ آن دستاورد ها نگرانی مردم را برانگیخته است.

 بنابراین جامعه جهانی نباید افغانستان را ترک گفته و بدون پشتیبانی و حمایت دولت افغانستان را به حال خود واگذارد. زیرا جامعه جهانی هم به اهداف خود(ریشه کن ساختن القاعده و حامیان آن) دست نیافته است و ممکن القاعده و طالبان دوباره بر افغانستان مسلط گردد. همچنین حفظ دستاورد های یک دهه گذشته بدون حضور آن ها ممکن نیست. بنابراین در 11 سپتامبر 2014 افغانستان همچنان نیازمند حضور جامعه جهانی در افغانستان می باشد.

دیدگاه شما