صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

دورنمایی وضعیت گروه های تندرو در سال 2015 در افغانستان

-

دورنمایی وضعیت گروه های تندرو در سال 2015 در افغانستان

مقامات پاکستانی گفته اند که فعالیت شبکه حقانی را متوقف می کند. در عین حال، خبر ها حاکی از آن است که گروه داعش در افغانستان جا باز کرده است و در برخی ولایت ها فعالیت دارد. یک خبر مربوط به متوقف کردن شبکه تروریستی است که در چند سال اخیر بیشترین حملات انتحاری را در افغانستان سازماندهی کرده است و خبر دیگر در مورد آغاز فعالیت های گروه تروریستی داعش است که در سال 2014 هیولایی مرگ شده بود و روزانه جان افراد زیادی را می گرفت. این دو خبر نگارنده را بر آن داشت تا دورنمایی از وضعیت گروه های تندرو را در سال 2015 به بررسی بگیرد.

همه کشور های اسلامی به گونه ای با مسئله بنیادگرایی دست به گریبان است. کمتر کشوری اسلامی وجود دارد که بنیادگرایی خطری برای فروپاشی جامعه و دولت شان محسوب نشود. عراق، سوریه، عربستان و تمام کشور های عضو اتحادیه عرب  با گروه های مختلف بنیادگرایی و مهمترین آن ها یعنی داعش در مبارزه است. ازبکستان با جنبش اسلامی ازبکستان به عنوان یک گروه بنیادگرا دست به گریبان دارد. تاجکستان اگر چه گروه «خیزش اسلامی» را توانست وارد ساختار حکومت نماید اما همچنان گروه های دیگری این کشور را تهدید می کند. پاکستان و افغانستان با گروه طالبان و شبکه القاعده مبارزه دارد. همه کشور های اسلامی به نوعی با بنیادگرایی وارد مبارزه است. اما دیدگاه واحد و مشترک در مبارزه با بنیادگرایی میان کشور های اسلامی وجود ندارد. کشور های اسلامی در عین حالی که با گروه های بنیادگرا در مبارزه است، تلاش دارد از این گروه ها در راستای تامین منافع خود علیه کشور دیگری استفاده نماید. با این وجود، امیدواری کمتری دیده می شود که در سال های آینده دیدگاه مشترک در مبارزه جدی علیه بنیادگرایی شکل بگیرد. نه تنها دیدگاه مشترک به وجود نمی آید، بلکه دگرگونی در مناسبات قدرت های بزرگ باعث تقویت گروه های بنیادگرایی نیز می گردد. نوشتار کنونی با توجه به رویداد های بین المللی سعی بر آن دارد تا مسئله بنیادگرایی در سطح کلان و افغانستان در سطح خرد را به بررسی بگیرد.

در سال 2014 مهمترین مسئله در سطح بین الملل اختلاف میان غرب و روسیه بر سر مسئله اکراین بود. این مسئله مناسبات غرب و روسیه را وارد فاز جدید ساخت. روسیه بخش از خاک اکراین را ضمیمه روسیه نمود. این مسئله باعث نگرانی غرب شد و غرب تحریم های علیه روسیه را وضع نمود.

 این تحریم ها منجر به رکود اقتصادی روسیه شد. روسیه اگر چه ضربات سنگین اقتصادی را متحمل شده است اما تا هنوز از موضع خود در قبال اکراین کوتاه نیامده است. فشار های غرب بر روسیه باعث شده است که روسیه نیز از گروه های بنیادگرا علیه غرب به عنوان آله فشار استفاده نماید.

بدون شک، افغانستان یکی از کشور های حوزه نفوذ غرب است که روسیه آن را به عنوان مکان اعمال فشار خود بر غرب در نظر گرفته است. آنچه روسیه بر این تصمیم وادار خواهد کرد، فشار های اقتصادی غرب خواهد بود. از طرف نادیده نباید انگاشت که روسیه در صدد تغییر مناسبات بین الملل نیز می باشد. باور نگارنده بر این است که ادامه مناسبات پر تنش میان غرب و روسیه تاثیری بدی بر وضعیت افغانستان خواهد داشت. بنیادگرایی رشد خواهد کرد و ناامنی ها در افغانستان افزایش خواهد یافت.

بازیگر قدرتمند دیگری سیاست بین الملل چین است. چین به عنوان یک ابر قدرت اقتصادی در صدد آن است تا به منابع طبیعی آسیایی میانه دست یابد. چین، همچنین تلاش دارد تا نفوذ خود را در بازار های کشور های آسیایی میانه گسترش دهد. پیش بینی شده است که در سال 2015، چین رشد اقتصادی 7.3 در صدی را تجربه خواهد کرد. چین برای حفظ رشد اقتصادی خود نیازمند منابع طبیعی و بازار می باشد. برای دست یابی به منابع تلاش خواهد کرد تا موانع را از سر راه بر دارد. گروه های تندرو و بنیادگرا یک مانع برای چین محسوب می شود. حد اقل تجربه چین در استخراج منابع طبیعی در افغانستان چنین نشان می دهد.

 بنابراین، چین برخلاف روسیه تلاش خواهد کرد تا با همکاری افغانستان و پاکستان یک استراتژی مشترک در قبال بنیادگرایی تدوین نماید. چین از هم اکنون این کار را آغاز نموده است. هیئتی از گروه طالبان از قطر به چین سفر نموده است تا با کشور چین وارد گفتگو و مذاکره شود.

حکومت جدید افغانستان نیز این مسئله را درک نموده است و برای همین منظور به چین سفر نمود.

با این حال، اگر چین به عنوان یک ابر قدرت اقتصادی تلاش خواهد کرد تا با بنیادگرایی وارد گفتگو شود در طرف دیگر روسیه تلاش خواهد کرد تا از گروه های بنیادگرایی به عنوان یک ابزار فشار بر غرب استفاده نماید. گروه طالبان و داعش شاید بهترین آله فشار روسیه بر غرب باشد.

حکومت افغانستان اگر چه نسبت به همکاری چین خوشبین است و به احتمال زیاد حکومت افغانستان با پادر میانی چین با گروه طالبان وارد گفتگو و مذاکره خواهد شد. اما حکومت افغانستان هیچ موضعی و برنامه ای در قبال روسیه ندارد. آنچه در سال آینده افغانستان را تهدید می کند همکاری های روسیه با بنیادگراها است.

کشور های آسیایی میانه همانند تاجکستان، ازبکستان، قرقزستان و ... یکی از گزینه های خوب افغانستان برای داد و ستد اقتصادی است.

اما اگر تنش غرب و روسیه در سال جاری همچنان ادامه پیدا کند به احتمال زیاد آسیایی میانه دیگر گزینه خوبی برای افغانستان نخواهد بود.

 زیرا، گروه های تندرو همانند جنبش اسلامی ازبکستان و حزب التحریر شاخه ازبکستان، تاجکستان و قرقزستان با همکاری روسیه قدرتمند خواهد شد و میدان مبارزه آن ها بدون افغانستان خواهد بود. تا هنوز، جنبش اسلامی ازبکستان از دیر گاه روابط خوبی با گروه طالبان در افغانستان داشته است. اعضای این جنبش در افغانستان در کنار گروه طالبان در برابر غرب در بیش از یک دهه گذشته می رزمید.

 در آینده این احتمال وجود دارد که فعالیت های این جنبش در افغانستان افزایش یابد.

در پایان باید گفت که حکومت افغانستان در مبارزه با گروه های تندرو و بنیادگرا باید سعی نماید تا با کشور های قدرتمند در سطح بین الملل مناسبات داشته باشد. روابط حکومت جدید افغانستان با چین اقدام مثبت در گفتگو با گروه های تندرو است. اما مناسبات افغانستان با روسیه در هاله ای از ابهام است. تا هنوز هیچ مقام بلند پایه افغانستان در این زمینه سخن نرانده است. امیدوارم که حکومت افغانستان با درک سیاست و تحولات بین الملل اقدامات را روی دست بگیرد تا گروه های بنیادگرا ابزار فشار روسیه بر غرب در افغانستان نگردد.

 بنابراین، وضعیت گروه های بنیادگرا تا اندازه ای ربط و نسبت با سیاست بین الملل دارد. اینکه اوضاع و احوال به چه سمت سوق می یابد تا حدودی زیاد تاثیری بر وضعیت افغانستان می گذارد.

دیدگاه شما