پس از حملة 11 سپتامبر، قدرت های غربی و مجموعة کشورهای «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو» جهت مهار و سرکوب شبکة تروریستی القاعده که متهم اصلی سازماندهی کردن حادثة 11 سپتامبر بود و تمامی گروه ها و شبکه های تروریستی همکار با آن، حملة گستردة نظامی را به افغانستان راه اندازی کرد. امارت اسلامی تحت رهبری ملا محمد عمر که حکومت استبدادی و فضای بستة را بر مردم تحمیل نموده بود، به عنوان رژیم همکار با القاعده شناخته شد و به مدت زمان اندک، توسط حمله های هوایی نیروهای خارجی و نیروهای مقاومتی که سال ها در برابر طالبان رزمیده بودند، سقوط کرد.

با سقوط امارت طالبانی و به زعم آمریکا و قدرت های غربی، برچیدن بساط شبکة القاعده و گروه های همکار، فاز اول مأموریت آمریکا پایان یافت. اما این کشور و همة قدرت ها و مجموعه های غربی اش، تصمیم به ماندن در افغانستان را داشتند. این امر، در صورت ممکن و میسور بود که آمریکا علل و عوامل حضورش را در افغانستان موجه جلوه می داد و گرنه مخالفت های جدی از سوی کشورهای منطقه ای مطرح می شد. در این صورت، وضعیت منطقه و مناسبت های سیاسی بهم می خورد.

بنابراین، ایالات متحده آمریکا و کشورها و مجموعه های غربی، سه هدف مهم را اعلام کرده و آن را علل حضور شان در افغانستان مطرح کردند؛ مبارزه با تروریزم و مواد مخدر، نهادینگی دموکراسی و ارزش های حقوق بشری و کمک به افغانستان جهت ساخت حکومت و پیمودن راه دشوار بازسازی و نوسازی.

پس از چهارده سال، آمریکا، بخش از مأموریت اش را پایان یافته می داند. در بخش حکومت سازی، به زعم آمریکا و مجموعة غرب، نهادهای نظامی و امنیتی افغانستان ساخته شده و نیروهای ارتش ملی کشور به صورت جدی قدرتمند شده اند. به گونه ای که توانایی مبارزه با نیروهای تروریستی را دارند و از کشور شان دفاع می کنند. و در بخش مبارزه با تروریزم، اسامه بن لادن کشته شده است و دیگر تروریزم به پیمانة قوی نیست که بتواند از خاک افغانستان امنیت جهانی را تهدید کند. اما در بخش مواد مخدر، دستاوردهای جدی بدست نیامده است. البته آمریکا و کشورهای غربی، مسوولیت کامیابی و ناکامی در مبارزه با مواد مخدر را بر عهدة حکومت افغانستان می گذارد.

و اما در زمینة کمک به بازسازی و نوسازی اقتصادی، از تداوم کمک های مالی سخن زده شده و هر از گاهی بسته های کمکی کشورهای غربی در زمینه های متفاوت اعلام می گردد. آمریکا و برخی کشورهای مؤثر غربی؛ فرانسه، آلمان و بریتانیا، از تنها نگذاشتن و تداوم حمایت های مالی و سیاسی سخن می زنند.

به هر صورت، پس از حدود چهارده سال حضور نظامی و سیاسی آمریکا و مجموعة سیاسی بلوک غرب، با این که چالش ها و مشکل های جدی وجود دارد، در زمینة مبارزه با تروریزم و دفع تهدید، دستاوردهای بلندی بدست آمده و گام های مهمی برداشته شده است. اسامه بن لادن کشته شده است و نیروهای نظامی و امنیتی به خصوص ارتش ملی به پیمانه ای قوی شده است که به تنهایی قادر به مبارزه با تروریزم و دفع تهدیدهای امنیتی است. از این رهگذر، برای آمریکا و مجموعة سیاسی غرب، وضعیت امنیتی در افغانستان چندان بحرانی و نگران کننده نیست. دامنة تهدید به گونه ای است که امنیت جهانی را تهدید نمی کند. پس از این، شهریان واشنگتن، برلین، لندن و پاریس مورد تهدید نخواهند بود.

ولی این خوش بینی در کاخ های تصمیم گیری سیاسی و یا قدرت های شرقی دیده نمی شود. شرقی ها به عوض خوش بینی ها نگرانی های جدی دارند. هند، ایران، چین و روسیه و مجموعه ای منطقه ای آسیایی مرکزی، بیشتر نگران به نظر می رسند. با این که به جزء از ایران، دیگر کشورهای شرق، از خروج نیروهای نظامی خارجی از افغانستان ابراز نگرانی می کنند، اما روسیه، علاوه بر ابراز و اعلام نگرانی، مأموریت آمریکا و همکاران غربی اش را ناکام ارزیابی می کند.

  تا به حال، مقام های مختلف، نظامی و سیاسی روسیه، از خروج نا مناسب نیروهای خارجی از افغانستان ابراز نگرانی کرده و تأکید کرده اند که خروج نیروهای خارجی به معنایی قدرتمند تر شدن تروریزم و وخیم تر شدن وضعیت امنیتی منطقه ای خواهد شد. کاخ کرملین بدین باور است که نیروهای ارتش افغانستان، به تنهایی قادر به رو به رو شدن با تروریزم نبوده و ممکن است از امنیت نسبی کنونی نیز حراست کنند. در این صورت، فعالیت ها و تحرک های تروریستان در افغانستان بیشتر شده و از این رهگذر در گام اول، امنیت این کشور و در گام دوم امنیت کشورهای منطقه به خصوص آسیایی مرکزی را به صورت جدی تهدید خواهد کرد.

اخیرا، سفیر روسیه در کابل، از پی آمدهای خروج نیروهای نظامی خارجی ابراز نگرانی کرده و تأکید کرده است که خروج نا مناسب بوده و باعث نفوذ تروریستان در مرزهای کشورهای منطقه و آسیایی مرکزی خواهد شد. در این صورت، امنیت این کشورها با تهدید جدی رو به رو می شود.

  روسیه آسیایی مرکزی را به مثابه منطقه ای حیات خلوت خودش می نگرد و تحلیل می کند. حتی در هنگامه های سیاسی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که این کشور رویکرد تعامل با غرب را روی دست گرفته بود و رییس جمهور یلتسین سیاست های آمریکا را با دید مثبت ارزیابی می کرد، نفوذ هیچ کشوری را در آسیایی مرکزی تحمل نمی کرد. زیرا این منطقه، به مثابه حیات خلوت اش است و هرگونه تهدید اش را تهدید در برابر خودش می بیند. نزدیک شدن رقیب های سیاسی و یا نیروهای تروریستی به مرزهای کشورهای آسیایی مرکزی به مثابه تهدید در برابر مسکو است.

   این امر، در مورد کشورهای اروپایی شرقی نیز قابل تحلیل است. پیشرفت سازمان ناتو به سمت شرق، نگرانی های جدی را در کاخ کرملین خلق می کند و هر گونه پیش روی این سازمان را تهدید در برابر امنیت خودش می بیند. از این روی، مسکو با عضویت کشورهای اروپای شرقی در سازمان ناتو به شدت مخالف است و تا می تواند، انرژی سیاسی خودش را بکار می اندازد تا از این امر پیشگیری کند.

اکنون که تروریزم به صورت جدی در منطقه فعال بوده و تهدید خلق می کند، اما غرب با خوش بینی ها افغانستان را ترک می کند، روسیه را بیش از پیش نگران کرده است. نگرانی از نفوذ تروریستان در آسیایی مرکزی و در نهایت تهدید امنیت روسیه است. از این روی، با این که این کشور از اقدام های نظامی و جا به جایی نیروهای نظامی در مرزهای سیاسی افغانستان و کشورهای آسیایی مرکزی سخن می زند، نگرانی های سیاسی اش را نیز به صورت مکرر بیان کرده است. از نظامیان گرفته تا سیاست مداران.

به نظر می آید که موضع و رویکرد روسیه بیشتر با دیدگاه شهروندان و حکومت افغانستان همخوانی دارد. حقیقت امر این است که تروریزم هنوز قوی بوده و امنیت افغانستان و منطقه را تهدید می کند. اگر اکنون، توانایی های اش را از دست داده و امنیت جهانی را از این مرزوبوم تهدید نمی کند، در درازمدت چنین توانایی را کسب خواهد کرد. پس بهتر است که آمریکا و مجموعه های غرب، با شهروندان و حکومت افغانستان و نیز قدرت های شرق همراه شده و مبارزة جدی را ادامه دهند.