هرساله از روز جهانی همبستگی زنان ( 8 مارچ ) از گوشه و کنار جهان تجلیل بعمل می‌آید. در افغانستان نیز بیش از یک دهه بدین سوی از این روز تجلیل می گردد. بدون شک پرداختن به مسایل انسانی و حقوق انسان در ادبیات سیاسی و اجتماعی کشور در طی یک دهه اخیر از دست آوردهای عمده و مهم دوره نوین سیاسی کشور به شمار می آید. زیرا یکی از چالش های عمده جامعه از گذشته های دور این بوده است که بسیاری از مفاهیم و ارزش های انسانی در عرصه های مختلف مغفول مانده بود و تاثیر از مسئله بر روش ها و وضعیت عمومی نیز ناگزیر بوده است. اما طرح این مسایل در دورجدید سیاسی هرچند یک امر مثبت و قابل توجه شمرده می شود اما درباره دست آورد و نتایج ملموس آن ها نقدهای جدی وجود دارد.

از مجموع نگرانی‌های موجود در کشور، نگرانی در مورد وضعیت حقوقی و اجتماعی زنان جامعه بیش از همه آشکار می‌باشد. هرچند وضعیت کلی زنان در کشور از لحاظ حقوق سیاسی و اجتماعی و به معنای کلی تر وضعیت حقوق بشری آنان در طول تاریخ کشور قابل قبول نبوده و با ستم‌ها و خشونت‌های تکان دهنده و فاجعه بار همراه بوده است، ولی طی یک دهه گذشته زیربناهایی یک تغییر بنیادینی گذاشته شده بود که راه را برای بهبود بخشیدن به وضعیت زنان و دست یابی آنان به حقوق شهروندی شان هموار می‌گردید. اما نگرانی‌های بوجود آمده این احتمال را قوت می‌بخشد که همین اندک دست آوردهای چندسال گذشته که بسیار شکننده و آسیب پذیر هم می‌باشند، وضعیت زنان کشور را بیش از گذشته دچار بحران و فاجعه گرداند. طرح دیدگاه‌های زن ستیزانه و حمایت و تقویت آن از سوی برخی از مراجع رسمی و غیررسمی کشور و محدود شدن بیش از پیش فعالیت‌های زنان در عرصه‌های مختلف نشان از آینده ناخوشایند و تاریک درباره سرنوشت زنان کشور دارد.

پرداختن و توجه به این موضوع از آنجایی دارای اهمیت می‌باشد که در دوران معاصر شاخصه‌های گوناگونی درباره سنجش چگونگی وضعیت انسانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سطح بین المللی مطرح گردیده است. وضعیت زنان در هر جامعه یکی از معیارها وسنجه‌هایی است که چگونگی وضعیت کلی آن جامعه و کشور بوسیله آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به معنای دیگر نتایج یک ارزیابی از وضعیت زنان در هر کشوری نشان دهنده چگونگی روند توسعه انسانی و اجتماعی و سیاسی در آن جامعه دانسته می‌شود. به این جهت نگرانی که امروز درباره فردای وضعیت زنان در کشور مطرح می‌باشد، این نگرانی در واقع بخشی از نگرانی درباره وضعیت کلی جامعه می‌باشد. چالش‌های که امروزه بر سرراه توسعه حقوق انسانی زنان وجود دارد، در واقع مانعی بر سرراه توسعه همگانی جامعه نیز شمرده می‌شود.

خشونت‌هایی که در مورد نقض صریح « قانون محو خشونت علیه زنان « در حالی صورت می‌گیرد که افغانستان این قانون را در سال 2009 بصورت رسمی پذیرفته و تعهد خود را در رعایت آن اعلام داشته است. در این قانون مواردی هم چون ازدواج زیر سن قانونی، ازدواج اجباری، بد دادن (ازدواج برای حل منازعه) و زمینه سازی برای خودسوزی زنان اعمال جرمی دانسته شده است. اعمالی چون تجاوز به عنف و ضرب و جرح زنان نیز جرم پنداشته شده و برای مرتکبین آن مجازات در نظر گرفته شده است. مصئونیت از مجازات برای عاملان خشونت و تجاوز به زنان در کشور، یکی از موارد بسیار آشکار نقض حقوق شهروندی و زیرپا نهادن قانون منع خشونت علیه زنان در کشور از سوی خانواده ها، والدین و دستگاههای عدلی و قضایی می باشد. ضعف نظام قضایی و پیروی از سنت های قبیله ای و عرف های ناپسند اجتماعی در بسیاری از ولایات و حتا مرکز کشور ؛ روز به روز روند زن ستیزی و نقض حقوق و قوانینی که بر مصئونیت قانونی آنان تاکید دارد ، را تقویت می نماید.

از سوی دیگر خودکشی گزینه ای برای نجات از خشونت پدیده و نمونه ای دیگر است از وضعیت تاسفبار زنان در جامعه و سیستم قضایی و عدلی کشور. متاسفانه شرایط موجود در جامعه و شیوه برخورد حکومت در اجرای قوانین بگونه ای است که خودکشی زنان برای نجات از خشونت، و فرار از خانه برای رفتن به مدرسه، تنها گزینه های بشمار می آیند که زنان خواسته یا نخواسته به آن روی آورده اند. برای دریافت وضعیت نگران کننده زنان در کشور می توان به آمارها و گزارش های نشر شده مراجعه نمود. در اینجا به چند مورد از گزارش های نقض حقوق بشری درباره زنان اشاره می گردد.

در تازه ترین گزارش نشر شده آمده است که یک سرباز پولیس مربطو به لوای هفتم امن و نظم عامه هرات خانم خود را بعد از لت و کوب شدید به قتل رسانده است. یک منبع امنیتی که نخواست نامش فاش شود، گفت: این پولیس صبح روز گذشته در منطقه چهار باغ فیروزه ولسوالی انجیل خانم خود را بعد از لت و کوب شدید، به قتل رسانده است. تاکنون انگیزه قتل معلوم نیست. در گزارش نشر شده دیگری آمده است که مسوولان امنيتي در ولايت تخار مي گويند: گروهی از مردان ولسوالي اشكمش این ولایت یک دختر 14 ساله را ربوده و پس از تجاوز وي را كشته اند.

سخنگوي قومانداني امنيه اين ولايت به خبرنگاران گفته است دو روز پیش، سه مرد این دختر را از روستای بوریاباف ولسوالی اشکمش این ولایت ربوده‌ بودند که پس از تجاوز گروهی این دختر به قتل رسانیده شده ‌است.هم چنین در عرصه فعالیت سیاسی زنان و فراهم گردانیدن نقش زنان در این عرصه اعتراض ها و انتقادهای جدی و جود دارد. چنانچه یک هفته پیش ده‎ها تن از زنان از سهم ناچیز زنان در ساختار کابینه شاکی بوده و دست به اعتراض زدند. معترضان خواستار نقش برجسته زنان در کابینه حکومت وحدت ملی شدند. آنان در اعتراض های خود خواسته های را مطرح نمودند که رییس‎جمهوربارها به آن تعهد سپرده و قول داده بود که در کابینه‎اش دست‎کم چهار زن حضور خواهد داشت. هم چنین کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز ضمن ارائه گزارش های حقوق بشری خود از افزایش انواع خشونت ها نسبت به زنان و نیز محدود شدن شرایط اجتماعی برای فعالیت زنان در عرصه های مختلف شدیدا ابراز نگرانی نموده است.

حال به مناسبت هشتم مارچ روزجهانی همبستگی زنان جهان، که در افغانستان از سوی نهادهای مدنی و نیز حکومت تجلیل بعمل می آید باید این پرسش مطرح گردد که دست آورد واقعی این همه محافل و همایش های گوناگون که در ارتباط با حقوق زنان و حمایت از آنان برگزار گردیده است چیست؟ چرا میزان جرم و خشونت و تبعیض علیه زنان روبه افزایش است؟ آیا مشکل در روش های حکومت است یا عدم حاکمیت قانون؟ چرا نگرانی ها نسبت به وضعیت زنان هر روز در حال افزایش است؟ نقش و کارکرد نهادهای حقوق زن و نهادهای مدنی در این رابطه چیست؟ جامعه بین المللی در این ارتباط چه اقدام جدی و بنیادینی را به انجام رسانیده است؟ در نهایت به نظر می رسد این همه هیاهو به مناسبت روزهمبستگی زنان در کشور، زمینه دست یابی زنان کشور به حقوق اساسی شان دشواری های بسیاری وجود دارد و علی رغم برخی تلاش ها هنوز تا عملی ساختن شعارهای هشت مارچ در جامعه فاصله و راه بسیار طولانی و درازی را پیش روی داریم.

این مسیر دشوار و راه طولانی هنگامی طی کردنی خواهد بود و به پایان خواهد رسید که زنان جامعه خود به آگاهی و بیداری دست یافته و مبارزه جدی را در پیش گیرند؛ هم چنین حکومت نیز به تعهدات ملی و بین المللی در ارتباط با حقوق زنان عمل نموده و در راه تحقق آن کوشا باشد.