منطقۀ استراتژیک و پُر منازعۀ خاورمیانه، یکی از منطقه های خبرساز در جهان بوده و خواهد بود. قدرت های مؤثر منطقه ای و قدرت های بزرگ جهانی همواره در بحران های خاورمیانه دخیل بوده و نقش آفرینی کرده اند.

به باور حکومت های غربی، پس از ختم جنگ سرد، خاورمیانه محل خیزش افکار و رفتارهای بنیادگرایانه بوده که این رفتارها امنیت و ثبات منطقه ای و جهانی را تهدید کرده است.

 تحولات زیرنام بهار عربی ابتدا خوش بینی های حکومت های غربی و شرقی را بدنبال داشت. شاهان و تیم های قدرتِ که سال های سال با زور تفنگ بر شانه های مردم سوار شده بودند، قدرت بی حد و حصر شان در معرض تهدید قرار گرفته و چند تیم از آن ها ناگزیر به کنار رفتن شدند.

متاسفانه از دل خیزش های مردمی و تحولات بهار عربی، گروه خطرناک و تهدیدزایِ به نام داعش ظهور کرد. داعش ابتدا امنیت ملی دولت های عراق و سوریه، در قدم دوم کشورهای خاورمیانه و در قدم سوم امنیت ملی همۀ کشورهای منطقه ای را تهدید می کند.

اکنون، گروه دیگری موسوم به حوثی ها ظهور کرده و نگرانی های را در سطح منطقه ای خاورمیانه دامن زده است. حوثی ها در یمن شورش کرده و قدرت را در دست گرفته اند. اما طوری که دیده می شود، این گروه، برخلاف داعش، هدف فرامرزی ندارد و تنها در یمن می خواهد حکومت کند.

اما کشورهای منطقه ای خاورمیانه به ویژه کشورهای عرب، احساس تهدید جدی کرده و دست به اقدام های سیاسی و نظامی زده اند. ائتلاف نظامی از سوی کشورهای عربی پدید آمده است که هدف اش، راندن حوثی ها از قدرت و برگرداندن حکومت پیشین است.

   حکومت های منطقه ای در این مورد موضع گیری های سیاسی متفاوت کرده اند. برخی از حکومت پیشین حمایت سیاسی کرده و ضمن حمایت از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی، خواستار بازگشت حکومت پیشین به قدرت هستند و برخی هم به گونه ای از حوثی های یمن حمایت کرده اند.

   در این کش و قوس، حکومت افغانستان نیز موضع گیری کرده است. خبرنامۀ که از سوی ریاست جمهوری کشور منتشر شده، حاکی از این است که افغانستان از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی در پیوند به تحولات یمن حمایت می کند. البته به نکته ای دیگری نیز اشاره شده است؛ در صورت قرار گرفتن عربستان سعودی در معرض تهدید، افغانستان در کنار عربستان قرار خواهد گرفت. زیرا حمایت از  امنیت عربستان حمایت از امنیت خانۀ خدا و آرامگاه پیامبر اسلام خواهد بود.

   اما پس از موضع گیری ریاست جمهوری، ریاست اجرائیه موضع گیری متفاوتِ را مطرح کرده است. آقای عبدالله حمایت افغانستان از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی را رد می کند و تاکید می کند که کشور در صورت با تهدید مواجه شدن امنیت عربستان و مکان های دینی و مذهبی از آن کشور حمایت خواهد کرد.

1 . دوگانگی در موضع گیری

به نظر می رسد که مقام های تصمیم گیرندۀ کشور، روی حمایت از ائتلاف نظامی مربوط به تحولات یمن، توافق نظر ندارند. حمایت ریاست جمهوری از ائتلاف نظامی و مخالفت نسبی ریاست اجرائیه با این تصمیم، نشان می دهد که مشوره لازم در این مورد صورت نگرفته است.

در موافقت نامۀ سیاسی که میان دو تیم انتخاباتی منعقد گردید و باعث تشکیل حکومت وحدت ملی شد، بر مشوره و رایزنی رییس جمهور در مورد مسایل مهم ملی و موضع گیری های کلان سیاسی کشور، با رییس اجرایی تاکید می کند.

به هر حال، امری که مشخص و واضح است: اختلاف نظر در مورد موضع گیری سیاسی حکومت است.

به نظر این نگارش، این اختلاف نظر و بازتاب آن در بیرون، باعث افول منزلت سیاسی کشور می شود. به عبارت دیگر این موضع گیری تا جای که باعث تقویت جایگاه و بلند رفتن پرستیژ سیاسی کشور در سیاست بین الملل گردد، باعث تضعیف جایگاه سیاسی کشور می شود.

این امر نشان می دهد که به چه پیمانه اختلاف نظر سیاسی در درون حکومت موجود است و از این پس سیاست مداران و حکومت های خارجی کمتر به سخن و موضع گیری دیپلمات ها گوش خواهند داد.

2 . لزوم بی طرفی کشور در منازعات سیاسی

به نظر می رسد که افغانستان در جایگاه و شرایط سیاسی نیست که در مورد تحولات سیاسی و منازعات در منطقه موضع گیری کند. البته تحولات سیاسی و نظامی که به صورت مستقیم روی امنیت ملی خودش تاثیر می گذارد، باید موضع گیری نماید. اما تحولات و رخدادهای که تاثیر چندان روی امنیت ملی کشور نمی گذارد، لازم نیست موضع گیری شود.

حوثی های یمن آن گونه که تا به حال دیده می شود، هدف سیاسی و نظامی فراملی و بیرون مرزی ندارند. آن ها می خواهند در درون دولت یمن سیاست ورزی کنند. البته نباید از شورش و عصیان سیاسی در برابر حکومت های قانونی و دموکراتیک حمایت کرد، اما به این نکته هم باید بپردازند که چه علل و عوامل باعث پیدایش، ظهور و خیزش حوثی ها شده است.

در این جا این نکته را می توان با قوت اطمینان مطرح کرد که حوثی های یمن هیچ گونه تهدیدی را متوجه امنیت ملی افغانستان نمی کنند. آنان نه مانند گروه داعش افکار افراطی دارند و نه زمینه ای دامن گستراندن در سطح منطقه برای شان فراهم است. ترس کشورهای عربی هم بی جا می نماید. به نظر نمی آید به پیمانۀ قدرتمند باشند که فراتر از مرزهای یمن تهدید آفریده و حتی امنیت عربستان سعودی را با خطر مواجه کنند. بازهم عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی با آن همه دالرهای هنگفت و تدارکات نظامی که خریداری می کنند، قادر به دفاع از خود خواهند بود.

از این رو، بهتر بود که افغانستان سیاست بی طرفی را در این مورد پیشه کرده و از هیچ یکی از طرف های درگیر حمایت نمی کرد. فقط به حل و فصل مسالمت آمیز اختلاف ها و حاکمیت مردم یمن تاکید می نمود، و بهتر خواهد بود که از این پس نیز، در پیوند به تحولات سیاسی و نظامی که در منطقه رخ می دهد، سیاست بی طرفی را اختیار کند.

   کشور از همه جا آسیب پذیر است و همۀ حکومت های منطقه ای در سیاست مؤثر هستند. در این صورت سنگینی و لنگر انداختن به طرف یکی از قدرت ها و کشورهای منطقه ای، قدرت های دیگر را حساس نموده و آنگاه در پی تخریب وضعیت و ضربت زدن به فرایند نوین برخواهند آمد.

ما با تاکید به سیاست بی طرفی، سیاست خارجی مان را طوری تعریف و سامان دهی کنیم که ناظر بر روابط متوازن با همۀ کشورهای منطقه ای باشد؛ عربستان سعودی، ایران، ترکیه، چین، روسیه، هند، پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی احساس کند که افغانستان به عنوان کشور بی طرف در تحولات ـ که به صورت مستقیم روی امنیت و منافع اقتصادی خودش مرتبط نیست ـ خواستار همکاری با همۀ آن هاست.

اما اگر در وضعیت که ما قادر به تامین ثبات و امنیت در کشور خود نبوده و هزینۀ نوسازی و بازسازی را نمی توانیم تامین کنیم، در تحولات سیاسی منطقه عضو یکی از بلوک های سیاسی شویم، به گفتۀ جناب رییس جمهور کشور به میدان فراخ جنگ نیابتی تبدیل خواهد شد.