گروه داعش به کلان ترين گروهِ تهديد کننده در ميان دولت هاي منطقه اي و جهاني تبديل شده است. در منطقه اي «خاورميانه» عراق و سوريه عملا از سوي اين گروه در معرض تهاجم قرار گرفته و بخش هاي از سرزمين شان را تصرف کرده است و ايران و برخي از دولت هاي ديگر منطقه اي نيز خود شان را در معرض تهديد جدي مي نگرند.

دولت هاي آسياي مرکزي نگراني هاي جدي از اين ناحيه دارند و به علت اهميت ژئو استراتژيک منطقه ايي آسياي مرکزي براي روسيه، اين کشور نيز نگراني هاي اش را مرتب اعلام مي نمايد. ولاديميرپوتين رييس جمهور روسيه بارها نگراني اش را از حضور داعش در ولايت هاي افغانستان اعلام کرده است. در حوزة شرق آسيا ـ آسيا پاسفيک ـ نيز جمهوري خلق چين نگران اين گروه است و در جنوب آسيا افغانستان نفوذ و فعاليت اين گروه را تجربه مي کند و هند نيز هراس جدي دارد.

اما ترکيه تنها دولت يا يکي از دولت هاي منطقه اي بوده که در پيوند به حضور، نفوذ و فعاليت گروه داعش نگران به نظر نمي رسيد. آنکارا تب و تاب و دست و پا زدن هاي تهران، بغداد و دمشق و حتي مسکو و پکن را نداشت. آرامش و عدم نگراني آنکارا گمانه زني هاي را موجب مي گرديد و مي گردد که انگار اين کشور يا به صورت مستقيم در ايجاد و در نهايت در تقويت گروه داعش نقش دارد و يا اين گروه را تهديد جدي در برابرش تلقي نکرده و تازه از پيشروي هاي آن خوشنود خواهد شد. اين گمانه زني ها زمان برجسته تر گرديد که ترکيه ايران را به تلاش در راستاي گسترش نفوذ در منطقه متهم کرد. رجب طيب اردوغان اين بحث را در حال مطرح کرد که ايران در عراق در برابر داعش در چهارچوب نيروهاي شبه نظامي شيعه مي جنگيد، از دولت سوريه حمايت سياسي کرده و گفته مي شد که حمايت مستقيم نظامي و مالي نيز مي کند و اتهام بر اين بود که در کشمکش ها و منازعات سياسي از شيعه هاي حوثي حمايت مي کند. به هر حال آنکارا در پيوند به حضور و نفوذ داعش همواره مورد اتهام بوده و شک و ترديدهاي وجود داشته است.

اما رويداد هفتة پيش آنکارا و سياست سازان اش را شوکه کرده و اين کشور را وارد باشگاه مبارزه کرد. در يکي از شهرهاي ترکيه که در نزديکي هاي مرز با سوريه واقع شده است، انفجاري رخ داد که جان سي نفر را گرفت و ده ها نفر ديگر را مجروح کرد. مسووليت اين حمله را گروه داعش به عهده گرفته است.

پس از اين حادثة خونبار، دولت ترکيه دست به اقدام هاي نظامي و عمليات هاي تلافي جويانه زده است. نيروهاي مسلح ترک، در نقاط مرزي با نيروهاي گروه داعش به تقابل آتش پرداختند که در نتيجه يک سرباز ترک کشته شد و جنگنده هاي هوايي اين کشور مواضع گروه داعش را در داخل خاک سوريه مورد هدف قرار داده است. اقدام ها در اين جا هم پايان نيافت بلکه پوليس ترکيه دست به عمليات بازرسي جدي زده و به تعداد سه صد نفر را دست گير کرده است.

بنابراين، اکنون ترکيه به باشگاه نبرد و پيکار با گروه داعش وارد شده است. در اين باشگاه آمريکا، ايران، عراق، سوريه و روسيه و دولت هاي آسياي مرکزي البته با ميزان اندک از هم آهنگي سياسي حضور دارند. بدون ترديد پي آمد ورود ترکيه در نبرد و پيکار، ارزنده و با اهميت براي امنيت منطقه اي و نگران کننده و  تهديد کلان براي گروه داعش خواهد بود.

يک نکته را نبايد در اين جا فراموش کرد و آن اين که ممکن است موضع جدي کنوني دولت ترکيه از تقاضاهاي افکار عمومي داخل آب خورده و سياست و رويکرد مقطعي و پاسخ لحظه اي به وجدان هاي ناراحت ميليون ها ترکِ صورت گرفته باشد که از داعش متنفر شده اند. در اين صورت دولت ترکيه پس از گذر زمان و سرد شدن سوزش حملة مرگ بار «سورويچ» موضع اش را در برابر داعش سرد کرده و همان سياست پيشيني را تداوم خواهد داد.

اگر چنين نباشد و ترکيه به راستي ارادة ورود هميشگي به باشگاه نبرد و پيکار با گروه داعش را در سر بپروراند، در اين صورت اين گروه فشارهاي شديد را متحمل شده و چشم اندازش خيره و تاريک ديده مي شود. اگر اکنون داعش در منطقه جولان مي دهد و مي تازد و ارتش عراق و سوريه را سرگردان کرده است، يکي از علل و عوامل، خاموشي و برخورد سرد دولت ترکيه در برابر اين گروه است. خاموشي و بي پروايي سياسي ترکيه باعث شده بود که اين گروه منطقه هاي مرزي ترکيه ـ عراق و ترکيه ـ سوريه را پناه گاه هاي امن براي خود برگزيده و فعاليت نمايند و حتي اعضاي جديد و هواداران شان را از طريق سفر به ترکيه تشويق و ترغيب کنند.

از اين رهگذر، ورود ترکيه به باشگاه نبرد و پيکار با گروه داعش سبب مي شود که مواضع اين گروه در منطقه هاي مرزي توسط جنگنده هاي ترکي هدف گرفته شود و حتي در برابر حملات نيروهاي زميني قرار گيرند. وقت که جنگنده هاي هوايي آمريکايي و جنگنده هاي ترکي حمله کنند و نيروهاي زميني دولت بغداد و دمشق از طريق زمين اعمالفشار کنند، مشخص نيست که داعش چه روزگارِ را تجربه کرده و به کجا پناه خواهد برد.

اين وضعيت مصداق بارز و عيني شکل گيري تهديدهاي مشترک در سطح منطقه و در ميان دولت هاي بازيگر خواهد بود. سياست بين الملل مبتني بر آنارشيسم است. از نبود قدرت برتر که مرجع عالي و نهايي تصميم گيرنده در سطح جامعة بين المللي باشد، رنج مي برد.

گرچند سازمان هاي بين المللي مانند سازمان ملل متحد و سازمان هاي زير مجموعه اش و نيز سازمان هاي منطقه اي، اندک نظم بخشيده و دولت هاي بازيگر را به سمت همکاري جهت داده است، اما تا زمان که منافع مشترک ميان دولت هاي بازيگر موجود نباشد، همکاري هاي مشترک شکل نخواهد گرفت. از اين رهگذر، اگر همة دولت هاي منطقه اي گروه داعش را به عنوان تهديد مشترک در برابر شان احساس کنند، بدون ترديد همکاري هاي مشترک در راستاي مبارزه با اين گروه ـ البته با حفظ اختلاف نظرها در ديگر موارد و عرصه ها ـ شکل خواهد گرفت. اما اگر برخي دولت هاي منطقه اي اين گروه را تهديد جدي در برابرش نپنداشته و در پي سودجويي هاي سياسي باشد، در اين صورت نه تنها مهار نشده بلکه قدرتمند تر نيز خواهد شد.

چندي پيش گپ و گفت هاي مطرح بود که سازمان هاي اطلاعاتي ترکيه و عربستان سعودي در پي تقويت برخي گروه هاي تروريستي جهت سرکوب دولت بشار اسد هستند. اگر ترکيه و يا يکي از کشورهاي منطقه اي ديگر چنين بنگرد، دورنما و چشم انداز مبارزه با داعش تاريک خواهد بود.