چهارده سال از حملات يازدهم سپتامبر بر برج هاي دوگانه تجارت جهاني در نيويورک ايالات متحده آمريکا مي گذرد. اين رويداد دگرگوني ها و تغييرات زياد در سياست جهان اسلام و غرب به وجود آورد. رابطه غرب و جهان اسلام را وارد يک فاز جديد ساخت. حمله برج هاي دو قلو به باور غربي ها آغاز برخورد دو تمدني(اسلام و غرب) بود که سال ها قبل هانتينگتون پيش بيني کرده بود. با وجود اينکه مشخص شد که کشور هاي اسلامي در پيشت اين رويداد و رخداد فجيع قرار ندارد و تنها يک شبکه تروريستي با حمايت حکومت نامشروع در افغانستان در پشت اين رويداد قرار دارد. با همه اين ها، اين رويداد باعث دگرگوني عظيم در سياست آمريکا در قبال کشور هاي اسلامي و به خصوص افغانستان شد. اکنون چهارده سال از حمله يازدهم سپتامبر مي گذرد، اين سوال مطرح است که جهان پس از حمله يازدهم سپتامبر در چه وضعيت قرار دارد. آيا وضعيت به صورت کل رو به بهبود گذاشته است و يا اينکه جهان وارد يک بحران شده است.

براي با حمله يازدهم سپتامبر متوجه خطر جدي بنيادگرايي در جهان اسلام شد. ايالات متحده آمريکا همراه با همپيمانان غربي خود براي ريشه کن کردن القاعده و حاميان آن وارد افغانستان شد. در فرصت کم، شبکه القاعده و گروه طالبان به عنوان حامي آن قدرت خود را در افغانستان از دست دادند و رهبران اين دو گروه متواري شدند. آمريکا بعد از يازده سال موفق شد بن لادن رهبر شبکه القاعده را در پاکستان بکشد اما آن ها نتوانست اين گروه را ريشه کن نمايد. بعد از کشته شدن بن لادن ايمن الظواهري رهبري اين شبکه را به عهده گرفت. با وجود کاهش فعاليت تروريستي شبکه القاعده اما همچنان اين شبکه به حيات خود ادامه داده است و در مواردي دست به حملات تروريستي در کشورهاي مختلف زده است. گروه طالبان اما، به گونه متفاوت عمل کرده است. در طول چهارده سال گذشته در برابر نيرو هاي بين المللي و نيرو هاي امنيتي افغانستان جنگيد. بعد از چهارده سال با وجود مرگ رهبرشان اما همچنان به صورت قدرتمند در ولايات مختلف حضور دارند و قلمرو خود را گسترش داده اند. چهارده سال دوري اين گروه از قدرت سياسي منجر به تغيير ديدگاه آن ها نسبت به شبکه القاعده و نيرو هاي غربي در افغانستان نشده است. ايمن الظواهري رهبر شبکه القاعده با رهبر جديد گروه طالبان بيعت کرد. رهبر جديد گروه طالبان ملا اختر منصور بيعت او را پذيرفت. اين بيانگر آن است که ايالات متحده آمريکا نه قادر به بين بردن شبکه القاعده و گرو طالبان بوده اند و نه قادر به تغيير ديدگاه گروه طالبان در مورد شبکه القاعده و حکومت افغانستان. با اين حال، گروه طالبان نسبت به سال هاي اول حضور نيرو هاي بين المللي در افغانستان قدرتمند تر نيز شده اند. چند هفته قبل اين گروه ولسوالي موسي قلعه را در ولايت هلمند از دست نيرو هاي امنيتي گرفت. در فراه، زابل، ارزگان، بدخشان و برخي ولايات ديگر جدي ترين و اساسي ترين تهديد را براي حکومت خلق کرده است/مي کند. از اين جهت، زمينه هاي رشد بنيادگرايي و تهديد منافع آمريکا و نظم بين الملل همچنان در افغانستان وجود دارد.

جهان اسلام بعد از حمله يازدهم سپتامبر با وجود خاموشي کوتاه مدت اما در طوفان بنيادگرايي و تنش ها و منازعات وحشتناک درگير شده اند. جهان اسلام به صورت مشخص دو موج را تجربه کرد. موج اول بهار عربي بود. بهار عربي دگرگوني هاي جدي در برخي از کشور هاي عربي به وجود آورد. معمر قذافي همراه با حکومتش در ليبي در کام بهار عربي فرو رفت. حسني مبارک از قدرت خلع شد و اکنون در زندان به سر مي برد. با اين حال، بهار عربي مصر را در يک تحولات و دگرگوني ها وارد کرد. اين موج سوريه را وارد يک جنگ داخلي نمود. مخالفان اسد را عليه اش تحريک کرد و منازعه در گرفت و در نهايت پاي کشور هاي مختلف در اين کشور باز شد. با وجود برپا بودن حکومت اسد اما، مخالفان او بخش هاي زيادي از خاک سوريه را در دست دارد. کشور هاي ديگر عربي اما از اين موج مصون ماند و توانست وضعيت را مديريت و کنترل نمايد. موج دوم اما حضور و ظهور داعش در قلمرو عراق و سوريه بود. اين گروه، در کمترين زمان ممکن با خشونت افسار گسيخته قلمرو خود را گسترش داد و بر بخش زيادي از خاک عراق و سوريه دست يافت.

گروه داعش اما تنها به حضور در عراق و سوريه اکتفا نکرده است بلکه در آسيايي ميانه، آسيايي مرکزي و جنوبي نيز فعاليت خود را آغاز نموده است. در افغانستان چندين ماه است که دست به نيرو گيري زده است و بار ها با گروه طالبان درگير شده است. به احتمال زياد، در آينده منازعه ميان گروه طالبان و داعش و ميان حکومت با اين دو گروه شدت يابد. اما انتظار نمي رود که حکومت به زودي بتواند اين دو گروه را تضعيف سازد و خود را از خطر برهاند.

کشور هاي همانند ايران، عربستان سعودي، امارات متحده عربي، قطر برخي ديگر کشور هاي اسلامي تا حدودي از موج هاي اول و دوم که ديگر کشور ها تجربه کرده بود مصون مانده است. ايران اگر چه با جريان سبز مواجه شد اما توانست آن را پشت سر بگذرد و وضعيت را مديريت نمايد. با اين حال، اين کشور همانند افغانستان، پاکستان و کشور هاي آسيايي ميانه مورد تهديد گروه هاي بنيادگرا همانند داعش قرار دارد.

بنابراين، جهان اسلام بعد از حملات شبکه القاعده بر برج هاي تجارت جهاني آشفته تر شده است. بنيادگرايي و افراطيت رشد يافته است. چشم انداز جهان اسلام چندان روشن نيست. رهبران سياسي کشور هاي جهان اسلام اراده اي براي مبارزه مشترک با بنيادگرايي و افراطيت ندارد. بحران افغانستان، عراق و سوريه وجدان رهبران سياسي کشور هاي جهان اسلام را رنجور نساخته است. با اين حال، به نظر مي رسد که منازعات ميان کشور هاي اسلامي که وجود دارد منجر به تقويت بنيادگرايي و افراطيت نيز مي شود. پاکستان، ايران، عربستان سعودي، امارات متحده عربي و قطر از بنيادگرايي در افغانستان سود مي برد. عربستان از حضور داعش در عراق خوشحال است. ترکيه به لحاظ اقتصادي بيش از همه کشور هاي اسلامي از حضور داعش سود برده است. همين منازعات ميان کشور هاي مختلف در جهان اسلام باعث تيره و تار شدن وضعيت جهان اسلام در آينده شده است. اگر ايران مخالف بنيادگرايي در عراق و سوريه است اما بدش نمي آيد که بنيادگرايي در درون عربستان سر برآورد و عليه حکومت آن بشورد. با اين حال، گفته مي شود که ايران روابط نزديک با گروه طالبان در سه سال گذشته داشته است. پاکستان نيز از حضور گروه طالبان و شبکه القاعده در افغانستان سود مي برد. براي همين، سال ها به صورت دوگانه بازي نموده است و از اين دو گروه حمايت نموده است.