گروه طالبان در اعلاميه اي خبر از بيعت برادر و پسر ملا عمر با رهبر جديد گروه طالبان منتشر نموده است. ملا اختر منصور، در اول ماه اسد بعد تأييد شدن خبر مرگ ملا عمر، رهبر پيشين طالبان به عنوان رهبر جديد اين گروه تعيين شد اما، ملا عبدالمنان، برادر و ملا يعقوب پسر ارشد ملا عمر با رهبر جديد طالبان بيعت نکرده بود و تنش هاي در درون گروه طالبان به وجود آورده بود. در کنار خانواده ملا عمر، برخي ديگر از فرماندهان گروه طالبان با رهبري ملا اختر منصور مخالفت کردند. ملا منصور داد الله، عبدالمنان نيازي، حسن آخوند، ملا عبدالرزاق، ملا جليل از جمله افرادي با نفوذ هستند که مخالف ملا اختر منصور است. اين فرماندهان همچنان به مخالفت خود با ملا اختر منصور ادامه داده اند و تا هنوز خبري از بيعت اين فرماندهان و افرادش با ملا اختر منصور در دست نيست. از اين ميان، ملا منصور دادالله به صورت مشخص تر مخالفت خود را اعلان نموده بود. او با فرار از پاکستان در ولايت زابل مستقر شده است. او به صورت مشخص از نقش آي اس آي پاکستان در تعيين رهبري گروه طالبان سخن به ميان آورده بود و گفته بود که اين سازمان از او نيز درخواست و توقعاتي داشته که مخالف منافع ملي افغانستان است. حال سوال اين است که آيا گروه طالبان دچار دگرگوني درون سازماني خواهد شد؟ آيا بيعت خانواده رهبر پيشين طالبان تغييري در کارکرد و فعاليت گروه طالبان به وجود خواهد آورد. موقف حکومت افغانستان در مورد گروه طالبان و دگرگوني ها چه خواهد بود؟

بيعت خانواده ملا عمر، گروه طالبان باعث شده است که گروه طالبان يک گام در سازماندهي خود به پيش بگذارد. اولين و اساسي ترين چالش فراروي رهبر جديد گروه طالبان فقدان مشروعيت در ميان اين گروه بود. زيرا، مشروعيت گروه ها در کشور هاي همانند افغانستان وابسته به شخص و در نهايت به خانواده رهبر آن گروه است. ملا اختر منصور در مدت نزديک به دو ماه در واقع فاقد مشروعيت لازم براي مديريت و رهبري اين گروه بود. فقدان مشروعيت هم وجهه ملا اختر منصور را زير سوال برده بود و هم فعاليت هاي اين گروه را در نزد حاميان و پيروان اين گروه نامشروع جلوه مي داد. اکنون، با بعيت ملا عبدالمنان برادر ملا عمر ملا يعقوب پسر ارشد ملا عمر اين خلاء پر شده است و به نظر مي رسد که گروه طالبان گام اساسي در حفظ حيات سازمان و گروه خود برداشته است. بنابراين، آنچه مبني بر ضعيف شدن اين گروه مطرح بود، تا حدودي از ميان برداشته شده است.

فرماندهان مخالف اين گروه اما، همچنان به عنوان يک چالش فراروي اين گروه قرار دارد. زيرا، اين فرماندهان سد راه فعاليت گروه طالبان به رهبري ملا اختر منصور است. گروه طالبان ممکن همانند گذشته بخش از خاک افغانستان را در دست داشته باشد اما اين قلمرو از خاستگاه و منشأ واحد رهبري و مديريت نمي شود. بلکه بخش از اين قلمرو در دست مخالفان دروني خود گروه طالبان است. با اين حال، دوام مخالفان ملا اختر منصور بستگي به دو چيز دارد. در صورتي که فرماندهان مخالف ملا اختر منصور با همديگر وارد پيمان شود و براي خود رهبر واحد انتخاب کند و يا فعاليت شان از سوي شوراي واحد مديريت و رهبري شود و دو ديگر اينکه اين گروه قادر به جلب و جذب حمايت بيروني باشد. پر واضح است که گروه طالبان از سوي سازمان استخبارات نظامي کشور هاي همسايه حمايت و تجهيز و تمويل مي شود. گروه طالبان بدون حمايت هاي خارجي قادر به فعاليت نخواهد بود. بنابراين، فعاليت مخالفان ملا اختر منصور به آن دو مسئله منوط است در صورتي که قادر به انجام آن دو مهم باشد، مي تواند براي ملا اختر منصور همچنان چالش برانگيز باشد.

آينده گروه طالبان اما، بستگي تمام به دست يابي کشور هاي همسايه به منافع خود در افغانستان از طريق اين گروه دارد. قدر مسلم آن است که گروه طالبان از سوي سازمان هاي استخباراتي منطقه کنترل مي شود. تا زماني که گروه طالبان براي کشورهاي منطقه سودمند باشد، اين گروه به حيات خود ادامه مي دهد و زماني که اين گروه براي کشور هاي منطقه کارکرد نداشته باشد، فعاليت شان از ميان مي رود و در نهايت حيات شان به پايان خود مي رسد. روابط افغانستان و با کشور هاي همسايه چنين مي رساند که کشور هاي همسايه همچنان به گروه طالبان به عنوان يک ابزار براي دست يابي به منافع خود و فشار بر حکومت افغانستان نيازمند است. بنابراين، انتظار نمي رود که به زودي فعاليت اين گروه قطع شود.

رابطه سازمان استخباراتي منطقه با گروه طالبان را مي توان از اينجا درک کرد که بعد از اعلان شدن خبر مرگ ملا عمر، تنش ها و منازعه دروني ميان اين گروه بر سر رهبري گروه طالبان به وجود آمد اما با وجود اين منازعه و درگيري هيچ گسستي و سستي در فعاليت هاي تروريستي اين گروه به وجود نيامد. در طول بيش از دو ماه گذشته که اين گروه در بحران رهبري به سر مي برد، فعاليت اين گروه همچنان به صورت سابق و چه بسي قدرتمند تر ادامه داشت. در ولايات هاي مختلف افغانستان دست به حمله، انتحار و انفجار زد. اين مي رساند که دستور هاي حمله حد اقل از جاي غير از حلقات دروني گروه طالبان انجام مي شده است.

اما موقف حکومت افغانستان همچنان نامعلوم خواهد ماند. حکومت افغانستان از نقش پاکستان در کشاندن گروه طالبان در ميز مذاکره شاکي است. نخبگان سياسي افغانستان فکر مي کند که حکومت پاکستان بازي دوگانه را حکومت افغانستان در پيش گرفته است. از اين جهت، اعتماد خود را از پاکستان از دست داده است. بعيد به نظر مي رسد که حکومت افغانستان و پاکستان بتواند به زودي اين شکاف را ترميم نمايد. حداقل با چند ماه آينده موقف حکومت افغانستان در قبال گروه طالبان روشن نخواهد بود. از طرفي بيعت رهبر شبکه القاعده با ملا اختر منصور و پذيرش بيعت او از سوي منصور به نوعي کل پروسه صلح را زير سوال برده است. زيرا، در چندين سال گذشته تلاش شد که ميان گروه طالبان و شبکه القاعده تفکيک به وجود آورد و پروسه صلح دقيقا بر مبناي اين تفکيک پذيري به وجود آمد. گروه طالبان از تروريست به برادر ناراضي، مخالفان مسلح دولت، مخالفان سياسي تغيير نام دادند. همه اين ها، براي تفکيک پذيري و در نهايت توجيه پروسه صلح صورت گرفت. اکنون که رهبر جديد گروه طالبان با شبکه القاعده ارتباط برقرار نموده است يکبار ديگر مشروعيت پروسه صلح زير سوال رفته است. از اين جهت، نيز توجيه پروسه صلح براي حکومت افغانستان سخت و دشوار تمام شده است.

بنابراين، بعيت خانواده ملا عمر با اختر منصور گروه طالبان را يک گام به جلو رانده است اما، همچنان چالش هاي فراروي اين گروه وجود دارد و مثل گذشته ديگر انسجام سازماني در اين گروه وجود نخواهد داشت. موقف حکومت افغانستان در قبال اين گروه نامعلوم خواهد بود. از طرف ديگر، حکومت افغانستان قادر به توجيه پيشبرد پروسه مصالحه با گروه طالبان نيست.