دوره پسا طالبان فرصت خوب براي دولت سازي و ملت سازي بود. خستگي ناشي از جنگ سه دهه ذهنيت مردم را براي يک دگرگوني بنيادي و عبور از يک آشفتگي سياسي، اجتماعي و سياسي فراهم کرده بود. در کنار آن، حمايت و کمک هاي جامعه جهاني و حضور پر قدرت آن ها در افغانستان سهولت هاي بي نظير را براي عبور از يک وضعيت آشفته به يک وضعيت نسبتا مطلوب فراهم کرده بود. ميليارد ها دالر به منظور بازسازي افغانستان در بخش هاي مختلف از سوي جامعه جهاني کمک شد. با فشار کشور هاي مختلف براي اولين بار، تمام گروه هاي سنتي و جديد(به جزء گروه طالبان) در زير يک چتر جمع شدند و بر شکل گيري يک حکومت دموکراتيک توافق کردند. حکومت جديد فراز و نشيب هاي زيادي را پيمودند. اما در سال هاي اخير حکومت حامد کرزي، نشانه هاي مبني بر فاصله گرفتن و عقب گرد شروع شد.

آمريکا به عنوان بزرگترين کمک کننده و حامي حکومت افغانستان تصميم بر خروج نيرو هاي خود از افغانستان گرفت. به طبع آن کشور هاي عضو ناتو تصميم خود بر ماندن و ترک افغانستان را منوط به تصميم ايالات متحده آمريکا ساخت. آمريکا براي ماندن در افغانستان نيازمند يک تعريف و حضور قانوني بود. آن ها پيمان استراتژيک و پيمان امنيتي را چارچوب قانوني براي ماندن و کمک به حکومت و مردم افغانستان مي دانستند. حامد کرزي، رئيس جمهور قبلي اما، پيمان امنيتي با ايالات متحده آمريکا را امضا ننمود. مسئوليت هاي امنيتي کم کم به نيرو هاي امنيتي افغانستان واگذار مي شد. نقش نظامي نيرو هاي بين المللي کاهش مي يافت. اما، ذهن مردم افغانستان در قبال نيرو هاي امنيتي تغيير نکرده بود. مردم افغانستان نيرو هاي امنيتي کشور را همچنان ناتوان مي دانستند به همين خاطر، نتوانستند بر نيرو هاي امنيتي به منظور تأمين امنيت اعتماد نمايد. به همين منظور در سال اخير سرمايه گذاري در افغانستان در بخش هاي مختلف کاهش يافت. مهاجرت وارد يک فاز جديد شد. در سال هاي اول حضور نيرو هاي بين المللي در افغانستان ما با موج از بازگشت مهاجرين و سرمايه گذاري در افغانستان مواجه بوديم. اما در سال هاي اخير حکومت حامد کرزي، گراف سرمايه گذاري و مهاجرت تغيير کرد. سرمايه گذاري کاهش يافت و مهاجرت افزايش.

توافق گروه هاي جهادي به غير از گروه طالبان بر سر تشکيل يک حکومت دموکراتيک باعث شد که طرح ها و پلان هاي به منظور جمع آوري اسلحه روي دست گرفته شود. اين طرح تا حدودي اجرايي شد. گروه هاي جهادي تسليحات خود را به حکوت نو تأسيس واگذار نمودند و در عوض در چارچوب حکومت سهم گرفتند. اين طرح موجب شد که بخش از نگراني ها و دغدغه جامعه جهاني و حکومت جديد بر طرف گردد. با اين کار، خرده قدرت ها از سطح جامعه برطرف شد. زمينه ها گسترش بيشتر قلمرو حکومت جديد فراهم شد. در سال هاي اول، حکومت توانست کنترل کشور را به دست گيرد. تمام نيروي جامعه جهاني و حکومت جديد صرف مبارزه و سرکوب گروه طالبان شد.

تنش هاي حکومت حامد کرزي با ايالات متحده آمريکا و بي اعتماد مردم به توانايي و ظرفيت نيرو هاي امنيتي باعث شد که هم سرمايه گذاري در کشور کاهش يابد و هم نيرو هاي مخالف حکومت و دهشت افکن دوباره فعاليت خود را از سر گيرد. همزمان با تنش با آمريکا؛ حکومت مرکزي نيز سياست هاي خود را با گروه هاي مخالف مسلح دولت تغيير داد. براي اولين بار تلاش شد ميان گروه طالبان و شبکه القاعده تفکيک شود. گروه طالبان به عنوان برادران ناراضي، مخالفان مسلح دولت و مخالفان سياسي خوانده شدند. در واقع، سياست هاي روي دست گرفته شد تا امکان صلح و مذاکره با اين گروه ممکن گردد. با اين حال، گروه طالبان نه دست از حمايت از شبکه القاعده کشيد و نه حاضر به پيشنهاد هاي حکومت افغانستان مبني بر صلح و مذاکره شد. اين گروه دست از حمله نکشيد. به شکل قدرتمند تلاش کرد تا کنترل برخي ولسوالي ها را در گيرد. با شکل گيري حکومت وحدت ملي و خروج بخش عظيم از نيرو هاي بين المللي اين گروه فعاليت هاي خود را گسترش داد. ناامني در عين حالي که در جنوب و جنوب شرق کشور جريان داشت، در شمال نيز ادامه يافت. اکنون ولايت هاي شمال کشور به شدت از سوي گروه طالبان تهديد مي شود. چندي پيش ولايت قندز به دست گروه طالبان سقوط کرد. اگر چه نيرو هاي امينتي دوباره اين شهر را به تصرف خود در آوردند اما گروه طالبان ولايت هاي همجوار اين گروه را تهديد نمودند.

تهديدات گروه طالبان موجب مسلح سازي دوباره مردم افغانستان شد. در شش ماه گذشته، فروش هر نوع اسلحه در سراسر افغانستان به شکل آزاد جريان داشته است. اکنون که شمال کشور از سوي گروه طالبان تهديد مي شود، گروه هاي جهادي دوباره مسئله مبارزه و ايستادگي و مقاومت در برابر اين گروه را مطرح مي نمايد. در اين ميان، تاجيک ها اما، پيشتاز بوده اند. در باز پس گيري ولايت قندز از دست گروه طالبان به مسلح سازي و فرستادن نيرو به اين ولايت اقدام کرد که از سوي اشرف غني، رئيس جمهور جلوگيري شد. بعد از آن، تعدادي از فرماندهان جهادي در ولايت پروان تجمع کردند و اعلان نمودند که تهديد ولايت هاي شمال کشور از سوي گروه طالبان غير قابل تحمل است و گروه هاي جهادي حاضر به مقابله و جنگ است. با وجود اينکه گروه هاي مجاهدين به کمک حکومت مرکزي تأکيد کردند اما بازگشت دوباره آن ها موجب تضعيف حکومت مرکزي و رشد خرده قدرت ها در سطح افغانستان شد. در واقع، سربلند کردن گروه هاي مختلف مسلح ما را يکبار ديگر به دوران اول پسا طالبان باز مي گرداند. با اين حال، ادامه وضعيت کنوني نيز قابل تحمل نيست. بازگشت به نقطه اول، هزينه سنگين براي حکومت و مردم افغانستان دارد. ما بيش از يک دهه را با سختي ها و مشکلات زياد تحمل نموديم و پيموديم. اکنون اگر دوباره به آن وضعيت برگرديم احتمال درگيري و آشفته شدن دوباره وضعيت زياد است. حال چه بايد کرد؟

باور نگارنده بر اين است که ما سياست هاي خود را در قبال گروه طالبان تغيير دهيم. ناعقلانيت گروه طالبان بر همه واضح است. اين گروه نه حاضر به گفتگو و مذاکره خواهد شد و نه دست از حملات و دهشت افکني خواهد کشيد. بنابراين، با تمام نيروي حکومتي بايد سرکوب گردد. از ظرفيت ها و توانايي هاي دروني حکومت براي سرکوب اين گروه استفاده نمايم. در عين حال، افراد را در رأس نهاد هاي امنيتي بگماريم که اراده کافي براي مبارزه با گروه طالبان را داشته باشد. معصوم استانکزي سرپرست وزارت دفاع ملي نه توانايي مديريت اين نهاد را دارد و نه اراده مبارزه با اين گروه را دارد. بنابراين، بايد بپذيريم که گروه طالبان دشمن مردم افغانستان است. در غير آن توقع نبايد داشت که گروه هاي جهادي نظاره گر قدرتمند شدن بيشتر و سقوط ديگر ولايات کشور به دست اين گروه باشد.