چندي پيش، ژنرال جان کمبل فرمانده قبلي نيروهاي بين المللي در کابل گفته بود که اگر در دو ماه آينده گفتگوي صلح نتيجه ندهد، سال 2016 ميلادي همانند سال قبل خونين خواهد بود. اکنون سومين دور نشست چهار جانبه ميان افغانستان، پاکستان، ايالات متحده آمريکا و چين به منظور مشخص کردن نقشه راه دست يابي به صلح در اسلام آباد برگزار شده است. در سومين دور گفتگو چهار جانبه اگر نقشه راه ترسيم نگردد به نظر مي رسد که تلاش ها براي دست يابي به صلح و کشاندن گروه هاي مخالف مسلح دولت به ميز مذاکره به اين زودي ها نتيجه‏اي نخواهد داد. بنابراين، احتمال تکرار وقايع سال 2015 در سال پيش رو زياد است. مقامات کابل نيز بر اين باور است که گفتگوي صلح در زمستان کنوني نتيجه‏اي نخواهد داشت. عبدالله عبدالله، رئيس اجرائيه حکومت وحدت ملي در گفتگوي با رويترز گفته بود که اميدوار است که در شش ماه بعدي گفتگوي صلح آغاز شود. از طرف ديگر، بودجه شوراي عالي صلح که از طرف ايالات متحده آمريکا و بريتانيا پرداخت مي شد نيز قطع گرديده است. از جانب ديگر، گروه طالبان از سال 2014 به اين سو حملات خود را گسترش داده اند.
در ارتباط با گفتگوي صلح چند نکته قابل يادآوري است.
اول؛ از زمان تأسيس شوراي عالي صلح تا کنون گروه طالبان علاقمندي و انگيزه‏اي براي گفتگوي صلح نشان نداده است. بلکه در مقابل حملات اين گروه افزايش چشمگير يافته است. تنها در برخي موارد سخن از پيش شرط هاي به ميان آورده است که آن پيش شرط ها تا حدودي زيادي از جانب مردم و حکومت افغانستان قابل قبول نبوده است. در واقع، پيش شرط هاي گروه طالبان به نوعي مختل کننده بوده است. در سال 2015 آن ها حملات خود را شدت بخشيدند و در صدد تصاحب ولايت و ولسوالي برآمدند. کنترل ولايت قندوز را براي مدت چند روز در کنترل گرفتند. آن ها حتي در صدد ايجاد حکومت موازي برآمدند. آن ها از شرکت هاي مخابراتي خواهان پرداخت ماليه شدند. اين مهم زماني مطرح شد که حکومت افغانستان ده درصد ماليه بر مشتريان شرکت هاي مخابراتي وضع نمودند. درخواست آن ها را خيلي ها امري براي ايجاد حکومت موازي درک نمودند.
از طرف ديگر، در اکثر زمستان ها گروه طالبان به خاطر سردي هوا به لانه هاي زمستاني خود مي خيزيد. جنگ ها فروکش مي کرد. در زمستان جاري اما، آن ها به حملات خود ادامه دادند. اکنون در ولايت بغلان جنگ شديد ميان نيروهاي امنيتي و گروه طالبان ادامه دارد. همچنين، نيروهاي امنيتي در ولسوالي هاي ولايت هلمند، برخي ولسوالي هاي ولايت بدخشان با گروه طالبان در حال جنگ‏اند. اين جنگ ها نشان مي دهد که گروه طالبان انگيزه‏اي براي گفتگو و مذاکره ندارد. جنگ ها نشان از تمايل شديد آن ها براي دست به قدرت از مجراي ابزار خشونت آميز است. در چنين وضعيتي، حداقل اميدواري براي دست يابي به صلح در چند ماه کنوني ممکن نيست. بنابراين، سال سخت و دشوار براي مردم، نيروهاي امنيتي و حکومت افغانستان در پيش رو است.
دوم؛ اما آنچه وضعيت را دردناک مي سازد عدم تمايل حکومت مرکزي در سرکوب گروه طالبان است. گروه طالبان به منظور پيش برد گفتگوي صلح دفتر سياسي ايجاد نموده است. به ديگر سخن، آن ها از دفتر سياسي خود به عنوان ابزار سياسي در برابر حکومت افغانستان و جامعه جهاني استفاده مي کند. اما در عمل هيچ گاه انگيزه واقعي خود را براي گفتگوي صلح نشان نداده است. در ميدان جنگ قدرتمند تر عمل نموده است. اين نشان از رفتار و برخورد دوگانه گروه طالبان با حکومت افغانستان و جامعه جهاني است. در مقابل اما، حکومت افغانستان کمتر تمايل به جنگ و سرکوب اين گروه از خود نشان داده است و بيشتر تلاش نموده است که تا با برخورد تساهل آميز آن ها را به گفتگوي صلح تشويق سازد. برخورد تساهل آميز اما، نتيجه اي جز قرباني کردن نيروهاي امنيتي و مردم افغانستان چيزي در پي نداشته است. از اين جهت، مي توان گفت که برخورد کنوني حکومت مرکزي با گروه طالبان تا اندازه زياد وضعيت را دشوار نموده است.
در کنار اين مسئله ما شاهد چند دستگي در ميان نخبگان سياسي در امر مبارزه با تروريسم و گروه طالبان مي باشيم. رئيس جمهور و حلقات دور و بر آن تأکيد زياد بر گفتگوي صلح دارد. در مقابل اما، برخي ديگر همانند ژنرال دوستم، معاون اول رياست جمهوري و حلقات در دستگاه رياست اجرائيه حکومت وحدت ملي تمايل شديد براي سرکوب گروه طالبان دارد. اين مسئله تا حدود چشم انداز گفتگوي صلح را نامعلوم نموده است. براي گفتگوي صلح قبل از همه نيازمند توافق نخبگان سياسي مي باشيم. حکومت در اين زمينه تا حدودي زيادي ناکام بوده است.
سوم؛ قطع بودجه شوراي عالي صلح از سوي ايالات متحده آمريکا و بريتانيا بيانگر چيست؟ مقامات در شوراي عالي صلح گفته‏اند که اين دو کشور به خاطر نبود رئيس و دبير اين شورا بودجه آن قطع نموده است و در صورتي که رئيس و دبير آن از سوي رئيس جمهور گماشته شود اين دو کشور بودجه اين شورا را مي پردازد. تا هنوز، دو کشور در اين مورد اظهار نظري ننموده است.در شرايط کنوني، شوراي عالي صلح نقشي در روند گفتگوي صلح ندارد. احتمال دارد که ايالات متحده آمريکا و بريتانيا به خاطر همين مسئله بودجه اين شورا را قطع نموده باشد.
جدا از اين مسئله ما شاهد فقدان يک استراتژي از سوي ايالات متحده آمريکا در قبال افغانستان مي باشيم. در سال اول هاي حضور اين کشور در افغانستان هيچ استراتژي براي دولت سازي و ملت سازي وجود نداشت.در اوائل دوره باراک اوباما با افزايش چشمگير سربازان اين کشور در افغانستان مواجه بوديم. اکنون اين کشور سربازان خود را از افغانستان خارج مي سازد. همه اين ها نشان از سردرگمي اين کشور در قبال جنگ و صلح در افغانستان است. اگر برنامه و استراتژي مشخص و تعريف شده از سوي ايالات متحده آمريکا طرح نگردد آينده افغانستان مبهم خواهد بود. در آن صورت، نمي توان چشم انداز روشن براي آينده اين کشور تعريف کرد. در چنين وضعيتي بدون شک، گفتگوي صلح معني خاصي نخواهد داشت.زيرا، افغانستان بدون همکاري و کمک هاي جامعه جهاني و به خصوص ايالات متحده آمريکا قادر به راه رفتن نيست. ما براي سال هاي متمادي و در عرصه هاي مختلف نيازمند کمک و همياري جامعه جهاني و ايالات متحده آمريکا مي باشيم. در يک و نيم دهه گذشته، راه دشوار را پشت سر گذاشته ايم ولي تلاش ها به خاطر فقدان يک استراتژي چندان نتيجه بخش نبوده است.
در کنار همه اين ها بايد ضعف نخبگان سياسي و فقدان اراده سياسي براي مبارزه با فساد اداري را اضافه کرد. واقعيت امر اين است که ضعف و نبود اراده سياسي براي مبارزه با فساد کمک هاي جامعه جهاني را برباد داده است. هيچ کاري به آن شکلي که بايد انجام مي شد، انجام نشده است. همه اين مسائل بر روند گفتگوي صلح و چشم انداز آن تأثير مي گذارد.