چندي پيش، عکس جنرال دوستم، معاون اول رياست جمهوري در شهر مزار شريف پاره شدند. در پي پاره شدن عکس جنرال دوستم تظاهرات متعدد در مزار، فارياب و تخار برگزار شد. هواداران دوستم بر اين باور است که سرپرست والي بلخ در پاره کردن عکس جنرال دوستم دخيل بوده است. عطا محمد نور، سرپرست ولايت بلخ اما، پاره کردن عکس دوستم را کار اوباش‏ها مي دانند. تظاهرات هواداران دو طرف در ميمنه منجر به کشته شدن يک تن و زخمي شدن 5 تن شده است. به دنبال خشونت‏آميز شدن تظاهرات در مرکز ولايت فارياب جنرال دوستم از هواداران خود خواسته است که دست از تظاهرات بکشد و به حکومت اجازه دهد تا به قضيه رسيدگي نمايد. اشرف غني، رئيس جمهور نيز هيئت با صلاحيت را تشکيل داده‏اند و به ولايت بلخ فرستاده‏اند تا عوامل خشونت را شناسايي نمايد. چند نکته در ارتباط با رويداد شمال قابل ذکر است.
اول؛ قضيه از پاره شدن يک رهبر گروه اجتماعي قومي شروع شد. اين نشان مي دهد که ارزش‏ها و باور‏هاي ملي در اين کشور شکل نگرفته است که آن ارزش‏ها و باور‏ها رفتار‏ها و کنش‏هاي شهروندان را شکل داده و جهت‏دهي نمايد. در فقدان چنين باور‏ها و ارزش‏هاي فراگير ملي است که ارزش‏ها و باور‏هاي تنگ قومي و قبيله‏اي نمايان مي شود و رفتار‏ها و کنش‏هاي شهروندان را جهت‏دهي مي نمايد. به همين خاطر است که رويداد‏ها و رخداد‏ها به آساني رنگ و بوي قومي و قبيله‏اي به خود مي گيرد.
اين رويداد شمال کشور نشان داد که شکاف‏هاي قومي در اين کشور فعال است. به ديگر سخن، ظرفيت‏هاي بازگشت به تنش‏ها و خشونت‏هاي گذشته وجود دارد. يک و نيم دهه گذشته، فرصت کم براي تبديل کردن وفاداري‏هاي محلي، قومي و قبيله‏ايي شهروندان به ارزش‏ها و باور‏هاي دموکراتيک و فراگير ملي بوده است. ذکر اين نکته ضروري است که در يک و نيم دهه گذشته، ما قادر به تعريف و خلق ارزش‏ها و باور‏هاي فراگير ملي نبوده‏ايم. آنچه به عنوان ارزش‏ها و باور‏هاي ملي تعريف مي شود در واقع امر، ارزش‏ها و باور‏هاي يک قوم و قبيله است که بر کل شهروندان کشور تحميل شود. در هر صورت، شکاف قومي در اين کشور ظرفيت تکرار خشونت‏هاي گذشته را دارد. بنابراين، ضرورت جدي به مديريت تنش‏ها و شکاف‏هاي قومي مي طلبد. با اين حال، تنها نخبگان قومي مي تواند تنش‏هاي موجود را مديريت نمايد.
دوم؛ تظاهرات منجر به کشته و زخمي شدن شهروندان کشور شد. با اين حال، ما با غيبت حکومت در رويداد شمال مواجه بوده‏ايم. تا هنوز گزارش وجود ندارد که دو طرف مجوز داير نمودن تظاهرات را از ادارات دولتي اخذ نموده باشد.‏ از آنجايي که رويداد بلخ جنبه قومي به خود گرفته بود لازم بود که حکومت از همان آغاز رويداد دخالت مي کرد و نمي گذاشت که تظاهرات منجر به خشونت گردد.‏ رئيس جمهور زماني هيئت تشکيل داده و به شمال کشور فرستاده که يک نفر کشته و دو نفر زخمي شدند. با توجه به اينکه قضيه جنبه قومي به خود گرفته بود انتظار مي رفت که قضيه خشونت‏آميزتر گردد.
براساس برخي نظريه‏ها دولت سازماني است که ميان گروه‏هاي قومي به عنوان داور عمل نموده و تنش ها و شکاف‏هاي قومي را مديريت مي نمايد. در واقع، داوري حکومت در جوامعي که داراي گروه‏هاي مختلف قومي و اجتماعي است يک امر ضروري است. به خصوص در جوامعي که ميان گروه‏هاي قومي خصومت و دشمني ديرينه وجود دارد. در چنين جوامعي حکومت بايد فرصت‏ها و امکانات را ميان همه شهروندان کشور تقسيم کند.‏ حکومت مرکزي جدا از اينکه از آغاز رويداد غايب بوده است در تقسيم فرصت‏ها و امکانات در شمال کشور ناکام بوده است.
عطا محمد نور، سرپرست کنوني بلخ براي سال‏هاي متمادي والي و يا سرپرست اين ولايت بوده است. در دوران حکومت حامد کرزي، رئيس جمهور پيشين افغانستان او به عنوان والي بلخ مقرر شد. او به زودي به عنوان يک فرد قدرتمند در شمال کشور تبديل شد. قدرت او به آن پيمانه افزايش يافت از که دستورات شخص رئيس جمهور سرپيچي مي کرد. سرپيچي او از دستورات رئيس جمهور باعث شده بود که او لقب امپراتور شمال به خود بگيرد.‏ زماني که حکومت وحدت ملي شکل گرفت انتظار مي رفت که او جاي خود را به فردي شايسته ديگر بدهد. اما گذشت زمان ثابت ساخت که کنار زدن عطا محمد نور کار سخت و دشواري است و هر کس قدرت کنار زدن او را از ولايت بلخ ندارد.‏ به همين خاطر، تا حالا به عنوان سرپرست باقي مانده است.
در مدت که عطا محمد نور، والي بلخ بوده است فرصت‏ها و امکانات نيز به صورت مساويانه ميان شهروندان کشور توزيع نشده است. به عبارت ديگر، گروه‏ اجتماعي خاص بهره بيشتري از فرصت ها و امکانات برده است. با گشت زني در شهر مزار شريف مي توان بهرمندي برخي و محروميت ديگري را مشاهده نمود. به همين خاطر است که تظاهراتي که به خاطر پاره شدن عکس يک رهبر قومي داير شده بود اکنون مسئله شکستن انحصار قدرت در شمال کشور را مطرح مي کند.خود همين مسئله نشان مي دهد که برخي از گروه‏هاي اجتماعي محروميت زيادي کشيده‏اند. در هر صورت، حکومت در توزيع فرصت‏ها و امکانات ميان شهروندان نقش خود را بازي ننموده است.‏
سوم؛جنرال دوستم و عطا محمد نور از امکانات دولتي استفاده مي کند. بدون شک، هر دو براي بسيج مردم از امکانات دولتي استفاده مي کند. بسيج مردم اما، براي يک امر عمومي صورت نمي گيرد. بسيج مردم براي بهر‏ه‏برداري‏هاي شخصي صورت مي گيرد. اين مسئله نمونه عيني فساد است. در واقع، استفاده از امکانات دولتي به منظور دست‏يابي به منافع شخصي فساد است. تا هنوز دو طرف از امکانات دولتي به صورت آشکار استفاده نموده است. اين در حالي است که رئيس جمهور غني گفته است که در سال پيش رو براي از ميان بردن فساد تلاش مي کند.‏
در پايان اين نوشتار بايد گفت که وفاداري قومي و قبيله‏اي در کشور همچنان پر رنگ است. هر رويداد مي تواند جنبه قومي و قبيله‏اي به خود گيرد و خود به تنش و خشونت ميان دو گروه قومي تبديل شود. ما ضرورت جدي به مديريت شکاف‏ها و تنش‏هاي قومي داريم. اين مهم يکي از کارکرد‏ها و کارويژه‏هاي اساسي حکومت است. در کنار حکومت هوشياري و درايت نخبگان قومي مي تواند کمک زيادي به مديريت وضعيت نمايد. با اين حال، در شمال کشور جدا از تنش ميان دو گروه قومي مسئله توزيع فرصت‏ها و امکانات نيز مطرح است. براي سال‏هاي متمادي يک فرد والي بلخ بوده است. پس جدا از پاره شدن عکس يک رهبر قومي مسئله محروميت اجتماعي نيز مطرح است. بنابراين، اين از وظايف حکومت است تا فرصت‏ها و امکانات را ميان تمام شهروندان کشور توزيع نمايد.‏