صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

زنده یاد موسیقی محلی افغانستان!

-

زنده یاد موسیقی محلی افغانستان!

هنر و بخصوص موسيقي محلي در افغانستان روزگار مناسبي ندارد، اين روزها رسانه هاي تصويري افغانستان کمتر به موسيقي محلي مي پردازند و بيشتر به  سبک هاي جديد موسيقي علاقه نشان ميدهند. اما در روزهاي اخير جشنواره موسيقي محلي افغانستان از سوي مرکز رسانه يي« دف ريکاردز» در کابل برگزار شد. همزمان با اين جشنواره مرکز فرهنگي فرانسه در کابل نيز پس از يک سال و سه ماه تعطيلي، بازگشايي شد. اين مرکز در ماه دسامبر سال 2014 پس از وقوع يک حمله ي انتحاري در هنگام نمايش تياتر« تپش قلب؛ سکوتي پس از انفجار»، تعطيل شد و اکنون با تغييرات زياد و تدابير شديدتر امنيتي دوباره بر روي هنرمندان افغانستان باز شده است.
 جشنواره موسيقي محلي افغانستان ميزبان هشت حوزه موسيقايي افغانستان بود؛ گروه هاي موسيقي بدخشاني، ازبيکي، هزارگي، ترکمني، بادغيسي، لوگري، هرات، جلال آباد و رياست موسيقي کابل در اين جشنواره شرکت کرده بودند و سازهاي موسيقي محلي افغانستان را به صدا در آوردند؛ از صداي دمبوره هزارگي تا غيچک شمالي و زير بغلي و دوتار هراتي همه در اين جشنواره نواخته شد و نوستالژي آهنگ هاي ناب موسيقي افغانستان را زنده ساخت.
مسئولين برگزاري جشنواره موسيقي محلي افغانستان مي گويند هدف آنها از برگزاري اين جشنواره رونق دادن به موسيقي محلي افغانستان است. رفيع بهرزويان مسئول مرکز رسانه يي دف ريکاردز و از برگزار کنندگان اين جشنواره در روز افتتاح جشنواره گفت:« ما مي خواهيم زيبايي هاي موسيقي افغانستان را به شما نشان دهيم و مطمئنم شما از شنيدن موسيقي هاي که در اين جشنواره نواخته خواهد شد، لذت خواهيد برد. بايد روي موسيقي محلي افغانستان کار صورت گيرد و دوباره رونق گيرد.» پيش از اين جشنوره ي ويژه ي موسيقي محلي در افغانستان برگزار نشده بود و اين اولين بار است که يک جشنواره سه روزه به موسيقي محلي افغانستان اختصاص داده مي شود.
موسيقي محلي و محلي خوان هاي مشهور!
موسيقي محلي يا آنچه که به زبان پشتو گفته مي شود « کليوالي» نظر به تفاوت فرهنگي زون هاي مختلف کشور، از هم تفاوت دارد و فرهنگ ويژه ي همان مناطق را بازگو مي کند. همچنان که در افغانستان اقوام مختلف با فرهنگ ها و عنعنات مختلف زندگي مي کنند، هرکدام از آنها نيز سبک هاي مختص موسيقايي خود را دارند و در هر بخش هنرمندان پرآوازه ي رشد کرده اند و در واقع به موسيقي محلي شان نيز کمک کرده است که رشد کند و غني تر شود. از هنرمندان مشهور محلي خوان افغانستان مي توان استاد« گل زمان» را در سبک « پکتيايي»، استاد صفدر توکلي را در سبک « هزارگي»، بيلتون را در سبک« لوگري» و ناوک هروي را در سبک« هراتي» نام برد. اين هنرمندان سالها سازهاي محلي را نواخته اند و سرودهاي محلي را خوانده اند. بسياري از اين هنرمندان اسطوره ي سبک مخصوص شان به شمار مي روند و نام آنها با سبک موسيقي محلي شان گره خورده است.
با مروج شدن موسيقي هندي و پس از آن موسيقي غربي موسيقي محلي افغانستان کم رونق شد، اما بعضي از هنرمندان موسيقي محلي افغانستان با بازخواني آهنگ هاي مشهور محلي همراه با سازهاي جديد موسيقي، سعي کردند که موسيقي محلي را از حالت انزوا بيرون بکشند، استاد قاسم آهنگ هاي معروف « آستا برو» و « نازي جان» را باز سازي و بازخواني کرد و تا هنوز اين قطعات در افغانستان شنونده دارد. همچنان استاد « محمد حسين سر آهنگ» بعضي از قطعات موسيقي شمالي، « عبدالوهاب مددي» بعضي از قطعات موسيقي هراتي و استاد صادق فطرت« نا شناس» بعضي از آهنگ هاي محلي پشتو را بازسازي و بازخواني کردند. اين روند در اين اواخر نيز ادامه داشته است و هنرمنداني چون «داوود سرخوش» و «فرهاد دريا» سعي کرده اند که آهنگ هاي محلي  را با سازهاي غربي بازسازي و بازخواني بکنند.
رونق پاپ، رپ و هيپ هاپ و فراموشي موسيقي محلي!
موسيقي محلي افغانستان همچنان که در چندين دهه قبل با ورود آله هاي موسيقايي غربي کم فروغ شد، اکنون نيز با رونق گرفتن سبک هاي جديد موسيقي غربي در بوته ي فراموشي سپرده شده است و کمتر کسي ياد و خاطره ي موسيقي محلي را زنده مي دارد.
اين روزها  نوجوانان افغانستان بيشتر به سبک هاي مشهور و مد روز موسيقي جهاني روي آورده اند و کمتر کسي علاقه مند است که با سازهاي محلي و به سبک محلي آهنگ بخواند و اجرا داشته باشد. سبک موسيقي پاپ از سال 1921 و پس از تاسيس « راديو افغانستان» وارد موسيقي افغانستان شده است و از دهه 1940 به بعد رونق گرفته است. در راديو افغانستان سبک موسيقي پاپ را « آماتوري»( غير حرفه اي) مي ناميدند و آوازخوانان سبک پاپ را« آماتور» مي گفتند. مشهورترين خواننده پاپ افغانستان احمد ظاهر است که هنوز هم و پس از چندين دهه از مرگش، در بين جوانان افغانستان از محبوبيت ويژه اي برخوردار است.
موسيقي رپ و هيپ هاپ محصول مهاجرت افغانستاني ها در کشورهاي اروپايي و آمريکا است. بسياري از نوجوانان افغانستان وقتي به اروپا مهاجرت کردند سعي کردند مدرن ترين سبک هاي موسيقي و مدرن ترين آله هاي موسيقي را بياموزند. اين سبک ها همچنان که در جهان طرفدارن و مخاطبان زيادي دارد، در افغانستان نيز نسل جوان را مجذوب خود ساخته است و شنونده هاي زيادي دارد. مشهورترين رپ خوان افغانستان بيژن ظفرمل « بيژن کندوزي» است.
موسيقي هيپ و هاپ و رپ عمدتا توسط سياه پوستان بوجود آمده است. موسيقي هيپ هاپ بخشي از يک جنبش فرهنگي بنام هيپ هاپ است که از عناصري همانند رقص و ديوارنويسي تشکيل شده است. موسيقي هيپ هاپ به محبوبيت فرهنگ هيپ هاپ در آمريکا کمک کرد. در دهه ي نود ميلادي و اوايل قرن بيست و يک سبک موسيقي هيپ هاپ به موفقيت تجاري قابل توجهي دست يافت و به اين جهت بعضي از کلمات مخصوص هيپ هاپ مثل Yo , flow   و phat در لهجه هاي مختلف در آمريکا و ساير نقاط جهان بکار گرفته مي شد.
هنرمندان افغانستاني که به اين سبک آواز مي خوانند اشعار فارسي را با اشعاري از زبان هاي ديگر مخلوط مي کنند و مي خوانند. اخيرا گروهي از جوانان در ولايت هرات اين سبک را بصورت ويژه پيگيري مي کنند و ميخوانند.
تقلا براي ماندن!
موسيقي محلي افغانستان در رقابت شديد با سبک هاي مدرن موسيقي، از نفس افتاده است. نه حکومت و بخصوص وزارت اطلاعات و فرهنگ به موسيقي محلي توجه خاص دارد و نه رسانه هاي صوتي و تصويري افغانستان. در ميان تمام رسانه هاي تصويري فعال در افغانستان تنها تلويزيون ملي آهنگ هاي محلي را پخش مي کند، اما اين تلويزيون به دليل مديريت ضعيف و کيفيت پايين برنامه هايش، ديريست که مخاطبانش را از دست داده است و پخش آهنگ از اين رسانه نيز نمي تواند کمکي به موسيقي محلي در حال احتضار افغانستان بکند.
رسانه هاي تصويري افغانستان مي توانند در احياي موسيقي محلي افغانستان نقش مهم و ارزنده داشته باشند، اما متاسفانه اين رسانه ها نيز بيشتر مجذوب موسيقي مدرن و سبک هاي موسيقاي غربي به دليل مخاطب پسند بودن شده است و رسالت شان را در قبال فرهنگ جامعه ي محل فعاليت شان، فراموش کرده اند. برنامه هاي اين رسانه ها بيشتر به آشفتگي هنرموسيقي منجر مي شود تا اينکه در راستايي رشد و غنامندي موسيقي حرکت کنند.
جشنواره هاي مثل جشنواره موسيقي محلي، تنها تقلاي است براي ماندن موسيقي محلي در صحنه، اما اين گونه جشنواره ها که معلوم نيست سال ديگر برگزار مي شود يانه، آيا مي تواند موسيقي محلي افغانستان را دوباره رونق ببخشد و به سالهاي طلايي اش بازگرداند؟

دیدگاه شما