صلح يک ضرورت اجتناب ناپذير وجدي براي افغانستان و منطقه است. بدين جهت موضوع مذاكره و صلح با مخالفين، بويژه طالبان كه نيروي عمده مخالفين حكومت را تشكيل ميدهند، از مدت ها بدين سوي است كه بر روي ميز كار رئيس جمهور کشور و نشست هاي منطقه اي و بين المللي قرار گرفته است. واقعيت امر آن است که افغانستان اگر بخواهد به زندگي خود ادامه دهد چاره اي ندارد جز اينكه به صلح و مصالحه روي آورد و آن را با تمام تلاش و توان بدست آورد. همين طور موضوع صلح براي کشور هاي همسايه و منطقه و جهان نيز حايز اهميت مي باشد. بايد بر اين پندار خط بطلان کشيد که نبود صلح در افغانستان در همان جغرافيا محدود خواهد ماند. واقعيت ها و رويداد ها نشان داد که دوام ناامني در افغانستان، سرانجام دامن ديگران را نيز خواهد گرفت. به همين جهت در صورت دست نيافتن به صلح ماندگار و پايدار نه تنها كشور هر روز بيشتر در باتلاق مرگ فرو خواهد رفت، بسا كه همسايگان و منطقه و جهان را نيز بگونه اي در مصيبت خود دچار خواهد ساخت. ولي پر واضح است كه آرزو نمودن و تمناكردن هرگز به معني دست يافتن بدان نيست. براي رسيدن به هر آرزو و هدفي بايستي راهكار و ميكانيزم مطابق با آن وجود داشته باشد. هدف دست يابي به صلح و پايان بخشيدن به جنگ ها و خشونت هاي بي پايان در كشور نيز جزو اين قاعده است. با اين که براي رسيدن به چنين هدفي تلاش هاي بسياري صورت گرفته است و هزينه هاي کلاني نيز به مصرف رسيده است اما نتيجه لازم تا کنون بدست نيامده است. يكي از نقدهاي جدي كه بر موضوع جستجو و تلاش براي صلح وارد مي باشد اينست كه باورمندي و صداقت در اين امر وجود ندارد. قبل از همه با همه هياهو و تبليغات وسيعي كه براي صلح جريان دارد، ولي متاسفانه باورمندي به صلح فراگير نيست. يعني تمام طرف هاي قضيه به صلح باور ندارند. هر يک از طرف هاي قضيه مي خواهند که از سکوي صلح به امتيازات و مطالبات محدود خود دست يابند. حال آن که اهداف صلح يک هدف کلي بوده و منافع و مصالح عمومي در سطح کشور و منطقه را دربر مي گيرد.
يکي از موارد مشخصي که در اين باره مي توان به آن اشاره داشت مسئله گفتگو هاي اخير صلح در نشست چهار جانبه افغانستان، پاکستان، امريکا و چين بود. نشست ياد شده خوش بيني هاي زيادي را در سطح کشور و منطقه بوجود آورد و به همين جهت ميعاد مشخصي نيز براي نشست مهم تر و تعيين کننده يعني در ماه مارچ تعيين گرديد. اما شاهديم که ماه مارچ هم به پايان رسيد و هيچگونه پيشرفتي در روند صلح بوجود نيامد. در اين ارتباط چند روز پيش معين وزارت امور خارجه کشور، نماينده افغانستان در نشست چهار جانبه گفت که پاکستان خلف وعده کرد و طالبان را در شروع ماه مارچ روي ميز مذاکره نياورد. در همين مورد رييس عمومي ‌امنيت ملي نيز اظهار نظر کرد و گفت استخبارات پاکستان طالبان را کمک مي‌ ‌کند تا بيشتر بجنگند نه اين که صلح کنند. اظهارات اين مقام ‌هاي دولتي به وضوح نشان مي‌ دهد که تمام تلاش‌ هاي ديپلوماتيک و سياسي چهار کشور افغانستان، پاکستان، امريکا و چين در نشست‌هاي چهار جانبه در اسلام‌آباد نقش‌ بر‌آب گرديده و با شکست روبرو شده است. زيرا از هنگامي که طالبان اعلام کردند که حاضر به مذاکره نيستند، همه تلاش ها و کوشش ها براي پيش برد روند صلح متوقف گرديد.
با پيش آمدن شرايط جديد و رو به وخامت نهادن اوضاع امنيتي کشور اينک اين پرسش ها هرچه جدي تر مطرح مي گردد که آيا تلاش براي دست يابي به صلح نتيجه بخش خواهد بود؟ پاکستان در اين رابطه با کدام محور و سياست برخورد خواهد کرد؟ چرا طالبان با اين قاطعيت روند مذاکره را رد نمودند؟ تعهدات اشتراک ‌کنندگان در چهاردور نشست‌هاي چهارجانبه ، بخصوص امريکا و چين که آن همه به آن چشم اميد دوخته شده بود، کجا شد و چرا عملي نگرديد؟
بنابراين دست اندرکاران روند صلح در شرايطي از به بن ‌بست رسيدن گفت ‌و گوهاي صلح سخن مي ‌گويند که کارشناسان و تحليلگران سياسي کشور در آغاز بنا به  دلايل ياد شده نسبت به اين روند ترديد جدي داشتند و از سرگيري تلاش‌ هاي صلح حکومت افغانستان با پاکستان و به دنبال آن نشست‌ هاي چهارجانبه افغانستان، پاکستان، چين و آمريکا را بي ‌نتيجه و تلف کردن وقت مي‌ دانستند. اما با آن هم حکومت وحدت و شوراي عالي صلح از نتيجه بخش بودن روند ياد شده ابراز خوشبيني نمودند.
نکته مهم تري را در ادامه موضوع بايد ياد کرد و در واقع بي باوري به صلح را تبارز مي بخشد نقش و کارکرد اعضاي شوراي عالي صلح مي باشد. بار ها در تحليل ها و گفتگو ها وجود اين شورا براي پيش بردن روند صلح يک ساختار بيهوده دانسته مي شد. ساختار و مجموعه اي که فقط براي عده اي از افراد بيکار و تاريخ گذشته ايجاد شده بود و هزينه هنگفتي را به هدر مي دادند. بدبختانه که بعد از مدت ها اينک معلوم گرديد که اين نهاد نه تنها در پيشرفت روند صلح موثر و مفيد نبوده اند بلکه يکي از عوامل ناکامي و عدم موفقيت اين روند نيز بوده اند. چنانچه يکي از اعضاي ارشد اين شورا در پي نشست رسانه اي پرده از رسوايي ها و ناکارآمدي هاي اين شورا برداشته است. مولوي شهزاده شاهد يکي از اعضاي مهم شوراي عالي صلح در اين ارتباط اظهار داشته است که بيشتر اعضاي اين شورا از سفارت‌خانه ‌هاي مختلف پول مي ‌گرفتند. ظاهرا سفارت‌خانه ‌هاي کشور هاي کمک‌‌ کننده پروژه ‌هايي براي حمايت از شوراي عالي صلح طراحي کردند که بخشي از اين پروژه ‌ها پرداخت حقوق ماهانه به اعضاي شوراي عالي صلح بوده است. وي در اين ارتباط اظهار مي دارد که يکي از اعضاي اين شورا هم اکنون نيز از يکي از سفارت‌خانه ‌ها ماهانه هشت هزار دالر حقوق ماهانه دريافت مي ‌کند. اين افشاگري‌ ها نشان مي ‌دهد که آنچه  در شوراي عالي صلح مهم بوده است دست يافتن به پول هاي گزاف باد آورده بوده است نه دست يابي به صلح واقعي . شوراي عالي صلح گويا نهادي بوده است که به نام آن از مراجع بيروني مقادير هنگفت وجه نقد گرفته مي ‌شد و بعد اين پول ‌ها حيف‌ و ميل مي‌ گرديد. براي اين منظور روش‌ هاي مخلتفي نيز به کار گرفته مي شده است. اين افشاگري ها تا هنوز فقط در ارتباط با مرکز شوراي عالي صلح برملا گرديده است ، نياز به زمان است تا وضعيت ديگر اعضاي شورا در ولايات و پروژه ‌هاي منسوب به شوراي عالي صلح در ولايات مورد بررسي قرار گيرد تا حقيقت هاي تلخ و تکان دهنده ديگر برملا شود. زيرا گفته مي شود که در بسياري از ولايت‌ ها کساني‌ که هرگز طالب نبوده اند، تفنگ‌ هاي کهنه خود را تسليم دفتر هاي ولايتي شوراي عالي صلح نموده و امتياز گرفته ‌اند.  و ....
بنابراين وقتي براي تحقق يک روند حداقلي از باور مندي و شفافيت وجود نداشته باشد چگونه مي توان انتظار داشت که اهداف تعيين شده آن هم در سطح ملي و منطقه اي و بين المللي تحقق بيابد. فقط آنچه باقي ميماند اين است متاسفانه شمار زيادي از آغاز تا امروز نسبت به روند صلح و اظهارات پيرامون آن بسيار خوش بينانه مي نگريستند و اميدوار بودند. اما وضعيت و حقايق بر ملاشده در ارتباط با صلح نشان داد که موضوع صلح سرابي بيش نبوده است ، و فرصت هاي زيادي را از ما سلب نموده و هر آنچه را که در ارتباط با روند صلح خوش بينانه مي نگريستيم و باور داشتيم غلط بوده است.