حادثه هاي ترافيکي در کنار رويدادهاي امنيتي و حوادث طبيعي؛ مرگبارترين رويدادهاي افغانستان در چند سال اخير بوده است. روز گذشته  در يک حادثه ترافيکي در شاهراه کابل -  قندهار و در ولسوالي مقر ولايت غزني بيش از 50 تن جان باختند و بيش از هفتاد نفر ديگر نيز زخمي شدند. اين رويداد در اثر برخورد دو موتر مسافربري از نوع 303 با يک تانکر نفت، اتفاق افتاده است. بعد از برخورد اين دو بس با تانکر نفت، آتش سوزي صورت گرفته است و بسياري از مسافران بر اثر آتش سوزي جان شان را از دست داده است. همچنان در روزهاي قبل، واژگون شدن دو موتر مسافربري در ولايت دايکندي و مسير باميان - دايکندي منجر به کشته و زخمي شدن چندين تن شده بود. گفته مي شود هفتاد فيصد از رويدادهاي ترافيکي افغانستان در شاهراه هاي کشور اتفاق مي افتد و 30 فيصد ديگر هم در جاده هاي داخل شهرها و روستاها. هرچند که راههاي مواصلاتي روستاهاي افغانستان نيز در فصل هاي زمستان و بهار به دليل برف باري و بارندگي هاي شديد، شاهد رويدادهاي مرگبار ترافيکي زيادي هستند.
از اينگونه رويدادهاي دلخراش روزانه در سراسر کشور اتفاق مي افتد و جان بسياري از هموطنان ما را مي گيرد، اما متاسفانه اين رويدادها هيچگاه باعث نشده است که به شاهراه ها و جاده هاي افغانستان توجه جدي صورت گيرد و مشکلات و امنيت شاهراه ها و ساير راههاي مواصلاتي بررسي شود و به آنها رسيدگي صورت بگيرد.
مشکلات جاده ها و راههاي مواصلاتي بارها از سوي شهروندان کشور و رسانه ها مطرح شده است اما دولت هنوز به اين مشکلات توجه نکرده است و تدابير لازم را براي جلوگيري از تکرار اينگونه رويدادها در نظر نگرفته است. عوامل متعدد باعث وقوع رويدادهاي مرگبار ترافيکي شده است اما عمده ترين آنها؛ موارد ذيل به شمار مي رود:
رانندگان خمار و مست
يکي از مهمترين عوامل رويدادهاي ترافيکي استفاده رانندگان از مواد نشه آور مي باشد، بسياري از رانندگان به دليل اين که در مسير راه خواب بر آنها غلبه نکند، چرس مي کشند و يا از ساير مواد نشه آور استفاده مي کنند. استفاده از اين مواد هنگام رانندگي ممنوع است و شخصي که معتاد به مواد مخدر باشد نبايد رانندگي کند، اما شرکت هاي مسافربري به اين موضوع توجه ندارند و به اين رانندگان اجازه رانندگي مي دهند و در نتيجه باعث بوجود آمدن رويدادهاي خونين ترافيکي مي شود.
من چندين بار مسافر شاهراه کابل - قندهار بوده ام و در موترهاي بس نوع 303 و 304 مسافرت کرده ام. بارها شاهد بوده ام که رانندگان در وقفه هاي کوتاه در مسير راه بخاطر نماز و يا غذا، به استفاده از مواد مخدر مشغول بوده اند و در حالت غير عادي به رانندگي پرداخته اند. رانندگان اين مسير حتي به انتقاد مسافرين نيز توجه نمي کنند و دليل مي آورند که بدون استفاده از اين مواد به خواب مي روند و خواب آلودگي آنها باعث تصادف و خروج از مسير جاده ها خواهد شد.
همچنان بسياري از رانندگان با قوانين ترافيکي آشنايي ندارند و آن را مراعات نمي کنند. ناديده گرفتن قوانين ترافيکي از عوامل اصلي حوادث ترافيکي در جاده هاي شهري گفته مي شود.
مشکلات تخنيکي جاده ها
درست لحظاتي قبل از اينکه خبر حادثه ترافيکي شاهراه کابل - قندهار را بشنوم، برنامه صبحگاهي يکي از تلويزيون هاي خصوصي را تماشا مي کردم. مهمان برنامه يکي از مسئولين رياست ترافيک کابل بود. مجري برنامه دليل يک رويداد ترافيکي را که چند روز قبل در يکي از ولايات شمال کشور رخ داده بود پرسيد. مسئول ترافيک بدون مکث گفت دليلي اصلي اين حادثه مشکل جاده و بي توجهي راننده بوده است. اين حادثه هنگامي ريداده بود که يکي راننده ها مي خواسته از راننده ديگر سبقت بگيرد و بر اثر کم عرض بودن و انحراف ديدن جاده، منجر به تصادف اين دو موتر مي شود و چندين نفر کشته و زخمي مي گردد.
متاسفانه بسياري از شاهراه هاي افغانستان و همچنان سرک هاي که ولايات را به همديگر وصل مي کند و يا اينکه از ولسوالي ها به مراکز ولايات وصل مي شود، غير استندرد هستند و به صورت معياري ساخته نشده اند. کم عرض بودن سرک ها يکي از مشکلات اصلي ولايات کشور است، سرک هاي خامه و کم عرض در موارد زيادي باعث انحراف موترهاي مسافر بري شده است و يادگارهاي تلخي را در ذهن مسافران از خود برجاي گذاشته است.
همچنان سرک هاي پخته و آسفالت شده ي شاهراه هاي کشور به دليل عدم توجه و مراقبت، جاسازي بمب هاي کنار جاده اي در مناطق نا امن و استفاده غير معياري، صدمه ديده است و دوباره ترميم نشده اند. کندگي هاي اين جاده ها باعث مي شود که در بسياري موارد راننده ها کنترول موتر را از دست بدهند و از جاده منحرف شوند.
‎نبود علايم ترافيکي
بسياري از سرک ها و جاده هاي افغانستان داراي علايم ترافيکي نيستند. علايم ترافيکي به راننده ها کمک مي کند که بتوانند مشکلات مسير را به درستي تشخيص بدهند و در نتيجه از حوادث ترافيکي جلوگيري به عمل آيد. در مسير شاهراه هاي بزرگ کشور متاسفانه هنوز علايم ترافيکي به صورت درست نصب نشده است و يا اگر نصب شده است توسط مخالفين مسلح و يا افراد غير مسئول برداشته شده است و کسي دوباره اقدام به نصب آنها نکرده است.
سرعت غير مجاز و رقابت
سرعت بيش از حد يکي از جدي ترين عوامل حادثات ترافيکي در کشور است. بسياري از راننده هاي بس هاي کلان مسافربري، در مسير شاهراه ها با سرعت بسيار بالاي رانندگي مي کنند و سرعت زياد آنها باعث مي شود که در برخورد با چاله ها و در شيب ها و گولايي ها، کنترول موتر را از دست بدهند و از مسير اصلي جاده منحرف شوند.
همچنان بسياري از راننده هاي وسايط نقليه خورد و بس هاي مسافربري در مسير راه باهم به رقابت مي پردازند و هنگام سبقت گرفتن از ديگري باهم برخورد مي کنند و يا اينکه مسير قيد مي گردد و با موتري که از مقابل مي آيد، تصادف مي کنند و جان بسياري از مسافران را مي گيرند.
دولت متاسفانه تا کنون اقدام جدي براي کاهش رويدادهاي ترافيکي انجام نداده است. شرکت هاي خصوصي مسافربري که در مسير شاهراه هاي بزرگ کشور و ساير راههاي مواصلاتي فعاليت دارند، در استخدام راننده ها دست باز دارند و بدون رعايت قانون اکثرا راننده هاي را استخدام کرده اند که از قوانين ترافيکي آگاهي ندارند و همچنان معتاد به مواد مخدر هستند. آگاهي از قوانين ترافيکي و عدم اعتياد به مواد مخدر و همچنان داشتن شش سال تجربه رانندگي، از شرايط رانندگي در شاهراه هاي کشور است، اما اين شرايط هيچگاه از سوي راننده هاي شرکت هاي خصوصي مسافربري رعايت نشده است و مسئولين ترافيکي نيز با آنها برخورد جدي نکرده است.
موترهاي اين شرکت ها نيز از نظر تخنيکي بررسي نمي شود و اکثر موترها با عوارض تخنيکي جدي مواجه هستند و از فعاليت آنها در مسيرهاي طولاني بايد جلوگيري شود. اما متاسفانه نه شرکت هاي خصوصي در قبال مصؤنيت مسافران مسئوليت  شان را به درستي انجام مي دهند و نه دولت بر آنها فشار وارد مي کند تا مجبور به رعايت قانون شوند.
براي کاهش حوادث ترافيکي و تلفات ناشي از اين رويدادها لازم است تا مسئولين ترافيک و شاهراه ها  به نصب علايم ترافيکي و ترميم جاده ها اقدام کنند. همچنان شرکت هاي خصوصي مسافربري بايد به صورت دقيق و جدي بررسي شود و از استخدام راننده هاي معتاد به مواد مخدر، جلوگيري به عمل آيد.