صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

فساد خاکستری رنگ

-

فساد خاکستری رنگ

فساد در لغت، به معني تباهي،ستم، مال کسي را گرفتن، گزند، زيان، ظلم و ستم، شرارت و بدکاري و در اصطلاح، به معني سوء استفاده از قدرت برايِ کسب منفعت شخصي يا منافع گروهي اشاره دارد. فساد تجليِ نوعِ از رفتار مقام هاي دولتي(خواه سياستمداران و مديران عالي سازمان دولتي و خواه مديران مياني و عملياتي رده پايين) است که درآن، به طور نادرست و غير قانوني با سوء استفاده از قدرت عمومي محول شده به آن ها، خود و نزديکانشان را غني مي سازند. بنابراين، فساد به صورت کلي به عبور يا دَور زدن مديران از قوانين و مقررات اداري اشاره مي کند؛ ممکن است دور زدن قوانين و مقررات به منظور استخدام خويشاوندان و فاميل يا دوستان و رفقاي نزديک و يا دريافت رشوة هنگفت جهت انجام دادن امور مردم و ارباب رجوعباشد.
   حکومت در طول پانزده سال شعارهاي کلان مبني بر مبارزة جدي در برابر فساد داده و تعهدهاي کلان به مردم و جامعة جهاني به عنوان کمک کنندگان مالي سپرده است. در سه دور انتخابات رياست جمهوري که برگزار شده است، فساد به عنوان يکي از مسايل جدي مبتلابه مطرح شده و نامزدها وعده هايِ جديِ به مردم داده و مدعي شده اند که برنامه هاي مهم در اين زمينه و عرصه روي دست دارند که در صورت برنده شدن اجرايي خواهند کرد. اما، علي رغم اقدام ها و تلاش هاي که صورت گرفته، مي گيرد و خواهد گرفت، مبارزة چندان جدي صورت نگرفته است. به عبارت ديگر نتيجة ملموس و عيني به چشم نمي آيد. با اين که پس از تشکيل حکومت وحدت ملي متهمان پروندة کابل بانک محاکمه شده و به زندان انداخته شده اند، اما گفته مي شود که برخي از متهمان اصلي تر و جدي تر اين پرونده، از معرکه دور مانده اند. همچنين در ساير اداره ها و سازمان هاي دولتي، فساد در عرصه هاي مختلف بيداد مي کند. پس، يک جاي کار مي لنگد. چرا تلاش هاي مبارزه با فساد نتيجه بخش نيست؟.
اول) فساد اداري خاکستري شده است
فساد با همة انواع و گونه هاي اش از نظر همه محکوم و مذموم است. اما نوع بي تفاوتي در برابر آن وجود داشته و در مواقع بندش امور، همه دست به آن زده و به عبارتي مرتکب مي شوند. همة مردم رشوه دادن و رشوه گرفتن را محکوم مي کنند، اما زمان که امور اداري خود شان در ادارة بندش کند و يا اين که بخواهند سرعت ببخشند، به راحتي و به سادگي به کارمندان دولتي پيشنهاد رشوه مي کنند. همه واسطه گرايي و «باند بازي» را محکوم مي کنند، اما زمان که خود شان بخواهند در جايي مقرر شوند، به راحتي و به سادگي دنبال واسطه بوده و تلاش مي کنند با اعمال فشار؛ تماس گرفتن مقام هاي عالي و يا تشريف آوريِ جناب نمايندة مجلس استخدام شوند و يا امورات ديگري را انجام دهند و..... بنابراين، اکنون فساد در جامعه به پديدة خاکستري رنگ تبديل شده است. با اين که همه آن را محکوم مي کنند، در موردش سخن زده و هياهو بر پا مي کنند، اما نوع بي تفاوتي در برابر اين پديده وجود داشته و همه به گونة آن را انجام مي دهند. در اين وضعيت است که بخش کنترل يک وزارت خانه جهت تاييد سفريه هاي کارمندان به راحتي پيشنهاد رشوه مي کند، کارمندان مي پردازد و خود شان هم ريگي در کفش دارند.
دوم) فساد سازمان يافته و نظام مند است
در اين وضعيت فساد پيشگان زنجيرة ارتباطي را بين هم تشکيل داده و از ارائه اطلاعات در مورد يک ديگر پرهيز مي کنند. رشوه دهندگان مي دانند که در فلان سازمان دولتي بايد به کي يا کي ها پول پرداخت کنند تا از گردنه عبور نمايند. متاسفانه نمايندگان مجلس را هم مي توان در اين دسته بندي جاي داد. وقت که نامزد وزيران جهت کسب راي اعتماد به مجلس مي روند يا استيضاح شده و مي خواهند راي مجدد بستانند، مي دانند که به کي يا کي ها پول پرداخت کنند تا او به همة نمايندگان هم کاسه اش توزيع کند. در سازمان هاي اجرايي نيز وضعيت به همين منوال است. وقت يک مدير يا رييس تخلف مي کند، تخلفات و فساد او توسط مقام مافوق ناديده گرفته مي شود و يا در مواقع حساس مورد حمايت قرار مي گيرد.
سوم) فساد در سطح کلان و خرد است
فساد مديران عالي و مياني يک سازمان را فساد کلان و فساد مديران عملياتي و پايين رتبه را فساد خرد مي نامند. متاسفانه در دستگاه دولت هردوي اين دو به گونة وفور ديده مي شود. اگر تمام دستگاه دولت را به عنوان يک سازمان فرض کنيم مديران عالي، مياني و عملياتي دست هاي شان در کاسة فساد و رشوه و يا فساد اجتماعي و سياسي چرب بوده است و يا اگر به صورت ريزتر و کوچک تر وزارت خانه ها را بررسي کنيم که در اين صورت وزير مدير عالي خواهد بود، فساد به گونة وجود دارد.
به هرصورت بحث را که اين نوشتة موجز مي خواهد مطرح نمايد اين است که حکومت بايستي برنامة جامع و استراتژيک و در پرتو آن برنامة عملياتي و اجرايي را تدوين کرده و در اين عرصه به منصه اجرا بگذارد. به قول آقاي اشرف غني برنامة منظم و منسجم در اين عرصه ضرورت است.
بنابراين، پيشنهادهاي نوشتة حاضر اين است که:
اول) مبارزة فرهنگي
براي اين که پديدة فساد از حالت خاکستري و عادي خارج شود، بايستي مبارزة جدي فرهنگي در اين زمينه صورت گيرد. مبارزة فرهنگي با فساد مانند بسياري از پديده هاي مضر ديگر تنها با چند تبليغ تلويزيوني و برگزاري چند ورکشاپ و سمينار ممکن نيست و به هدف نايل نمي آيد، بلکه بايستي به صورت جامع راه اندازي شود. بايد در ذهن و فکر نسل آيندة اين سرزمين تغييرات ايجاد کرد که ديگر فساد به عنوان امر عادي جلوه گر نشود. امروزه وقت يک نفر جرم را مرتکب مي شود، خود و خانواده اش به اين فکر مي افتند که سربازان و مديران حوزه هاي پوليس يا مقام هاي عدلي و قضايي را چگونه و چند رشوه بدهند تا خود را آزاد کنند و بسا موادر متعدد ديگر. بنابراين بايستي با مبارزة فرهنگي رنگ خاکستري فساد را به رنگ سياه تبديل کرد.
دوم) مبارزه با مديران عالي و شبکه هاي فساد
فساد هم در سطوح پايين و عملياتي و هم در سطوح مياني و عالي سازمان هاي دولتي وجود دارد؛ مديران و کارمندان سطح پايين و مديران عالي و مياني دست به فساد مي زنند. وضعيت طوري است که شبکة از مفسدين ايجاد شده که در موارد مختلف به همديگر پاس مي دهند. حتي ممکن است شبکة تشکيل شده پا را از وزارت فراتر گذاشته و به سازمان هاي عالي تر نيز برسد. بنابراين، مبارزة جدي و تمام عيار با اين فساد پيشگان و شبکه هاي موجود بايستي صورت گيرد. اين طوري نشود که کارمندان يا مديران مياني که ارتباط با شبکه هاي فساد نداشته و از حمايت بهره مند نيستند، مورد تمرکز قرار گرفته و با گرفتاري آنان علم مبارزه بلند شود. از اين رهگذر بايد گفت دست گيري دو تن از مقام هاي عالي شهرداري کابل گام جدي است که برداشته شده است. اميد اين است که تلاش گردد شبکة که اين ها به آن وصل است رديابي شود و يا اگر فساد پيشگان بي رفيق هستند، تنها به گرفتاري و محاکمة از اين دست بسنده نشود.

دیدگاه شما