صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

بازگشت؛ اما با کدام امید؟

-

بازگشت؛ اما با کدام امید؟

ديروز شماري از پناه جويان افغانستاني در کشور سويدن دست به تظاهرات زدند و از کشورهاي عضو اتحاديه اروپا خواستند که اخراج اجباري مهاجرين به افغانستان را متوقف کنند. آنها همچنان از کشورهاي عضو اتحاديه اروپا خواستند که توافق نامه ي اخراج اجباري مهاجرين با افغانستان را لغو کنند و پرونده هاي مهاجرين افغانستاني را بررسي کنند و همچنان پرونده هاي مهاجريني را که به اجبار به افغانستان باز گشتانده شده اند، دوباره به بررسي بگيرند.
در آستانه کنفرانس بروکسل، حکومت افغانستان با اتحاديه اروپا توافق نامه ي را امضا کرد که بر اساس آن به کشورهاي عضو اتحاديه اروپا اجازه داده شده است که مهاجرين افغانستاني را به تعداد نامحدود و بصورت اجباري اخراج کنند. بر اساس اين توافق نامه حکومت افغانستان مجبور است که مهاجرين اخراج شده را بپذيرد. مواد اين توافق نامه حتي شامل اخراج اجباري زنان و کودکان نيز مي شود و قرار است هر دو طرف، ترمينال مخصوص مهاجرين اخراجي را در ميدان هوايي بين المللي کابل بسازند.
تعهد کشورهاي عضو اتحاديه اروپا مبني بر تداوم کمک هاي شان به افغانستان، مشروط بود به امضاي توافق نامه ي اخراج مهاجرين افغانستاني از اين کشورها. حکومت افغانستان با امضا کردن موافق نامه اخراج مهاجرين، توانست در اين کنفرانس براي پنج سال آينده 15.2 ميليارد دالر از کشورهاي جهان دريافت کند. اما مهاجرين بر اين باور هستند که اين کار حکومت افغانستان معامله با سرنوشت آنها بوده است و باعث شده است که کشورهاي اروپايي شرايط سخت مهاجرين افغانستاني را در نظر نگيرند. سازمان ديده بان حقوق بشر نيز افغانستان و اتحاديه اروپا را متهم به معامله با سرنوشت مهاجرين کرده بود.
افغانستان پس از سوريه، دومين کشوري است که بيشترين مهاجر را در کشورهاي اروپايي دارد. گفته مي شود در سال 2015 از افغانستان 196،170 نفر به کشورهاي اروپايي درخواست پناهندگي داده اند، با اين حال هنوز هم عده ي زيادي از مهاجرين افغانستاني در کمپ هاي مهاجرين در ترکيه و يونان به سر مي برند و در انتظار رسيدن به کشورهاي ديگر اروپايي هستند.
تشديد جنگ در خاورميانه و افزايش نا امني در افغانستان، بحران مهاجرت در سال 2015 را بوجود آورد. بسياري از مهاجرين افغانستاني، سوري، عراقي و چندين کشور ديگر از راه درياها تلاش کردند تا خود را به کشورهاي اروپايي برسانند. کشورهاي اروپا هنگام روبرو شدن با موج جديد از مهاجران غير قانوني، تلاش کردند تا راه حل هايي را براي کنترول مهاجرت غيرقانوني به اين کشورها، جستجو بکنند. اکثر کشورهاي اروپايي قوانين مهاجر پذيري شان را تغيير دادند و اين قوانين را سختگيرانه تر کردند. اما بازهم از پذيرش مهاجرين سر باز نزدند. اما توافق نامه اتحاديه اروپا با افغانستان در رابطه با اخراج اجباري و نامحدود مهاجرين افغانستاني بخاطر تداوم کمک هاي مالي به افغانستان، اکثر مهاجرين افغانستاني را در معرض اخراج اجباري قرار داده است و شانس پذيرفته شدن آنها در کشورهاي اروپايي را صفر کرده است.
افغانستان در حالي توافق نامه اخراج پناه جويان افغانستاني را با اتحاديه اروپا امضا کرده است، که در اين اواخر، بازگشت و اخراج مهاجرين از کشورهاي پاکستان و ايران نيز بصورت بي سابقه افزايش يافته است. چندي قبل وزارت مهاجرين گفته بود که روزانه 6000 مهاجر از اين دو کشور به افغانستان باز مي گردند و ممکن است که اين تعداد هر روز افزايش يابد.
از سوي ديگر جنگ در ولايت هاي شمال و جنوب کشور، باعث افزايش بيجاشده گان داخلي شده است. سازمان عفو بين الملل در گزارشي که در ماه آگوست سال روان ميلادي منتشر کرد، تعداد بيجاشده گان داخلي افغانستان را 1.2 ميليون نفر گفته بود. اين سازمان گفته بود که بيجاشده گان داخلي از نبود سرپناه، غذا، آب آشاميدني، خدمات صحي، فرصت هاي آموزشي و فرصت هاي شغلي، رنج مي برند. اين در حالي است که بر اثر سقوط دوباره ولايت کندوز و يک هفته جنگ در اين ولايت، بسياري از شهروندان کندوز، مجبور به ترک خانه هاي شان شدند و به جمع بيجاشده گان داخلي پيوستند.
عوامل مهاجرت شهروندان افغانستان به کشورهاي اروپايي روشن و واضيح است؛ بحران سياسي بعد از انتخابات سال 2014 و افزايش نا امني، تداوم جنگ، افزايش فقر اقتصادي و نبود زمينه کار، بسياري از شهروندان کشور را نسبت به آينده نا اميد کرد و آنها مجبور شدند که تن به مهاجرت غيرقانوني بسوي کشورهاي اروپايي بدهند. آنها براي رسيدن به کشورهاي اروپايي، سختي ها و مشکلات زيادي را متحمل شده اند و تمام آنچه را که در افغانستان داشتند، هزينه کرده اند؛ تا شايد به يک زندگي بهتر دست يابند. اما اکنون، همه ي آنها در معرض اخراج اجباري به جاي هستند که از آنجا فرار کرده بودند؛ کابوس بازگشت اين روزها همه ي مهاجرين افغانستاني را آزار مي دهد.
اما پناهجويان افغانستاني از کشورهاي عضو اتحاديه اروپا در حالي به اجبار بازگردانده مي شوند که وضعيت داخلي کشور هيچ تغييري نکرده است. عواملي که باعث مهاجرت شهروندان کشور به اروپا شده بود، هنوز با قوت خود باقي است. حتي ميزان ناامني ها در اين اواخر افزايش بيشتري يافته است و دامنه و جغرافياي جنگ وسيع تر شده است. مشکلات سياسي درون نظام هم به قوت خود باقي است و رهبران حکومت وحدت ملي نتوانسته اند به وعده هاي شان عمل کنند. اکثر شهرونداني که در داخل افغانستان هستند از وضعيت موجود ناراضي هستند.
با در نظر داشت وضعيت داخلي، افزايش بازگشت مهاجرين از پاکستان و ايران و افزايش شمار بيجاشده گان داخلي، آيا بازگرداندن اجباري مهاجرين افغانستان از کشورهاي اروپايي، افغانستان را با يک چالش جدي مواجه نمي کند؟ آيا حکومت مي تواند براي بيش 180 هزار مهاجري که قرار است از اروپا بازگردانده شود، سرپناه تهيه کند؟ با توجه به اينکه بسياري از جوانان تحصيل کرده در افغانستان از بيکاري و نبود زمينه اشتغال رنج مي برند، آيا حکومت مي تواند براي مهاجرين بازگردانده شده، زمينه کار و اشتغال را فراهم کند؟
آنچه که از وضعيت جاري کشور بر مي آيد، نشان مي دهد که حکومت افغانستان در حال حاضر قادر نيست که خدمات اساسي و لازم را براي عودت کنندگان انجام دهد. بسياري از کساني از کشورهاي همسايه به افغانستان باز گشته اند اکنون با مشکلات فراوان دست و پنجه نرم مي کنند. عودت کنندگان سرپناه ندارند و اکثرا در خيمه ها زندگي مي کنند، آنها به خدمات صحي، آموزشي و بهداشتي دسترسي ندارند. حکومت افغانستان در حال حاضر نمي تواند براي کسانيکه عودت کرده اند اين خدمات را فراهم کند، حالا اگر 180 هزار مهاجر ديگر نيز بازگردانده شوند، حکومت چگونه به آنها خدمات اساسي و ضروري را ارائه خواهد کرد؟ اگر حکومت نتواند براي آنها خدمات ضروري را ارائه نمايد، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ آيا ما با يک بحران انساني روبرو نخواهيم شد؟
واقعيت اين است که حکومت افغانستان برنامه هاي مناسب در طول يک و نيم دهه گذشته براي اسکان و بهبود شرايط زندگي عودت کنندگان نداشته است، پروژه هاي شهرکهاي مهاجرين با مشکلات خاصي مواجه بوده اند و اکثر اين پروژه ها تکميل نگرديده است. کمک ها به عودت کنندگان و مهاجريني که به اجبار به کشور بازگشتانده شده است بسيار اندک و کوتاه مدت بوده است و براي بهبود زندگي آنها و کاهش مشکلات شان کافي نبوده است. همچنان در روند توزيع زمين و نمره هاي رهايشي براي مهاجرين شفافيت وجود نداشته است.
اگر واقع بينانه به وضعيت موجود بنگريم، حکومت افغانستان قادر نيست که خدمات ضروري را به مهاجرين عودت کننده و مهاجريني که بصورت اجباري بازگردانده مي شوند، ارائه کند. اما با اين هم، روشن نيست که چرا حکومت اصرار دارد تا مهاجرين از کشورهاي اروپايي به افغانستان بازگردانده شود.

دیدگاه شما