در گزارش چند روز پيش روزنامه گاردين آمده بود که حکومت افغانستان و گروه طالبان دو دور گفتگوي سري در دوحه، پايتخت قطر داشته است. در اين دو دور گفتگو که در ماه اکتبر و سپتامبر برگزار شده بود معصوم استانکزي، رئيس عمومي امنيت ملي و ملا عبدالمنان، برادر کلان ملا عمر شرکت نموده است. با اين حال، گفتگوي سري دو جانبه نبوده است. يک ديپلمات آمريکايي نيز حضور داشته است. اکنون پرسش اين است که آيا گروه طالبان تمايل به گفتگوي صلح دارد؟ آيا هماهنگي لازم ميان قشر سياسي و نظامي گروه طالبان وجود دارد. به ديگر سخن، آيا قشر سياسي و نظامي طالبان به صورت هماهنگ خواهان مذاکره و گفتگو است و يا اينکه ميان قشر سياسي و نظامي گروه طالبان شکاف جدي در اين زمينه وجود دارد؟ آيا گروه طالبان در غيبت نماينده حکومت پاکستان و سازمان استخبارات اين کشور قادر خواهد بود که گفتگوي صلح با حکومت افغانستان را به پيش ببرد؟
قبل از انتشار خبر مرگ ملا عمر، رهبر و مؤسس گروه طالبان نماينده حکومت افغانستان و گروه طالبان به شکل رو در رو با همديگر گفتگو و مذاکره نموده بود. خبر مرگ ملا عمر منجر به بن بست کشيده شدن گفتگو ‎ها شد. بعد از آن گفتگوي چهار جانبه صلح ميان افغانستان، پاکستان، ايالات متحده آمريکا و چين برگزار شد. ابتکار عمل اين گفتگو ‎ها حکومت افغانستان است اما، به نظر مي رسد که پاکستان نيز نقش برجسته در آن داشته است. زيرا، پاکستان با گفتگوي چهار جانبه در واقع، درصدد دور نگه داشتن هند از مسائل افغانستان بود. در هر صورت، گفتگوي چهار جانبه نيز به بن بست رسيد. گروه طالبان دعوت چهار کشور را به منظور گفتگو و مذاکره با حکومت افغانستان نپذيرفت. در عين حال، حکومت پاکستان نيز تعهداتي که در دور اول اين نشست ‎ها داشت وفادار نماند. اين مسئله حکومت کابل را خشمگين کرد و از شرکت در دور پنچم اين نشست در سطح مقامات بلند پايه ابا ورزيد. با اين سرگذشت که گفتگوي صلح داشته است اکنون اين مسئله مطرح است که در آينده گفتگوي صلح به کدام سو حرکت خواهد کرد.
حکومت کابل به راه حل سياسي چشم اميد دارد. بيشترين تلاش براي کشاندن گروه طالبان به ميز مذاکره را نيز حکومت افغانستان انجام مي دهد. صلح با حکمتيار نمونه عيني آن است. سفر عبدالله عبدالله، رئيس اجرائيه حکومت وحدت ملي و عطا محمد نور، والي بلخ و رئيس اجرائي حزب جعميت اسلامي به عربستان سعودي پيوند با مسئله صلح دارد. حزب جمعيت اسلامي تنها حزبي است که مي تواند فراروي گفتگوي صلح با گروه طالبان و حزب اسلامي چالش ايجاد نمايد. اين حزب در دهه 1990 هم با حزب اسلامي جنگيده اند و هم با گروه طالبان. از اين جهت، اين حزب مي تواند ممانعت و چالش ‎هاي را فراروي گفتگوي صلح به وجود آورد. در واقع، با مخالفت اين ‎ها با گفتگوي صلح روند گفتگوي صلح به بن بست مي رسد. حامد کرزي، رئيس جمهور پيشين افغانستان با گماشتن برهان ‎الدين رباني، رئيس پيشين جمعيت اسلامي به رياست شوراي عالي صلح رضايت اين حزب را جلب نموده بود. عبدالله عبدالله، رئيس اجرائيه حکومت وحدت ملي با پادشاه عربستان، وليعهد، وزير عدليه، وزير ماليه و رئيس سابق سازمان استخبارات عربستان ديدار نموده بود. ديدار او با رئيس سابق استخبارات عربستان که بيشترين ارتباط را با گروه ‎هاي جهادي و حلقه رهبري گروه طالبان دارد نشانگر آن است که دو طرف در صدد جلب رضايت همديگر در مسئله پروسه صلح است. عبدالله و عطا به دنبال آن است تا با آمدن حزب اسلامي و گروه طالبان موقعيت و وضعيت تاجيک ‎ها در ساختار قدرت را تضمين نمايد و عربستان در صدد آن است تا جعميت اسلامي با آمدن حزب اسلامي و احتمالا گروه طالبان مخالفت ننمايد.
اگر در يک طرف حکومت وحدت ملي با نزديک شدن با عربستان سعودي در صدد رونق بخشيدن نقش اين کشور در مسائل افغانستان و به خصوص پروسه صلح است در طرف ديگر پاکستان قرار دارد که حاضر نيست که طالبان بدون اجازه آن ‎ها وارد گفتگوي صلح شود. زماني که گفتگوي سري ميان نماينده ‎هاي حکومت افغانستان و گروه طالبان در قطر جريان داشته است اعضاي گروه طالبان نيز از سوي سازمان استخبارات نظامي پاکستان دستگير شده اند. در 8 اکتبر، ملا احمد ناني، مسئول مالي و در اواخر آگست ملا صمد ثاني، عضو کميته مالي گروه طالبان دستگير مي شود. دستگيري اين افراد دو گمانه را به وجود آورده است. يک گمان اين است که پاکستان از گفتگوي سري ميان حکومت افغانستان و نماينده گروه طالبان در قطر آگاه شده ‎اند و با دستگيري آن ‎ها در صدد کشاندن گروه طالبان زير نفوذ خود است. گمان ديگر اين است که افراد دستگير شده از افراد نزديک به ملا منصور، رهبر پيشين طالبان است که پاکستان را دخيل در قتل ملا منصور مي داند. پاکستان با پس زدن آن ‎ها از حلقه رهبري گروه طالبان در صدد جايگزين کردن افراد وفادار و مطيع به خود در سطح رهبري گروه طالبان است. در هر صورت، پاکستان مخالف جدي گفتگوي سري طالبان با حکومت افغانستان است.
اعضاي رهبري گروه طالبان نيز در گفتگو و مذاکره با حکومت کابل يک دست نيست. در وضعيت که گفتگوهاي سري ميان حکومت و دفتر قطر جريان داشته است قشر نظامي اين گروه حملات شديد بر ولايت کندز، هلمند، ارزگان و ... انجام داده است. پيشبرد گفتگو از سوي قشر سياسي گروه طالبان و پيشبرد و گسترش دامنه جنگ از سوي قشر سياسي گروه طالبان بيانگر يک شکاف عميق ميان سطح رهبري گروه طالبان در امر مذاکره و گفتگو با حکومت افغانستان است. قشر نظامي را سراج ‎الدين حقاني، رئيس شبکه حقاني رهبري مي کند. اين شبکه دهشت ‎ناک ترين حملات را بر نيروهاي امنيتي، مردم و نيروهاي بين المللي در چند سال گذشته انجام داده است. در عين حال، روابط گسترده با حکومت اسلام آباد و سازمان استخبارات پاکستان دارد. از اين جهت، مي توان گفت که فقدان هماهنگي ميان دو قشر سياسي و نظامي گروه طالبان چالش جدي فراروي گفتگوي صلح به وجود مي آورد. در عين حال، ديدگاه ملا هيبت ‎الله آخند، رهبر کنوني گروه طالبان نيز مشخص نيست. او زماني که به رهبري گروه طالبان گماشته شد گروه طالبان را به ادامه جنگ عليه نيروهاي امنيتي و نيروهاي بين المللي در افغانستان فراخواند. اينکه او تغيير رويکرد داده ‎اند و با فرستادن ملا عبدالمنان به قطر در صدد راه اندازي گفتگوي صلح است، مشخص نيست.
در پايان بايد بگويم که ادامه گفتگوي صلح شکاف جدي ميان قشر سياسي و نظامي گروه طالبان به وجود آورد. اگر رهبر کنوني گروه طالبان موافق گفتگو ‎هاي صلح باشد و در عين حال، از عملکرد پاکستان سرخورده در آن صورت، احتمال آن مي رود که شبکه حقاني از بدنه گروه طالبان جدا شود و اين گروه به شکل رسمي وارد گفتگوي صلح شود. اما، با توجه به اينکه اکثر رهبران گروه طالبان در پاکستان به سر مي برد بعيد به نظر مي رسد که آن ‎ها بتواند به شکل مستقل گفتگوي صلح را دنبال نمايد. زيرا، پاکستان بدون شک، مانع آن ‎ها خواهد شد.